5. Tiflopsixologiya fanining yuzaga kelish tarixi haqida.
6. Fan metodlarini yoriting.
Tayanch so‘zlar va tushunchalar
1. Tiflopsixologiya — maxsus psixologiyaning bir yo‘nalishi bolib,
ko‘rish nuqsoni bo‘lgan shaxslar psixologiyasi bilan shug'ullanadi.
2. Korreksiya — to‘g‘rilash, yumshatish, hayotga moslashtirish,
hayotda o‘z o'rinlarini topishga ko'maklashish.
3. Diagnostik metodlar — ruhiyatning ma’lum
tomonlarini
aniqlashga qaratilgan usullar.
12.2. Ko‘r va zaif ko‘ruvchi bolalarning ruhiy rivojlanish
xususiyatlari
Inson shaxsining toiaqonli, atroflicha, mukammal bo‘lib rivoj
lanishi, shakllanishi uchun barcha analizatorlar sog‘lom
boiishi
lozim. Aks holda shaxs bir butun holda, m e’yorda rivojlanmaydi,
aniqrog‘i rivojlana olmaydi. Analizatorlarning
tuzilishi nafaqat
atrofdan kelayotgan taassurotlarni qabul qilish, balki ularni tahlil
qilish, faoliyatni nazorat qilish ham izdan chiqadi. Shuni ta’kidlab
o'tish joizki, ko‘rish analizatorining zararlanishi inson psixikasining
turli tomonlariga bir xilda ta’sir etmaydi.
Ayrim qismlar, holatlar,
jarayonlar chuqur zarar ko‘rsa, ayrimlari nisbatan yuzakiroq zarar
ko‘rishi mumkin. Ko‘rlik muammosi
insoniyat paydo boiibdiki,
kishilarni o‘ylantirib keladi. Afsuski, har doim ham ilm-fan yu-
tuqlari ko‘rlik ustidan to‘la g‘alaba qila olmaydi. Ko'rish jarayoni
inson
ruhiyatining rivojida alohida, kerak bo‘lsa yetakchi o‘rinni
egallaydi. Tug'ilgan chaqaloqning dastlabki kunlaridagi rivoji
uchun, m oijal olish faoliyati yetakchi o‘rinda turadi. Bu faoliyatning
rivoji uchun esa ko‘rish a’zosi talab etiladi. Aks holda bola ko‘rmasa,
unda m o‘ljal olish reaksiyasi rivojlanmaydi. Lekin, ko‘rish
nuqsoni
shaxsning turg‘un sifatlarining shakllanishida yetakchi ahamiyatga
ega bo‘lmasligi mumkin. Bu sohadagi kamchiliklar maxsus ta ’lim-
tarbiya orqali to‘g‘rilanib borishi mumkin.
Ko‘rish nuqsoniga ega boigan bolalarning ruhiy taraqqiyoti qa
tor qiyinchiliklar, to‘siqlar bilan birga kechadi.
Buning boisi shun-
daki, ko‘r yoki zaif ko‘ruvchilarning 90% tug'm a yoki ilk yoshlarda
207
orttirilgan bo'ladi. Ko'rish a’zosining chuqur zararlanishi natijasida
Dostları ilə paylaş: