|
www.ziyouz.com kutubxonasi
19
keyin nihoyat vasl shodmonligi imkonini topadi, ko‘ngil darichasi yor jamoliga qarab ochila boshlaydi.
Maqta’ning zohiri ma’nosi: «Ey Navoiy, ul quyosh, ya’ni yor vaslining daragini yetkazib, hijron shomi
azobini (mehnat — azob degani) qisqartirsa koshkiydi». Baytning orifona botiniy ma’noei esa bunday:
«Ey Navoyy, vahdat nuri jilvasi — tong Zoti mutlaq (yoki komil inson qalbi) manbayga yetishish
xushxabarini yetkazib, iloh yodidan begonalashuv qiynogi, kasrat zulumoti ichra chekayotgan ruhiy
iztirobu azoblarimni qisqartirsa nima bo‘lar ekan». Mazkur g‘azalda Navoiy ilohiy ishq kechinmalarini
real insoniy kechinmalar tarzida ana shunday tasviru talqin etadi. Zotan, oriflarning tariqat darajalarini
egallash yo‘lidagi intilish — yonishlari nega real bo‘lmasin, axir bu oddiy odamlarning emas, o‘zlarini
ruhan tayyorlagan, juda katta vazifani bo‘yinga olib, faqat ma’naviy ma’rifat sari o‘tli shavq bilan
intilish odamlarning har qanday dunyoviy tushunchadai xoli pokiza ishqi. Shuning uchun ularning qalb
kechinmalari yuksak va oliyjanobdir. Shu shavq va intilishni tor ma’noda tushunmasligimiz kerak. Bu
Navoiy kabi buyuk insoplarning dunyo va iloh orasida, dunyoni sevish va dunyo kishilaridan zadalik,
dunyo ishlaridan ko‘ngil uzolmaslik va dunyoda bo‘lmagan idealga boglanish, uni sevish hislari
orasidagi talpinish-izlanishlari, ruhiy sargardonlik va qiynoqlarning ramziy she’riy izhoridir.
Dostları ilə paylaş: | 
