Mehman Ağayev, Sultan Əliyev ÄÈÀËÈÇ Bakı – 2010
Dializ • EPO dozası Hb səviyyəsindən asılı olaraq dəyişdirilir. –
Yüklə 9,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dializ xəstələrin problemləri EPO-nun arzuolunmaz təsirləri.
- EPO müalicəsinə qeyri - adekvat cavabın səbəbləri
- Dializ EPO-ya qarşı rezistentliyin başqa səbəbləri: 1. Hiperparatireoz .
- Dializ xəstələrin problemləri
- 7.6. Hemoliz
- Dializ Cədvəl 7.10 Dializ xəstələrində hemolizin səbəbləri
- 7.7. İnfeksiyalar Uremiya zamanı orqanizmin immun funksiyasının pisləşməsi.
- Damar yolu ilə əlaqədar olmayan infeksiyalar.
- Hemodializ şöbələrində HBV infeksiyasının profi laktikası
|
Dializ • EPO dozası Hb səviyyəsindən asılı olaraq dəyişdirilir. – korreksiya fazasında: Hb hədəf səviyyəsinə çatmaq üçün lazım gəldikdə doza artırılır (şəkil 7.2). – saxlama fazasında: Hb hədəf səviyyəsi daxilində olduqda – doza dəyişdirilmir. – <11 q/dl olduqda doza 25–50% artırılır; – >12 q/dl olduqda doza 25–50% azaldılır; – >13 q/dl artıq olduqda preparatın yeridilməsi dayandırılır. Səkil 7.2. EPO dozasının seçilməsinin alqoritmi Hər 2 həftədən bir Het yoxlamaq EPO dozası 25% azaltmaq Het >38%
Het >3 v endi
Het >4 v artdı
Het ≥34% və ≤36
Het >36% EPO dozasını dəyişməmək EPO dozasını 25% EPO dozasını 25-50% artırmaq
Het ≥34% və ≤36 EPO dozasını 33% azaltmaq Bəli Bəli
Bəli Bəli
Bəli Bəli
Xeyir Xeyir
Xeyir Xeyir
EPO yeridilməsini dayandırmaq, hər dializdə Het yox- lamaq, Het<38% olduqda 25 % az dozada EPO yeritmək
Qanitirməni, hemolizi inkar etmək, EPO dozasını 25-50% artırmaq, bir həftə sonra müayinə Daima terapi- yaya həssaslığı qiymətləndirmək. EPO dozası >5000 V/dializ zamanı Het<33% olduqda az həssaslıq adlanır
221 Fəsil 7. Dializ xəstələrin problemləri EPO-nun arzuolunmaz təsirləri. EPO müalicəsi apardıqda 33% xəstələrdə AH yüksəldiyi üçün hipotenziv dərmanların dozasını artırmaq lazım gəlir. Bunun səbəbi hipoksiya nəticəsində baş vermiş vazodilyatasiyanın, (anemiyanın aradan qaldırılması nəticəsində geri qayıtmasıdır) qanın özlülüyünün artması, damardaraldan prostaqlandinlərin damargenişləndiricilərə nisbətən çox artması, endotelin I sintezinin artmasıdır. AH-nı aşağı salmaq üçün KKB hipotenziv preparatları daha yaxşı nəticələr verir. Dializdə sidik cövhəri klirensi kreatinin klirensinə nisbətən bir qədər çox azalır. Fosfatemiya pozğunluqlarının nəzarət olunması çətinləşir, çünki xəstələr artıq miqdarda qida qəbul etməyə başlayırlar. Hiperkaliyemiya – ancaq EPO müalicəsinin başlanğıcında müşahidə oluna bilər. Bəzən EPO müalicəsinə qarşı rezistentlik müşahidə edilir.
