ETNOPSİXOLOGİYA
103
Mədəniyyət və şəxsiyyətlərarası cəlbetmə: məhəbbət və
qarışıq nigahlar
Müasir dövrdə digər etnik və mədəniyyət nümayəndələrinə
tez-tez rast gəlirik. Mədəniyyətlərin qarşılıqlı
təsiri gücləndikcə
müxtəlif mədəniyyətlərdən olan insanların bir-birinə vurulması,
nigaha daxil olması və ailə qurması ehtimalı artır. Qarışıq nigahlar
artıq nadir hadisələr hesab olunmur. Lakin belə nigahlar bəzən
gərginlik, məyusluq kimi hisslər də yarada bilər.
Psixologiyada bu
problemlərə çoxsaylı tədqiqatlar həsr olunub. Psixoloqlar sim-
patiya, dostluq, məhəbbət, ehtiras kimi hissləri şəxsiyyətlərarası
cəlbetmə anlayışı altında birləşdirmişdirlər. ABŞ-da şəxsiy-
yətlərarası münasibətlərin vacib hissəsini fiziki cazibədarlıq
təşkil
edir. Seçim zamanı kişilər qadının fiziki cazibədarlığına daha çox
fikir verirlər. Psixologiyada fiziki cazibədarlığın mahiyyətini
açmaq üçün bir neçə hipotezalar mövcuddur.
Cütlük fərziyyəsinə görə xarici
görkəmi oxşar olan insanlar
çox güman ki, bir-birlərini dost, nişanlı kimi seçə bilərlər.
Oxşarlıq fərziyyəsinə görə intim
münasibətlərə daha çox eyni
din, irq, sosial sinif, təhsil, intellektual səviyyəsi və xarici görkəmi
oxşar olan insanlar daxil olurlar. Tərəf müqabillərin oxşarlığı bu
münasibətlərə arxayınlıq elementini gətirir.
Qarşılıqlılıq fərziyyəsinə görə insanların o adamlardan
xoşları gəlir ki, hansı ki, o adamların onlardan xoşu gəlir.
Məhəbbət nəzəriyyəsi
Hetfild və Berşayd romantik münasibətlərin iki növünü
xarakterizə edirlər: ehtiraslı məhəbbət və dostluq-məhəbbət.
Ehtiraslı məhəbbət seksual duyğu və güclü emosiyaları nəzərdə
tutur.
Dostluq sevgisi isə səmimi, etibarlı və tolerant münasibətləri
nəzərdə tutur.
Sternberqin məhəbbət nəzəriyyəsinə görə məhəbbət üç
komponentdən ibarətdir: ehtiras, səmimilik və sədaqətlilik. Bu
komponentlərin olub-olmamasından asılı olaraq məhəbbətin 8
tipini qeyd etmişdir. Bütün komponentləri
özündə ehtiva edən
məhəbbət ən mükəmməl məhəbbətdir.