M u n darij a

Voyaga yetmaganlar o‘rtasida nazoratsizlik va xuquqbuzarlik profilaktikasi – 
voyaga 
yetmaganlarning 
nazoratsizligi 
va 
qarovsizligiga, 
ular 
tomonidan 
xuquqbuzarliklar yoki boshqa g‘ayriijtimoiy xatti xarakatlar sodir etilishiga imkon 
beradigan sabablar va shart sharoitlarni aniqlash xamda bartaraf etishga qaratilgan, yakka 
tartibdagi profilaktika ishi bilan birgalikda amalga oshiriladigan ijtimoiy, xuquqiy, tibbiy 
va boshqa chora tadbirlar tizimi. 
G
Gegiyena – yashash tarzi va mehnat sharoitining inson sog‘ligiga ta‘sirini 
o‘rganadigan, kasalliklarni profilaktika qilish, sog‘liqni saqlash va xayotni uzaytirish 

---

chora tadbirlarini ishlab chiqadigan qadimiy tibbiyot sohalaridan biri. Tashqi muhitning 
sanitariya xolatini xamda uning inson organizmiga ta‘sirini o‘rganishda gegiyena fizik, 
kimyoviy, fiziologik, taksikologik va boshqa metodlardan foydalanadi.
Gegiyenik omillar – bolalar sog‘lig‘ini saqlash va mustaxkamlashga ta‘sir 
ko‘rsatadigan bosh sabablar va shart sharoitlar majmui. Gegiyenik omillarga quyidagilar 
kiradi: yer uchastkasini rejalashtirishga quyiladigan sanitariya – gegiyena talablari, 
binoga qo‘yiladigan gegiyenik talablar, barcha xonlarni shamollatish, yorug‘lik rejimiga 
rioya qilish, xarorat rejimiga rioya qilish, xonalarni tozalashga qo‘yiladigan gegiyenik 
talablar, bolalar mebeliga qo‘yiladigan talablar, moslashuvchan kun tartibi, ovqatlanish 
gegiyenasi, kiyinish gegiyenasi, kun, xafta davomida bolalar bilan o‘tkaziladigan ta‘limiy 
ishlarga qo‘yiladigan gegiyenik talablar. Bu omillarga ayniqsa maktabgacha 
muassasalardan boshlab rioya qilish g‘oyat muhimdir. 
Gegiyenik tarbiya – maktabgacha bolalar muassasalari va umumiy ta‘lim 
muassasalarida tibbiyot va pedagog xodimlar olib boradigan faoliyat turlaridan biri 
bo‘lib, u tarbiyalanuvchilar va o‘quvchilarda madaniy gegiyenik malakalar va 
ko‘nikmalarni sog‘lom turmush tarzi shakllantirishga qaratilgan maqsadga muvofiq va 
muntazam ishni tashkil qilish va olib borishdan iborat.