1. Dəmir qıtlığı – EPO müalicəsi başlanandan sonra dəmirin ehtiyatlarının utilizasiyası nəticəsində funksional dəmir qıtlığı baş verir. Bu, kliniki olaraq transferrinin doyma dərəcəsinin aşağı səviyyəsi ilə xarakterizə olunur. Dəmir qıtlığının başqa səbəbləri də ola bilər. 2. Qanitirmə – qanın dializ magistrallarında və dializatorda qalması, cərrahi əməliyyatlar, damar yolundan qəfl əti qanitirmələr, laborator analizlər üçün qanın götürülməsi və s. nəticəsində baş verir. Peroral dəmir preparatları bu qıtlığı aradan qaldıra bilmir. PD zamanı qanitirmə az olduğu üçün peroral preparatlar dəmir qıtlığını aradan qaldırır. Retikuloendotelial blok dəmir qıtlığını bir qədər də ağırlaşdırır, çünki dializ xəstələrində ləng davam edən infeksiya dəmiri yığışdığı yerlərdən azad olmasını pozur. Dəmir qıtlığı dəmirin bağırsaqdan pis absorbsiyası ilə bir qədər də ağırlaşır. Fosfat birləşdiricilərinin istifadəsi absorbsiyanı bir qədər də pisləşdirir. 222 Dializ EPO-ya qarşı rezistentliyin başqa səbəbləri: 1. Hiperparatireoz. Bu zaman rezistentliyin əsas səbəbləri sü- müyün fi brozu dərəcəsi ilə əlaqələndirilir. EPO rezistentliyi ol- duqda PTH səviyyəsi yüksək olan xəstələrdə hiperparatireozun daha intensiv müalicəsini aparmaq lazımdır. 2. İnfeksiya. İnfeksion proseslər zamanı sitokinlərin azad olması sümük toxumasının EPO cavabının zəifl əməsinə səbəb olur. Ona görə EPO-ya qarşı cavab olmayanda infeksiya axtarmaq lazımdır. Müvəqqəti olaraq rezistentliyi dəf etmək üçün daha böyük doza EPO yeritmək olar.
proseslər olduqda EPO-ya qarşı həssaslıq enir. Xroniki iltihabın markeri olmadığı üçün ancaq CRP istifadə oluna bilər. İltihabi proseslər zamanı qaraciyərdə hepsidinin səviyyəsinin artması müşahidə olunmuşdur.
EPO müalicəsinə qarşı həssaslığını azaldır. Belə hallarda dializin optimallaşdırılması və intensivləşdirilməsi tövsiyə olunur. Həmçinin high-fl ux dializatorlardan istifadə oluna bilər. 5. Alüminium intoksikasiyası. Alüminium intoksikasiyası dəmirin utilizasiyasının pozulması ilə mikrositoz anemiyaya səbəb olur. Dəmir qıtlığı zamanı bağırsaqlarda Al sorulması güclənir. Şübhə olduqda qan zərdabında alüminium konsentrasiyası təyin olunur və deferoksamin testi aparılır.
rezistentliyinə səbəb olur. Şübhə olduqda nəcis gizli qanaxmaya yoxlanılmalıdır.
xəstələrində EPO rezistentlik yaratması aşkar edilməmişdir. 8. Zərdab albumini. Aşkar bir əlaqə müəyyən edilməmişdir. 9. Başqa hematoloji xəstəliklər. B 12 vitamini və fol turşusunun qıtlığı, qanyaranma sisteminin bədxassəli şişləri, mielodisplastik 223 Fəsil 7. Dializ xəstələrin problemləri sindromlar, hemoliz kimi problemlər də EPO-ya qarşı rezistentliyə səbəb ola bilər. Dəqiq diaqnoz qoymaq üçün bəzən hətta sümük iliyinin punksiyası da aparılır. Anemiyanın müalicəsində EPO müalicəsinə qədər androgenlər istifadə olunurdu, halbuki bunun təsir mexanizmi axıra qədər aydın deyildir. Digər tərəfdən, qadınlarda virilizasiyaya, kişilərdə priapizm kimi yan təsirlərə səbəb olur. İndi ancaq yaşlı kişilərdə istifadə oluna bilər. Eritrosit kütləsi transfuziyası ancaq ağır anemiyalarda təcili kömək kimi istifadə oluna bilər. Karnitin – EPO həssaslığı artıra bilməsi mümkün olduğu və anabolik təsirə malik olduğu üçün geniş istifadə olunur. Askorbin turşusu. Ferritinin qanda səviyyəsinin 500 mq/ml-dən çox olduqda və xəstələrdə EPO preparatlarına qarşı refrakterlik olduqda askorbin turşusunun venaya yeridilməsi EPO-ya həssaslığı artırır.
