tarqoqlikni yengib tishga, kp sonli mamlakatlarning kuchini birlashtirish orqali qarshilikni tashkillashtirishga olib keldi. Turk ekspansiyasi tobora kuchayib borayotgan Rossiya imperiyasi tufayli ham ortga chekindi. Umuman olganda, bu gal Yevropa z hududiga mintaqadan tashqari, quyiroq madaniyat siqilib kirishining oldini olishga muvaffaq bldi. Bosfor ko’rfazidan shimolda va Turkiyadagi Dardanellada Istambulga tutash Frakiya saqlanib qoldi. Ammo kp asrlik istibdod o’zining chuqur jarohatlarini va islom dinining yangi joylarini qoldirdi (Albaniya, Yugoslaviya, Bolgariya, Kavkaz orti va Shimoliy Kavkazda). Ular hanuzgacha ba’zan mojarolar manbaiga aylanmoqda. Janubiy Osiyoda mintaqalarning shakllananishi jaranyoni ziga xos tarzda kechgan. Bunday zigaxosliktarixi mintaqadagi odamlaryashash joylari va ijtimoiy tuzilmalarni shakllanishiga borib tarqalgan. Hindiston - eng qadimgi va ehtimol, dehqonchilik ekinlar paydo blishining eng qulay hududidir. Bu hol yarim orolning barvaqt va zich holda dravidiy qabilalar tomonidan egallanishiga olib keldi. Keyinchalik u Xayber o’tish joyidan ko’chmanchilar - ariylar eronlilar oltoyliklar kirib kelishi va to’planishi joyiga aylandi. Hindistonning ko'p sonli elatlari soni qulchilik tizimiga yaqinlashib qolganida Yevropa va 0’rta Sharq mamlakatlarida blgani kabi qul-asirlarni bosib olish muainrnosi tug’ilmadi: ishchi kuchi ko’p edi, ulami ishlashga majburiash kifoya qilardi. Yevropacha sinfiy rivojlanishdan farqli ravishda bu yerda “osiyocha ishlab chiqarish usuli” paydo bldi: jamiyat bir- biridan qafiy ajratilgan nasldan naslga tadigan tabaqalarga ajratildi - oliy (braxmanlar)dan tortib quyi (xarijon) tabaqalarga boTingan blib, ular o’ziga xos yarim qul-yarim krepostnoy blgan eng og’ir yumushlami bajargan.