Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti oziq-ovqat sanoati mashina va jihozlari

Nazorat savollari

1. 
   Haydash deb nimaga aytiladi?
   
2. 
   Oddiy haydashning qanday usullari mavjud?
   
3. 
   Rektifikatsion kolonnalarning qanday turlarini bilasiz?
   
4. 
   Oddiy haydash qanday qurilmada amalga oshiriladi?
   

9-AMALIY MASHG‘ULOT MAHSULOTNING NAMLIGINI ANIQLASH

Ishning maqsadi:

1. 
   Materialning nisbiy va absolyut namligini aniqlashni o‗rganish.
   
2. 
   Material tarkibidagi quruq modda vaznini topish.
   

2. Quritish shkafida material namligining vaqt birligida o‗zgartirishini aniqlash.

Umumiy ma’lumotlar

Materialni quritish – bu materialdagi namni haydash demakdir. Materialning namligi uning quruq moddasiga bog‗langan har qanday eritmadir. Amalda ko‗pchilik materialda namlik – bu suvdir. Materiallarning tarkibidagi eritmada har xil miqdordagi suv bo‗lishi mumkin. Nam material – absolyut quruq modda bilan namlikning mexaniq birikmasidir, ya‘ni:

G = G_k +W, (9.1)

Bunda, G_k - quruq modda vazni, W - namlik vazni

Agarda materialning umumiy vazni G ni 100% deb hisoblasak, namlikning material umumiy vazniga nisbatan namligi yoki materialning nisbiy namligi deyiladi (₀),




W
₀ 100
G
W
% 

k
G  W

100 %
(9.2)

Bunda, W = 0 bo‗lsa, ₀ = 0 bo‗lib, absolyut quruq modda deyiladi. G_k= 0 bo‗lsa, ₀ = 100% bo‗lib, toza namlik deyiladi.

Demak, «₀» 0 dan 100% o‗zgaradi.
Quritish jarayonida o‗zgarmas birlik G_k quruq modda vazni hisoblanadi.
Agar G_k ni 100% deb olsak,

^{G k} 100 %
G

 W _k

(9.3)

3 – tenglama materialning quruq vazniga nisbatan namligi bo‗lib, materialning absolyut namligini ko‗rsatadi.

Bunda, G_k =0 bo‗lsa, W_k =  ya‘ni
«W_k» ko‗rsatkich 0 dan «» gacha % larda aniqlanadi.
Amalda quritish jarayonida materialdan bug‗lanib ketayotgan suvni aniqlash kerak bo‗ladi.
Materialdan bug‗langan suv miqdori quritishdan oldingi va quritilgandan keyingi materialning vaznlari farqi hisobida topiladi:
Qishloq xo‗jalik mahsulotlarining tarkibidagi quruq modda amalda quritish shkaflarida materialni 105⁰C gacha qizdirilib o‗lchab olinadi.
Infraqizil nurli IKS-2 shkafidan meva-sabzavotlar, qo‗ziqorin va boshqa mahsulotlarni quritishda foydalaniladi.
Meva-sabzavotlarni infraqizil nur yordamida quritish jarayonida mahsulotlarning zararlanmasligi va ularning tarkibidagi vitaminlarning saqlanib qolinishi bilan boshqa usullardan afzaldir.
Bundan tashqari quritish davrida meva-sabzavotlar sterillizatsiya qilinadi va ular uzoq vaqt saqlanadi.
Shkafni 10-25⁰C haroratda bo‗lgan xonalarga o‗rnatiladi. Havoning namligi 80% va harorati 25⁰C gacha bo‗lishi kerak. Atrof-muhit bug‗lardan, yomon ta‘sir etadigan gazlardan holi bo‗lishi lozim.

9.1– rasm. IKS-2 quritish shkafi umumiy ko‗rinishi

1 – quritish shkafi; 2 – patnis; 3 – qizdirgich; 4 – elektr tokini
boshqarish (reostat) Quruq modda vazni quyidagicha topiladi:

G  G

100

• 
  G ⁰
  

, g
(9.4)

^k 100
Masala. 1t qovun mahsuloti keltirildi. Shkafning quritish harorati 60⁰C, mahsulot 20-30 minutda quritiladi. Mahsulot namligini aniqlang.
Yechish: mahsulotning boshlang‗ich og‗irligi a-1000kg, quritilgandan keyingi og‗irligi b-800kg.

Vazifa:


a  b




₀ 100 %
G 


1000


 800

60 
100 %
 34 %

Agar quritish shkafi 1sutkada 800kg uzum mahsulotini quritsa, 1soatdagi ish unumdorligini aniqlang.