Ümumiyyətlə, dəmir qıtlığını aradan qaldırdıqda xəstələrə B 6 , B 12 vitaminlərini və fol turşusu yeritməklə EPO preparatlarına 30%-ə qədər qənaət etmək olar. 7.6. Hemoliz Eritrositlərin yaşama davamiyyəti XBÇ zamanı 70 günə qədər azalır (normada 120 gündür). Bunun uremiya təsirindən baş verdiyi güman olunur. Xroniki hemolizə yüksək LDQ və sərbəst bilirubin və haptoqlobin səviyyəsi aşağı olan EPO-ya rezistent xəstələrdə rast gəlmək olur. Xroniki hemolizin çoxlu səbəbləri vardır (cədvəl 7.10).
224 Dializ Cədvəl 7.10 Dializ xəstələrində hemolizin səbəbləri: Dializ prosedurası ilə əlaqədar – dializ məhlulunun çirklənməsi (xloramin, mis, sink, nitrat, nifritlər); – dializ məhlulun çox qızması; – hipoosmollyarliq; Sterilizasiyaedici maddələr, təkrar istifadə (formaldehid) – eritrositlərin travması (magistralın əyilməsi, defekti, yararsız qan nasosu); – dializin çatışmazlığı;
– oraqvari – hüceyrə anemiyası; – hemoqlobinopatiyalar; – birləşdirici toxuma xəstəliyi, vaskulit ilə. Dərman preparatları Hipofosfatemiya Hemostaz pozğunluqları. Koaqulyasiya sisteminin pozulması dəriyə, selikli qişalara, əzələlərə, oynaqlara qanaxmalara səbəb olur. Qanaxmaların səbəblərindən ən geniş təsadüf olunanı trombositlərin funksiyasının pozulmasıdır (trombasteniya). Trombosit aqreqasiyasının pozulması trombositlərdə serotoninin konsentrasiyasının dəyişməsi, ADF səviyyəsinin azalması və tromboksan A 2 əmələ gəlmənin zəifl əməsi hesabına baş verir. Azot oksidinin lokal produksiyasının artması da trombositlərin funksiyasını dəyişdirir. Adheziya reseptoru, qlikoproteidlərin IIb– IIIa kompleksi trombun formalaşmasını requlə edir. Villebrand faktorunun dəyişiklikləri uremiya zamanı hemostazın pozğunluğunda müəyyən rol oynayır. Anemiya həmçinin qanaxmanın vaxtının artmasına səbəb olur. 225 Fəsil 7. Dializ xəstələrin problemləri Qanaxmanı qiymətləndirmək üçün trombositlərin sayı, trombin vaxtı, hissəvi trombplastın vaxtı və qanaxma vaxtı təyin olunur. Qanaxma vaxtının 10 dəq-dən artıq olması hemorragik ağırlaşmaların təsadüf olunması tezliyini artırır. Dializin intensifi kasiyası hemostazı yaxşılaşdırır. Kriopresipitatın (yüksək konsentrasiyada Villebrand faktoru olan plazma ekstraktı) yeridilməsi trombositlərin funksiyasını əhəmiyyətli dərəcədə, amma müvəqqəti yaxşılaşdırır. Desmopressin (antidiuretik hormonun sintetik analoqu) Villebrand faktorunun çox azad olmasına səbəb olur. Vena daxilinə 0,3 mkq/kq dozada 50 ml fi zioloji məhlulda durulaşdırılmış desmopressin 30 dəq. müddətində infuziya edilir və 8 saat ərzində qanaxma vaxtı azalır. Vena daxilinə yeridilmiş konyuqasiya edilmiş esterogenlər də qanaxma vaxtını qısaldır. Beləliklə, planlaşdırılan cərrahi əməliyyat və ya mədə-bağırsaq qanaxmalarında esterogenlər istifadə oluna bilər. Bu zaman esterogen preparatları daxilə, venadaxili, transdermal istifadə oluna bilər, yaxud esterogen və progesteron kombinasiyası istifadə olunur.
