MəMMƏdov qəRİb xəLİlov mahmud
9.2. Dünyada suyun istifadəsi
Yüklə 4,78 Mb.
|
|
148
9.2. Dünyada suyun istifadəsi Akademik A.P.Karpinski yazır: «Su ən qiymətli faydalı sərvətdir. Su nəinki mineral xammal və kənd tə- sərrüfatının inkişafı üçün vasitədir. O, həm də mədəniyyətin həqiqi göstəricisi, həyatsız yerə dirilik gətirən «canlı qandır». Akademik Həsən Əliyev suyun ekoloji əhəmiyyəti haqqında yazmışdır: «Susuz təbiət də, həyat da ola bilməz. Su da çörək kimi hamıya, hər şeyə, həmişə lazımdır».
Dünyanın müxtəlif regionlarında su ehtiyatlarından istifadə növü olduqca müxtəlifdir.Sudan ən çox kənd təsərrüfatında istifadə olunur. Ədəbiyyat məlumatlarına görə kənd təsərrüfatında hər il 3500-3600 km 3 su işlədilir, bunun 70 faizi suvarmaya sərf olunur. Kənd təsərrüfatında istifadə olunan suyun miqdarı sənayedə olduğundan 3,4-4,0 dəfə artıqdır.Hazırda dünyada 250 mln hektara yaxın kənd təsərrüfatı bitki- ləri və bağlar , plantasiyalar suvarılır. Hər hektara təxminən 12-14 m 3 su verilərsə, suvarmaya 2800 – 3000 km 3 su sərf olunur. (Nəbiyev, 2000 ) . Dünyada suvarmaya sərf olunan suyun miqdarı 9.1 saylı cədvəldə verilir. Cədvəldən göründüyü kimi suvarılan torpaqların sahəsi ən çox Asiyada yerləşir.Praktiki olaraq burada suvarma bütün ölkələrdə tətbiq edilir.Suvarılan sahələrin əsas massivləri kontinentin cənub və şərqində yerləşir , onun çox hissəsində çəltik becərilir.Bununla belə Asiyanın bütün suvarılan torpaqları- nın
3 2 – dən çoxu yalnız üç ölkənin payına düşür (Çin , Hindistan və Pakistan ) və təxminən 1000km 3 su
sərf olunur , bu dünyada suqəbuledicilərdən suvarmaya işlədilən suyun yarısına qədərini təşkil edir. Asi- yanın bütün ölkələrində suvarmaya sərf olunan suyun miqdarı bütün digər su istehlakçılarını xeyli ötüb keçir və təxminən 82 % təşkil edir. Avropada bütövlükdə bu rəqəm 30 – u keçir. Cədvəldən göründüyü kimi suvarma üçün şirin su ehtiyatlarının xeyli hissəsindən istifadə olunur və onun 4
- ü geri qaytarılmır. Tarlalardan drenaj şəbəkəsilə qayıdan sular tarlalarda alaqlara və zərərverici həşəratlara qarşı işlədilən müxtəlif maddələrlə (pestisidlər) və mineral gübrələrlə güclü çirklənməyə mə- ruz qalır.
Yüklə 4,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|