Kirish Mavzuning dolzarbligi

9-jadval
VCHD-1 korxonasida moddiy xarajatlarning iqtisodiy elementlari bo‘yicha tarkibi tahlili²¹

Ko‘rsatkich nomi	2020 y.	2021 y.	2022 y.	2021-yilga nisbatan o‘zgarishi (%)	2022-yilga nisbatan o‘zgarishi (%) 2020 2021
				2020
1.Materiallar	11633403	10577881	8136376	-30	-9
2.Yoqilg‘i	5333	12053	14548	172,8	126
3.Elektr-yenergiya	69829	115234	101436	45,3	65
Jami	11708565	10705168	8252360	-8.6	-29.5

Yuqoridagi 9-jadvaldan foydalanib, materiallar xarajatining ulushi 2020-yilga nisbatan 2021-yil 30 foizga, 2022-yilga nisbatan esa, 9 foizga kamayganligini ko‘rishimiz mumkin. 2022-yilda 2021-yilga nisbatan 23 foizga kamaygan.

Yoqilg‘i xarajatining ulushi 2020-yilga nisbatan 2021-yil 172,8 foizga, 2022-yilda esa, 126 foizga ortgan. 2022-yilda 2021-yilga nisbatan 20,7 foizga ortgan.
Elektr-yenergiya xarajatlari ulushi esa, 2020-yilga nisbatan 2021-yil 45,3 foizga, 2022-yilda esa, 65 foizga ortgan. 2022-yilda 2021-yilga nisbatan 12 foizga kamaygan.
Moddiy xarajatlar bo‘yicha jami moddiy xarajatlar ulushi 2020-yilga nisbatan 2021-yilda 8,6 foizga, 2022-yilda 29,5 foizga kamaygan. 2021-yilga nisbatan 2022-yilda jami moddiy xarajatlar ulushi 22,9 foizga kamayganligini ko‘rishimiz mumkin.
Umumiy qilib xulosa qiladigan bo‘lsak, korxona moddiy boyliklardan 2022-yilda oqilona foydalangan. Ya’ni moddiy xarajatlarni yildan yilga kamaytirib borgan.

13-rasm. Korxonaning jami moddiy xarajatlarining o‘zgarishi²²
Yuqoridagi diagramma orqali ham bilib olishimiz mumkinki, 2022-yilda korxona qolgan yillarga nisbatan moddiy xarajatlari kamaygan.
Korxonalarning mahsulot, ish (xizmat)lar tannarxiga kiritiladigan moddiy xarajatlar bilan o‘z vaqtida, zaruriy mikdorlarda, belgilangan sifatda hamda bir ma’romda ta’minlanishi shu bilan birgalikda ulardan ratsional foydalanish pirovardida uning iqtisodiy rivojlanishi va taraqqiy etishi uchun har tamonlama ta’sir etadi.
Korxonani moddiy texnika resurslari bilan ta’minlanishini tahlili moddiy texnika ta’minoti rejasining obyektiv ravishda belgilanganligini aniqlashdan boshlanadi. Moddiy resurslarga bo‘lgan talabni aniqlashda texnika, xom ashyo, yoqilg‘i-moylash materiallari va boshqa materiallar bo‘yicha belgilangan meyorlardan qanday foydalanilganligi, ilg‘or meyorlardan xom-ashyoga bo‘lgantalabni aniqlashda, undan qay darajada foydalanilganligi tekshiriladi.
Korxonalarda ishlab chiqarish jarayonining bir maromda amalga oshirilishi ko‘p jihatdan korxonani moddiy resurslar bilan to‘liq ta’minlanganligiga bog‘liqdir.