Uremiya nəticəsində limfosit və qranulositlərin bir çox funksiyaları pozulur. Bu hələ məlum olmayan uremiya toksinləri, qidalanma çatışmazlığı və vitamin D nəticəsində baş verir. Hemodializ xəstələrin müayinəsi bəzi immun pozğunluqlarının qanın dializ membranı ilə kontaktı nəticəsində baş verdiyi sübut olunmuşdur. Məsələn: qranulositlərin faqositar aktivliyi, killer hüceyrələrin funksiyası, limfositar interleykin-2 (IL-2) qarşı reseptorların sıxlığı dializi əvəzedilməmiş sellüloza membranında apardıqda sintetik membranlara nisbətən daha çox dəyişilir. Periton dializ zamanı opsoninlərin (immunoqlobulin və kompliment) dializata çıxması nəticəsində periton neytrofi llərinin funksiyası aşağı enir. Dializ xəstələrində və böyrəyi sağlam olan qocalarda iltihab markerləri olan zərdab amiloidi A, interleykin 6 (IL-6), CRP, 226 Dializ həmçinin ateroskleroz, UDX və müalicənin pis nəticələrinin markeri hesab olunurlar. Bu məsələnin kökü hələ tam açılmamış qalır. Dializ xəstələrində CRP albuminin aşağı səviyyəsi ölümün yüksək göstəricisi və hospitalizasiyalarla əlaqədardır. Dializ pasientləri nin dəri və selik qişasının müntəzəm bakterial infeksiyaya məruz qalma- sı böyrək funksiyasının pozulmasından ortaya çıxır. Bu xəstələrdə bakterial infeksiya sürətli inkişaf edir, müalicəyə çətinliklə tabe olur. Hemodializ xəstələrinin yarısında bədən hərarəti normadan aşağı olur və bunun səbəbi məlum deyil. Bəzi dializ xəstələrində infeksiya hərarətsiz keçir. 50–80% halda infeksiyanın mənbəyi damar yolu olur. Bakteremiya nəticəsində endokardit, meningit, osteomielit, paravertebral abses və septik embol formalaşa bilər. İnfeksion ağırlaşmalar ən çox femoral kateterdən olur, odur ki, onu 3–7 gündən çox saxlamaq məsləhət görülmür. Uzunmüddətli kateter üçün daxili vidaci vena istifadə olunur, amma onda da kateteri 3 həftədən artıq saxlamaq tövsiyə olunmur. Kateterin daha uzunmüddətli qalması lüzumu olduqda onda: 1. manjet ilə olan kateterdən istifadə etmək; 2. hər 3 həftədən bir kateteri yenisi ilə əvəz edib başqa yerdə qoymaq;
3. infeksiya əlaməti olmadıqda kateteri bələdçi üzərində yenisi ilə əvəz etmək. Bakterial fl orası, adətən, stafi lakokk, streptokokk olur, bəzən qərammənfi və hətta anaerob mikroblar da infeksiyanın səbəbi ola bilərlər. Adətən, infeksiya üşütmə, yüksək hərarət, intoksikasiya ilə təzahür edir. İnfeksiyalaşmış yerdə qızartı, ağrı və eksudasiya müşahidə edilir. Xəstəni dializə qoşduqda və ayırdıqda üşütmə, qızdırma baş verir. Sepsisin müalicəsi vaxtında aparılmadıqda xəstəni itirmək mümkündür. Dializ zamanı bədən hərarəti pirogen reaksiyadan və infeksiyadan ola bilər. Pirogen