Microsoft Word turkiston qaygusi ziyouz com doc

TA’QIB VA SHARQIY TURKISTONGA O’TISH 
Hayot olamida yashagan har qanday odam uning og‘ir yuklarini ko‘tarib, achchiq-

---

Turkiston qayg’usi. Alixonto’ra Sog’uniy 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
63
chuchigini tatimasdan chorasi yo‘qdir. Qur’onning aytishicha: «Ne’matga shukr qilib, 
mehnatga sabr qilmoq va uning qutulish chorasiga kirishmoq lozimdir». Turma tartibi 
bo‘yicha hukm bo‘lgan kishilarni tashqi ishga chiqarmay jo‘nar vaqti bo‘lguncha 
kamerada saqlar edilar. Ertalab turgach xizmat kiyimlarimni kiygan holda qarab turgan 
edim. Ishchilar yo‘qlama tizim xatini o‘qiganda, xudo o‘nglab, otim chiqib qoldi. 
«Tayyorman», deb qatorga o‘tdim. Odatga qaraganda meni kameraga qamab qo‘yib, 
Toshkent konqlageriga jo‘natishlari kerak edi. Yo‘q, unday bo‘lmay, ishchilar ichida 
turma temir qopqasidan tashqari chiqdim. Odatdagi ish ustiga kelgach, qarasam, 
samovar qaynab choy ichar vaqti bo‘lmish edi. Mana shu chog‘da nima bo‘lib atrofga 
qo‘ygan qorovullar ko‘rinmay qolishdi. Men ham vaqtni g‘animat bilib, mo‘ljallab ko‘ygan 
o‘rama tikanlik sim ostidan chaqqonlik bilan o‘tib, ko‘zdan g‘oyib bo‘ldim. 
Biroq, qanday qilishimni, qaerga borib kimning uyiga sig‘inishimni bilolmay, kishi kam 
ko‘chalarda biroz kezganimdan so‘ng, qadrdon tungon og‘aynilarimdan Xiyoxalpa 
eshigiga borib, chaqirib edim, yugirib chiqa keldi. Meni turmadan qutulib chiqdi deb 
gumon qilgan bo‘lishi kerak, yig‘lagan holda «Muborak bo‘lsin» deb quchoqlashib 
ko‘rishayotganda, qochib chiqqanimni qulog‘iga shivirlab quyib edim: «Qo‘rqmang, xudo 
qutqargani shu!», deb ko‘nglimga ancha quvvat berdi. Buning qilgan kishiligi unutarlik 
emas edi. O’lib ketmish ekan. Alloh uni rahmat qilsin! 
Ehtiyot yuzasidan tom chodiri ichida bosilgan beda o‘rtasidan bir kishilik joy qilib, 
kechga dovur meni shu yerda saqladi. So‘ngra, o‘z maslahatim bilan oqshom qorong‘usi 
aralash, tungon mahallasida tungonlardan Ishoza otliq yana bir ishonimlik do‘stim bor 
edi, shuning uyiga keldim. Bu esa iymon ixloslik, sinovdan o‘tgan mard kishi 
bo‘lg‘anlikdan, jon fidolik ko‘rsatib, do‘stlik haqini bajarmish edi. Kishi hayron qolg‘udek 
soqlik-sergaklik bilan meni uyida uch kungacha kutib, yaxshi saqladi. Shungachalik tinch 
turgan bo‘lsak ham izlovchilar chiqa boshlagach, shu kuni shom vaqti bilan Pishpekdan 
kun botishga yaqin, qirq chaqirimcha bo‘lgan tungon qishlog‘i So‘quluqqa qarab jo‘nadik. 
Mendan xabar olgani ketayotgan Mogar, Momoza degan shogirdlarimiz yo‘lda yo‘liqishib, 
birgalikda uylariga bordik. 
Bu yerga kelgach, yolg‘iz o‘z shogirdlarim emas, balki butun tungon xalqi menga 
qorovul bo‘lmish edilar. Mening bu yerga kelganimni o‘z shogirdlarimdan boshqa birov 
bilmagan edi. Hukumat ichidagi xizmatchilari bo‘lsa ham, menga hayrixoh bo‘ldilar. 
Shuning uchun necha qayta kelgan hukumat josuslarini bu yerga meni kelmaydi deb 
qanoatlantirmish edilar. Shunday bo‘lsa ham ilon chaqqan kishi arqon shaklidan 
cho‘chiydi degandek, o‘zim ham imkoniyat boricha ehtiyot yo‘lini tutdim. Shunga ko‘ra 
butun shogirdlarim tashqaridan ko‘z quloq bo‘lib turdilar kunduzlari tirikchilik ishlari bilan 
bo‘lishib, kechasi esa zerikmasligim uchun men bilan birga edilar. Shuning uchun 
Rasululloh alayhi vasallam aytdilar: «Haqiqiy do‘stlarni ko‘paytiringlar, chunki bular 
yaxshilik kunlarida ziynat bo‘lurlar, balo tushganda boshpanodurlar». 
Har qancha soqlik bilan bu yerda turgan bo‘lsak ham, ishimiz kundan kunga 
qo‘rqinchlik edi. Agar bu yo‘li yana zolimlar qo‘liga tushar ekanman, u vaqtda men 
uchun qanday jazolar qo‘llashlari ma’lum edi. Shunga ko‘ra Solar tungonlaridan 
Yusufqori degan bir shogirdim ko‘p qiyinchiliklar bilan Toshkentdagi Xitoy konsulidan 
Ismoiloxun nomiga yasama pasport qilib, menga keltirib berdi. Bu kelginchalik 
To‘qmoqdagi oilam bilan ko‘rishib, safar harakatlarini bajarib turdim. Shu orada bizning 
qadrdon og‘aynilarimizdan va ham qo‘sh qudamiz, uzun yillar To‘qmokda turgan, asli 
toshkentlik, G’uljada vafot topgan Shohidoyat qori, butun boyligidan ajragan holda, hech 
yerga sig‘maganlikdan qochib, Suqo‘luqqa kelmish edi. O’zimni bildirmay turib, 
boshqalar orqalik ul kishiga yordam yetkazib turdim. 
Birinchi yotgan yerimda besh olti kundan ortiq turmagan bo‘lsam ham, ikkinchi o‘rin, 

---

Turkiston qayg’usi. Alixonto’ra Sog’uniy