Microsoft Word Materiallar Full
Yüklə 18,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2. sayfa 1.sütun
- 2. sayfa 2.sütun
- II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
- Ali BEREKET
|
1. sayfa 1.sütun
ittihaz - 2.satır mucib - 3.satır havi - 5.satır hilafgir - 7.satır
evza - 1.satır ibraz - 5.satır efkar ve hamiyet - 8.satır
mehabet, hüviyet - 5.satır tebyin - 10.satır makasıd - 14.satır mutazade, anasır - 16.satır baliğ ve fasih - 21.satır serd - 30.satır kerahet - 34.satır zehab - 36.satır ecanib - 37.satır muzaharat - 38.satır semiin - 39.satır muteseffir - 40.satır bezl - 42.satır telvin - 45.satır zaam - 55.satır tevbih - 65.satır taht - 72.satır
meşrute - 2.satır tasvib, iftiran - 7.satır taxtat - 14.satır iskavar - 22.satır mamur ve asa - 28.satır tevhimat - 30.satır elfaz - 33.satır yed, beyza - 40.satır ihya, emvat - 41.satır nehilat veya nehyilat - 47.satır tamdad - 57.satır fil-hakika - 61.satır alel-umum - 64.satır
İkinci makale de (102-ci numaradakı) "Osmanlı mektubatı" köşesinde yayınlanmış olup "İttihat ve Terakki cemiyeti" başlığını taşımaktadır. Gazetenin 2.sayfasında üç büyük sütundan ibaret büyükçe bir makaledir. Yukarıdaki kelime seçiminde izlenen metod bu makalede de aynen uygulanmıştır. II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 344
Qafqaz University 18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 1.sütun vech, mamalik, bihakka - 2.satır izam, nakat - 5.satır tavsi - 6.satır binaenaleyh - 7.satır keza - 20.satır maade - 22.satır taali - 37.satır intihab - 59.satır ezcümle - 60.satır mübaşeret - 64.satır
müteaddid - 14.satır vuku - 16.satır müteferrik - 27.satır temşişe - 34.satır bilfiil - 36.satır kari - 38.satır lehv ve lab - 45.satır havende ve nevazende - 47.satır huvefazi ve nutevayyir - 58.satır evsat - 59.satır müteaddid - 60.satır
ruzname - 17.satır siruze - 21.satır mevad - 23.satır tadad - 24.satır teali - 37.satır müstefid - 50.satır nigehban - 57.satır
II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 345
Qafqaz University 18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan İNGİLİS DİLİ VƏ ƏDƏBİYYATI
OSMANLI DÖVRÜ ŞEİRİNİN TƏRCÜMƏ VƏ TƏDQİQİNİN BƏZİ MƏSƏLƏLƏRİ Ali BEREKET Qafqaz Universiteti abereket@qu.edu.az
Şeir Osmanlı dövründə ədəbi-mədəni intibahın yaranışında və onun təkamül yolunda mühüm rol oynamışdır. Osmanlı dövrü türk poeziyasının ingilis şərqşünaslığında tədqiqi Osmanlı düşüncə tarixində şeirin ictimai, mədəni və ədəbi dövriyyədə mühüm təsiredici rolu olduğunu göstərir. Osmanlı ədəbi-estetik konsepsiyasının Qərbi Avropa, o cümlədən ingilis şərqşünaslığında öyrənilməsi və onun bir çox tarixi hadisələrlə, xüsusilə Osmanlı imperiyasının dünyanın siyasi xəritəsində qazandığı möhtəşəm güc-qüdrəti ilə əlaqələndirilməsi Osmanlı şeirinin Qərbi Avropa, eləcə də, ingilis şərqşünaslığında xüsusi yer tutduğundan xəbər verir. İngilis ədəbiyyatı tarixində XVI yüzilin görkəmli xadimi, şair və tənqidçisi Ser Filip Sidney şeirə və şairlərə ittihamların tüğyan etdiyi bir dövrdə özünün “Poeziyanın müdafiəsi” adlı elmi əsərində türklərin şeirlə möhtəşəm ədəbiyyat yaratdığını söyləmişdir. Qərbi Avropa habelə ingilis şərqşünaslığında türk poetik təfəkkür tarixinin öyrənilməsi və onun ictimai-siyasi, əxlaqi məfkurəli əsərlərinin tərcüməsi və tədqiqi daha çox XVII yüzildən başlayaraq, müasir günlərimizədək ciddi müzakirələrin hədəfinə çevrilmişdir. 