M u n darij a
Yüklə 1,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Katta guruh
Kattalik. Katta guruhda ishlash bolalarning masofalarning har xil turlari haqidagi tasavvurlarini aniqlashdan boshlanadi. ―Uzunlik‖, ―kenglik‖, ―balandlik‖, ―qalinlik‖ (―yo‘g‘onlik‖) buyumlarning kattaliklarida mustaqil orientir olish tushunchalarini egallab olish, ularni taqqoslash va kattaliklar bo‘yicha munosabatlarini tushunib olish imkonini beradi. Buyumlar orasida kattalik bo‘yicha konkret munosabatlarni o‘rnatish tajribasi qanchalik boy va turli –tuman bo‘lsa, keyinchalik bolalarni bu munosabatlarni umumlashtirishga, konkret tavsiflarni abstrakt ta‘riflarga, ya‘ni ―teng‖, ―ortiq‖, ―kam‖ (―katta‖, ―kichik‖) tushunchalariga o‘rgatish shunchalik oson bo‘ladi. Bolalar buyumlarning kattaliklarini taqqoslashga va uning oldin buyumlar masofalarining bir turi bilan farq qiladigan holda, keyinroq masofalarning ikki turi, nihoyat, uch turi bilan farq qiladigan hollarda aniq belgilashga o‘rganadilar. Shu asosda qaysi hollarda buyumlar katta va qaysi hollarda kichik deb atalishi tushunchasi beriladi. Agar buyumlar bir xil o‘lchamdagi masofalar bilan farq qilsa, holda ushbu aniq so‘zlar ishlatiladi; ―uzun‖, ―qisqa‖, ―keng‖, ―tor‖ va b. Agar buyumlar ikki –uch masofa turlari bilan farq qiladigan bo‘lsa, ularni katta va kichik deb aytiladi; katta va kichik matryoshkalar, katta va kichik qog‘oz varag‘i va b. Bolalar kattalikning o‘zgaruvchanlik, taqqoslanuvchanlik, belgini aniqlashdagi nisbiylik (qizil lenta ko‘k lentadan uzunroq, ammo oq lentadan kaltaroq) kabi xossalari bilan tanishadilar, buyumning kattaliklari bo‘yicha munosabatlarining bir qiymatli va o‘zaro teskari xarakterini tushunib etadilar. Bolalarni kattaliklarning tartiblangan xossalari bilan tanishtirish mumkin bo‘lib qoladi. Bolalar buyumlarning kattaliklarini o‘sib borishi, kamayib borishi atrtibida joylashtirish bo‘yicha mashq qilib, serasion qatorning yo‘nalganligining aniqligi, alomatni aniqlashdagi nisbiylik, qatorning qo‘shni hadlari orasidagi farqlarning tengligi kabi xossalarini bilib oladilar. Munosabatlar tranzitivligini o‘rgatishga katta ahamiyat beriladi. Bu bolalarni har qanday buyumning kattaligini bir xi kattaliklar qatorida aniq o‘rinni egalovchi kattalik deb qarashga o‘rgatib, bolalarning buyumlarning kattaliklari bo‘yicha orientir olish malakalarini takomillashtiribgina qolmay, balki ularning matematik –va umumiy aqliy rivojlanishlariga ham imkon beradi. Bolalarning ko‘z bilan chamalash malakalarini rivojlantirishga yo‘naltirilgan ish yuqoridagi ishlar bilan bir vaqtda amalga oshiriladi. O‘qitishning bir qator usullarini keltiramitz, bu usullar, bizning fikrimizcha, bolalarni kattalikning xossalari bilan muvaffaqiyatliroq tanishtiribgina qolmay, balki bolalarning fikrlash qobiliyatlarini ham rivojlantiradi. Bir alomatni ajratish bu alomatni boshqa alomatlar bilan taqqoslash bilangina amalga oshishni hisobga olib, masofaning har xil turlari bilan tanishtirishni juft, qarama Yüklə 1,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|