Mövzu Entomologiya və kənd təsərrüfatı bitkilərinə zərərverən canlılar haqqında anlayış, onların növ tərkibi, çoxalma və inkişafı. Zədə və zərər. Plan


İri un böcəyi (Tenebrio melitor S.) -



Yüklə 265,2 Kb.
səhifə64/84
tarix03.03.2023
ölçüsü265,2 Kb.
#86539
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   84
entomologiya

İri un böcəyi (Tenebrio melitor S.) - Böcəklər (Coleoptera) dəstəsinin, qarabədən böcəklər (Tenebrionidae) fəsiləsinə mənsubdur.
Böcək qara, yaxud qonur rəngdədir, qanadları yaxşı inkişaf etmişdir. Bığcıqları 11 buğumludur, təsbehvaridir. Böcəyin uzunluğu 3-5 mm-ə qədərdir.
Yumurtası ağdır, paxlaşəkillidir. Un qurdu adı ilə məşhur olan sürfəsi çılpaqdır, əvvəllər ağ, sonralar isə açıq-sarı rəngdədir. Olduqca möhkəmdir. Axırıncı yaşda uzunluğu 25-30 mm-ə çatır.
Pupu sarımtıl-ağ rəngdədir, uzunluğu 16-17 mm olur. İri un böcəyi geniş yayılmış növdür. Əsasən una, buğda dənlərinə, çörəyə və s. zərər vurur.
Zərərverici inkişafını başa çatdırmış sürfə fazasında qışlayır. Yazda həmin sürfələr puplaşır. Puplaşma əsasən un topaları daxilində gedir. May ayında həmin puplardan böcəklər uçmağa başlayır. Böcəklər gecələr fəal olur. Dişi böcəklər 2-4 aylıq ömrü boyu 280-ə yaxın yumurta qoyur. Yumurtalar tək-tək, bəzən topa halında məhsulların üzərinə qoyulur. Sürfə 240 gün yaşayır və bir neçə dəfə qabıq dəyişir. Sürfələr üzərinə yumurta qoyduğu məhsulla qidalanır. İnkişafını bitirən sürfə qidalanma yerini tərk edərək divarlar, tirlər və s. çatlarında puplaşırlar. Pupun inkişafı 14-21 gün çəkir. İl ərzində bir nəsil verir.
Dəyirman odlucası (Ephestia kühniella L.) – Kəpənəklər (Lepidoptera) dəstəsinin odlucalar (Pyralidae) fəsiləsinə mənsubdur.
Kəpənəyi boz rəngdədir, ön qanadları bozumtul kül rəngində olub, üzərində tək-tək qara pulcuqlar vardır.
Dal qanadlar ağımtıldır, qanadları açılan zaman 20-25 mm olur.
Tırtılın rəngi dəyişkəndir, sarı, yaxud çəhrayı olur. Axırıncı yaşda uzunluğu 16 mm-ə çatır.
Dəyirman odlucası dəyirmanlarda və anbarlarda geniş yayılaraq, una, dənə, quru meyvələrə və s. zərər vurur.
Zərərvericinin axırıncı yaşda olan tırtılları baramalar içərisində qışlayır. Yazda tırtıllar pup halına keçir və bir müddətdən sonra kəpənəklər uçur. Kəpənəklər gecələr fəaldır. Onlar un, dən və başqa məhsullara, kisələrə yumurta qoyur. Yumurtadan çıxan tırtıl dərhal qidalanmağa başlayır və hörümçək sapları vasitəsilə undan borular əmələ gətirir. İnkişafını başa çatdırmış tırtıllar divarlarda, kisələr üzərində puplaşır. Yayın axırlarında puplardan kəpənəklər uçur.
Tırtıllar un və başqa məhsullarla qidalanaraq onları öz ifrazatları və dəyişdikləri qabıqla çirkləndirir. Bundan başqa unu hörümçək toru ilə toplayıb bir yerə yığır və onu yararsız hala salır. İl ərzində 2-3 nəsil verməsi ehtimal olunur.

Yüklə 265,2 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   84




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin