Mavzu: ona tili darslarida iboralar va tasviriy vositalardan foydalanish

Pandnoma 
1. Odamlarning yaxshiligini, o‘z yaxshiliging bilan aralashtirma. 
2. Boyliging miqdorini do‘stu dushmanga bildirma. 
3. Qarindoshni qarindoshdan ayirma. 
4. Yaxshi odamni g‘iybat bilan yod qilma. 
5. Faqat o‘zingni o‘ylama. 
Dars jarayonida qisqa daqiqa to‘xtalish (pauza) saqlab - shu xildagi 
pandnomalarni izohlab o‘tish ham katta ahamiyatga egadir. 
Bizning tadqiqot ob’ektimiz mavzusi “Ona tili darslarida iboralar va 
tasviriy vositalardan foydalanish” bo‘lganligi uchun turdosh otlarga doir 
topshiriq va mashqlarni bajarish jarayonida pedagogik texnologiyalardan 
foydalangan holda iboralar va tasviriy vositalarni dars davomida 
qo‘llashdan iboratdir. 
Uzviylashtirilgan daturda otlarni simantik guruhlari alohida-alohida 
o‘rganish uchun tavsiya qilingan shulardan biri narsa qurol? otlaridir.
Narsa otlari bilan bog‘liq topshiriq va mashqlarni o‘quvchilarga 
tushuntirish bilan birgalikda, pedagogik texnologiyalardan foydalanib shu 
mavzuga oid bo‘lgan iboralar va tasviriy vositalarni qo‘llashga, 
o‘quvchilarga tushunarli, qiziqarli qilib tashkil etishga harakat qildik.
Topshiriq shartiga o‘zgartirish kiritib nima? so‘rog‘iga javob 
bo‘lgan iboralar va tasviriy vositalarni topishni o‘quvchilarga buyuramiz. 
- Puchga chiqmoq – xom hayol bo‘lib qolmoq, 
- Amalga oshmoq – voqelikka aylanmoq. 
- Amri mahol – qiyin, 
- Anqoning tuxumi – topilishi qiyin kamyob. 
- Avjga yetmoq – yuqori darajaga ko‘tarilmoq. 
Yerda qolmoq – e’tiborsiz qolmoq. 
Yog‘ tushsa yalagudek – nihoyat darajada toza, 

---

25 
Jon 
bor 
– asosga ega, zamirida haqiqat bor, bejiz emas. 
Zabtiga olmoq - juda kuchayib ketmoq. 
Ikki dunyoda ham – hech qachon. 
Ikki og‘iz – ozgina andek, (“gap” yoki “gapirmoq”) to‘rt og‘iz, 
Ilon po‘st tashlaydi – chiday olmaslik, toqat qilib tura olmaslik. 
Bu topshiriqni o‘quvchilarga bajartirishdan ko‘zlangan asosiy 
maqsad, o‘quvchilar narsa otlari bilan bog‘liq iboralarni qanchalik yaxshi 
biladilar. Ular orasida nima? so
‘rog‘
iga javob bo
‘
lgan iboralarni 
bilmaydigan o
‘
quvchilar ham bormi? Bor bo‘lsa dars davomida ularga 
ko‘proq e’tibor berish ular bilan ko‘proq ishlash kerakligini qanchqlik 
e’tibor qaratish lozimligini bilishdan iborat. 
Topshiriq bajarilgandan so‘ng o‘quvchilarning so‘z boyligini, hamda 
iboralar va tasviriy ifodalarni qanchalik yaxshi bilishlarini sinab ko‘rish 
maqsadida quyidagi o‘yin topshiriqni beramiz. Bu o‘yin “Kim chaqqon” 
deb nomlanib unda sinfdagi barcha o‘quvchilar ishtirok etadi. Ma’lum bir 
ibora va tasviriy vosita sharhlab beriladi. Shunga qarab o‘quvchilar 
iboralar va tasviriy ifodalar topadilar. Eng birinchi va to‘g‘ri ibora, tasviriy 
vositalarni topa olgan o‘quvchilar rag‘batlantiriladi.