reaksiya zamanı bədən hərarəti dializdən qabaq 227 Fəsil 7. Dializ xəstələrin problemləri normal olur, amma dializ vaxtı qalxır, dializdən sonra özü keçir. Septisemiya ilə olan xəstələr yüksək hərarət ilə dializə gəlirlər, müalicə olunmadıqda yüksək hərarət dializdən sonrakı dövrə qədər davam edir. Bütün hallarda qan əkilir. Əgər infeksiya əlaməti kateter ətrafında olarsa, kateter çıxarılır. Əgər infeksiyanın aşkar vizual əlamətləri yoxdursa, onda kateter saxlanılır və əkilmənin nəticələrini alana qədər vankomitsin və aminoqlikozid kombinasiyası ilə müa- licə aparılır. 36 saat müalicədən sonra bakteriemiya keçmirsə, onda kateter çıxarılır, keçirsə, antibakterial müalicə 4–6 həftə aparılır ki, infeksiya qayıtmasın. Xəstələrin 1/3 hissəsində bu yolla kateteri xilas etmək olur. Nəzərə almaq lazımdır ki, bəzi antibiotiklər (məs.: gentamitsin) heparin ilə bir yerdə uyuşmur. Dializ xəstələrinə invaziv proseduralardan (dişlərin müalicəsi, mədə-bağırsaq traktında, uro-genital proseduralardan) qabaq xəstəyə profi laktika məqsədi ilə antibiotiklər amoksisillin 2 q, əməliyyatdan 1 saat qabaq (və ya ampisillin 2 q əzələdaxili, yaxud venadaxili 30 dəq. qabaq) yeridilir. Penisillinlərə allergiyası olan xəstələrdə – klindamitsin 600 mq per os, yaxud venadaxili, yaxud vankomitsin 1 q venadaxili yeridilir. Staphylococcus aureus dəridə və burun selikli qişasında daşıyıcıları dializ pasientlərinin 50%-ni təşkil edir. Rifampisin profi laktik antibakterial terapiya, yaxud kalsium mupirosin məlhəminin intranazal istifadəsi daşıyıcılığın aradan qaldırılmasına kömək edir. Damar yolu ilə əlaqədar olmayan infeksiyalar. Polikistoz və sidik kisəsinin atoniyası (şəkərli diabet) olan xəstələrdə sidik yollarının infeksiyası çox müntəzəm inkişaf edir. Pnevmoniya, xüsusən qrammənfi infeksiya nəticəsində baş verən dializ pasientlərində ölümün əsas səbəblərindən ola bilər. Qarındaxili infeksiya – divertikulyoz və divertikulit, xolesistit, bağırsaq infarktı müşahidə olunur. Bəzən adrenal çatışmazlıqda hipotenziya qarında ağrılarla müşayiət olunur.
228 Dializ Vərəm. Ümumi populyasiyaya nisbətən dializ pasientlərində 10 dəfə daha yüksək tezliklə vərəm müşahidə edilir. Bu xəstələrdə vərəm ağciyərlərdə rentgenoloji dəyişikliklərsiz müşahidə edilir. Dəri areaktiv olduğu üçün dəri sınaqları əksərən mənfi olur. Xəstələrdə atipik sindromlar (məs.: assit, keçib-gedən qızdırma, yaxud iştahanın və çəkinin azalması ilə gedən hepatomeqaliya) müşahidə edilir. Diaqnoz plevranın, yaxud qaraciyərin biopsiyası zamanı qranulyoma, yaxud mikobakteriyanın tapılmasına əsasən qoyulur. Diaqnoz qoyulduqdan sonra spesifi k müalicə aparılır.