1688-ci ildə fransız şərqşünası Antoni Qallandın “Della Litteratura de Turchi” adlı əsərində osmanlıların həm də böyük şair xalq olduğunu söyləməsi, qədim köklü türk şeirinin daha diqqətlə öyrənilməsinə yeni iz açmışdır. Böyük Britaniyada qorunub saxlanılan “Türk əlyazmaları kataloqu” (“Catalogue of Turkish Manuscripts”) isə Osmanlı şeirinin ingilis dilinə tərcüməsi və araşdırılmasında mühüm rol oynamışdır. Osmanlı dövrü şeirinin ingilis dilinə tərcüməsi və bu haqda araşdırmaların aparılması müsbət cəhətləri ilə diqqəti cəlb edir. Bu tərcümə və araşdırmalar dünya tarixində mühüm yeri ilə seçilən türk ədəbi-mədəni, poetik mənəvi sərvətinin ingilis ədəbi çevrələrinə çatdırılmasında mühüm rol oynamışdır. Ədəbi əlaqələrin inkişafında mühüm vasitəyə çevrilən – Osmanlı şeirinin ingilis dilinə tərcüməsi ilə Osmanlı şeirinin tarixinin öyrənilməsində çoxçeşidli tərcümə örnəkləri yaradıldığını söyləmək olar. Bir sıra ingilis mütərcimləri və tədqiqatçılarının çevirmə və tədqiqat işlərində üzləşdiyi bir problem də Osmanlı dövründə yazılmış əsərlərin orijinalının vəziyyəti ilə əlaqədardır. 1 noyabr 1928-ci ildə latın əlifbasına keçidlə əlaqədar ilkin Osmanlı mətnləri redaktə ilə müasir türkcəyə transformasiya olunmuşdur. Beləliklə, redaktə edilmiş mətnlərin orijinal mətnlər olmadığı tərcümə və tədqiqat işinə mənfi təsirini göstərmişdir. İngilis şərqşünaslığında Osmanlı şeirinin məzmun və mündəricəsinə gəlincə onun bütövlükdə məhəbbət şeiri olduğunu qeyd edən araşdırıcılar fikirlərində haqlıdırlar. Lakin “şəhrəngiz” adlandırılan şeirlərlə yaraşıqlı gənc oğlanların portretlərinin yaradılması haqqında ingilis şərqşünaslarının açdığı müzakirələr türk dünyasında kişilərə elan olunan “eşq” kimi yanlış fikirlərin təbliği hesab edilməlidir. Azərbaycan ədəbiyyatı sahəsinə aid Qazi Bürhanəddin, İmadəddin Nəsimi və Məhəmməd Füzulinin həyat və yaradıcılığının ingilis şərqşünaslarından E.C.V.Gibb, E.Braun və başqaları tərəfindən tədqiqi həm də ingilis elmi ədəbi çevrələrində Azərbaycan şeirinin Osmanlı dövrü poeziyasına təsirini izləməyə mühüm yer rolu olduğunu söyləməyə zəmin yaradır. Klassik poeziyanın Azərbaycan əsilli Qazi Bürhanəddin, İmadəddin Nəsimi, Məhəmməd Füzuli kimi görkəmli şairlərin Osmanlı şeirində tutduğu mövqe və təsir gücü haqqında ingilis şərqşünaslığının təhlil və tədqiqləri eyni ruh və mənəviyyatı təmsil edən poeziyanın təmsilçilərinin ədəbi əlaqəsinə işıq tutur. İngilis şərqşünaslığı araşdırmalarında marağın daha çox XIX yüzilin sonlarında artdığı və XX yüzildə geniş vüsət almış Osmanlı şeirinin ürəkləri fəth etdiyi göstərilmiş və ədəbiyyatların müqayisəli şəkildə öyrənilməsində Osmanlı şeirinin geniş imkanlarından istifadə olunması zəruriəti bildirilmişdir. Qərbi Avropa, o cümlədən ingilis şərqşünaslarının Osmanlı türk şairləri haqqında araşdırmalarını daha çox təzkirələrdəki məlumatların bir növ təkrar edilməsi kimi qəbul etmək düzgün olmazdı. Çünki təxminən 700 illik tarixə malik olan Osmanlı imperiyasında yaranmış mədəniyyət və ədəbiyyat ingilis şərqşünaslığının tədqiqat obyekti kimi diqqəti çəkir. Osmanlı dövrü şeirində “insan amilini” tədqiq edən bir sıra şərqşünas alimlər, o cümlədən Miçel Miklin, Uolter C.Əndrus və başqaları Osmanlı şeirindəki aşiq obrazının həyatiliyi və reallığı haqqında aydın təsəvvür yaratmışlar. Osmanlı dövrü şeirinin araşdırılması keçmişə səyahət, kimi də dəyərləndirilir. Bu, əslində, müasir müqayisəli ədəbiyyatşünaslıqda qeyd etdiyimiz arealın daha elmi və əhatəli şəkildə öyrənilməsinə yeni imkanlar açır. |