olunmuşdur. Helikobakter pilori infeksiyasının tezliyi adi populyasiya kimi olub, müalicəsi də dializ xəstələrində fərqlənmir. Virus infeksiyaları Hepatit A – dializ xəstələrində rastgəlmə tezliyi, gedişi adidir. Xroniki formaya keçid az olur. Hepatit B. Hemotransfuziyaların azaldılması hesabına hepatit B virusun (HBV) rastgəlmə tezliyi azalmağa başlamışdır. Xəstəlik bəzi dializ mərkəzlərində geniş yayılmış, bəzən kütləvi infeksiyalaşma nəzərə çarpır. Bunun qarşısını almaq üçün hepatit B-yə qarşı vaksinin yeridilməsi tövsiyə olunur. Ancaq 50–60% xəstədə vaksindən sonra müdafi ə anticisimləri əmələ gəlir. Hemodializə nisbətən periton dializində hepatit B ilə infeksiyalaşma riski azdır. Dializ xəstələrində HBV əsasən simptomsuz gedir. Adətən halsızlıq müşahidə edilir. İnfeksiyanın manifestasiyası qan zər- dabında AST və ALT səviyyəsinin 2–3 dəfə artıq yüksəlməsi ilə başlayır. Bilirubin əksər hallarda norma daxilində olur. 50% halda HBV xroniki formaya keçir. Alfa-interferon müalicəsi ancaq 1/3 xəstələrdə kömək edir. HBS aşkar olunmamış hemodializ xəstələri hər 6 aydan bir HBV infeksiyasına qarşı yoxlanmalıdırlar: AST, ALT, HBs antigen.
229 Fəsil 7. Dializ xəstələrin problemləri Xəstələr və tibb personalı arasında HBV infeksiyalaşmasına qarşı profi laktik epidemioloji tədbirlər aparılmalıdır (cədvəl 7.11). İmmunoqlobulin. Xəstə insanın bioloji mayeləri ilə təmasda olan şəxslərə vurulmalıdır.
a) hər 6 aydan bir HBsAg ilə HBsAb yoxlamaq; b) HBsAg müsbət xəstələri izolə etmək; c) dializ cihazların səthini və başqa qanla çirklənmiş yerləri 1%-li natrium hipoxlorid məhlulu ilə dezinfeksiya etmək; d) HBsAg müsbət olan xəstələri hemodializatorlarının təkrar istifadəsi qadağan olunmalı.
a) personal sukeçirməyən paltar geyməlidir; b) qan və başqa bioloji maye ilə təmas zamanı əlcək geymək; c) hər xəstədən sonra əlcəyi dəyişmək, əlləri yumaq; d) qan çiləməsi təhlükəsi olduqda eynək geymək; e) istifadə olunmuş iynələri, birdəfəlik materialı xüsusi konteynerə yığmaq; f) şöbədə yemək, içmək qadağan olmalı. 3. Xəstənin qanı ilə kontaktda: a) 6 aydan sonra, yaxud gec HBsAg yoxlanmaq; b) HİV-ə yoxlanmaq (işçinin razılığı olmalıdır) 6 həftə – 6 ay sonra;
c) xəstə HBsAg pozitiv olduqda, yaxud yoxlanmadıqda immunoqlobulin yeritmək; d) xəstə HİV-ə yoxlanmalı (xəstə ancaq bilməlidir, razılığına ehtiyac yoxdur). Hepatit C. Hepatit C qarşı anticisimlərin (anti-HCV) tapılması dializ xəstələrində ümumi populyasiyaya nisbətən daha müntəzəm 230 Dializ təsadüf olunur. Xəstələnmə və yoluxma riskinin yüksək olması transfuziyalar, uzunmüddətli dializ müalicəsi, anamnezdə böyrək transplantasiyası, venadaxili narkotiklərin istifadəsi ilə əlaqədardır. Son illər HCV yoluxma tezliyi azalmağa başlamışdır. Lazımi profi laktik, epidemioloji tədbirlərin yerinə yetirilməsi, aseptika və antiseptikaya əməl olunması, transfuziyaların azalması xəstəliyin yayılmasına mane olur. Bəzi mərkəzlərdə HCV testi qoymağı yox, biokimyəvi analizləri aparmağı tövsiyə edirlər. Bunun səbəbləri aşağıdakılardır: a) HCV HBV qədər yoluxucu deyildir; b) anti- HCV testi keçmiş və davam edən infeksiyanı ayıra bilmir. Bundan başqa, 50% halda müsbət testlər yalançı ola bilər, ona görə RNT PZR diaqnostika aparılır. c) anticisimlərin əmələ gəlməsi ilə yoluxma arasında orta interval 8–10 həftə təşkil edir, ona görə bəzən yoluxma belə anti-HCV testi nəticəsində aşkar edilmir. Personal arasında yoluxma 0-6% arasında olur. Kontakt olduqda immunoqlobulin yeridilməsi tövsiyə olunmur. Hepatit C 1% dializ xəstələri arasında müşahidə olunur. Hazırda effektiv müalicə üsulları məlum deyildir, amma alfa-interferon transaminazanın səviyyəsini endirir, biopsiya nəticələrini yaxşı laş- dırır. Lakin interferon müalicə saxlandıqdan sonra kliniki təzahür lər geri qayıdır, yanaşı əlamətlər (mialgiya, baş ağrıları, zəifl ik, sümük iliyinin supressiyası) yenidən müşahidə edilir. Transplantasiya- dan əvvəl bu müalicənin aparılması məqsədəuyğundur, çünki interferon+ribavirin kombinasiyası böyrəyin normal funksiyası olduqda hepatitin qayıtma ehtimalını aşağı salır. Ribavirinin dializ xəstələrində istifadə olunma problemi ortaya çıxır, çünki preparat dializlə xaric olmur və onun yarımparçalanma dövrü artmış olur. Sitomeqalovirus və mononukleoz dializ pasientlərində az təsadüf edilir.
Qrip – dializ xəstələri üçün yüksək təhlükə təşkil edir, odur ki, vaksinasiya olunmalıdırlar. 231 Fəsil 7. Dializ xəstələrin problemləri Qazanılmış immundefi siti sindromu (QİDS) – hemotransfuziya- lara nəzarət (1986-cı ildən) artdığı üçün, tezliyi dializ xəstələrində çox azalmışdır. Kliniki təzahürləri. Dializ xəstələrində QİDS bəzən gizli, bəzən tam kliniki şəkildə aşkar oluna bilər, hətta QİDS özü də XBÇ törədə bilər. Kliniki təzahürlər olduqda 6 aylıq dializ müalicəsində xəstələrin 25%-i salamat qalırlar. Gizli QİDS xəstələri isə illərlə dializdə yaşaya bilərlər, həmçinin kombinə olunmuş kimyəvi terapiya nəticələri ilbəil yaxşılaşdırır. Bəzi mərkəzlər konfi densiallığı saxlamaqla bütün xəstələri HİV-ə qarşı yoxlamağı tövsiyə edirlər. HİV infeksiyası olan xəstələrə dializ apardıqda HBsAg müsbət olan xəstələrin müalicəsində istifadə olunan təhlükəsizlik tədbirlərinə oxşar qaydalara əməl olunması tövsiyə olunur.
qaraciyərdə aktiv proses tapılmır. Vaksinasiya. Dializ xəstələrinin əksəriyyətinə pnevmokokk infek- siyası, qrip və hepatitə qarşı vaksinasiya olunmalıdır. Hepatit B-dən başqa, bütün vaksinlərin dozası adi halda istifadə olunan dozadır (cədvəl 7.12).
Cədvəl 7.12 Yüklə 9,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|