MUĞla üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ

b. bu kitābï bunlά bāŕdıŕ. 04/19 
b. õnśoŋ bu şonnan yaŋqı aydanım yāləq öyä giŕiptiŕ, bu dä'däśi yatıydı. 
05/20 
b. bu, díydim, böyük bāba díydim. 05/22 
b. õnśoŋ bu ġıyδï dœw alıp ġaçiyά, - dœw alıp ġaçiyά. 03/22 
b.  mυγa da ġaŋŕaq díyä’lläŕ; bālıγı  şēylä tu΄tmayά, onυŋ naqşini bu bālıγa 
ġoyıpDı΄ŕlaŕ. 01/25 
b. õnśoŋ bu oġlån gäliyä' atlayıp; bu tāy bōlmiyά; õnśoŋ bu dœw 
yatanmışDıq dā. 03/26 
b. ayaγınï beylä beylä beylä beylä baśiyά, bu ġıyδiŋ αlindän tutiyά. 03/27 
b. bu ġıyδıŋ śoqıγınna aliyά αliŋä, ġaçiyά, ġaçänna yaŋqı dœwlä. 03/28 
b. el çaŕpışıp tomā'şā edip toy edip öwünçάk āndaġïnï ġoyïyά, iδinden de bu 
yāγlıġï ġoyïyά. 01/38 
b. õnśoŋ bu δāDï öŕtỉp ġaytiyά. 01/40 
b. õnśoŋ αliŋe Daqıliyά kümüş ġulp, kümüştän bu büδeλüğü bōliyά, ġoşma 
büδeλük díyä’lläŕ oŋa. 01/43 
b. bu tāyda õnśoŋ bu tāyda aśıb Dakiyάlάŕ. 01/53 
b. śāçınï bu tāydan biŕ őŕiyä'ŕ, bu tāydan biŕ őŕiyä'lläŕ. 01/67 
b. onυ bu ġıyδlaŕ āytıp gälällä', toya gidälläŕ, olaŕï Daqı΄nıŕdï. 01/69 
b. āyt, altmış üç yaşa baŕānda bu tāyda nä'me ediliyä'? 06/7 
b. õnśoŋ bu íŕanıŋ da śäŕwāδlaŕï bā axıŕï bulaŕ da gäldi, öyä dökỉldilä'n. 05/7 
b. bu śaçï őŕiyä’ŋ. 01/75 
b. õnśoŋ bu şäyläŕi śāçaq ediyä'llä – bυŋa tüŕkmän śāçaq diyyä'ŕ. 04/8 
b. biŕ gún otï`tdıq õnśoŋ bu oγlallaŕıŋ śüydü, çőŕœγỉ yōqtï –çőŕöğỉ. 05/29 
b. bu tāydan biŕ  őŕiyä’ŋ; bu śaçï  őŕiyä’ŋ, bu tāydan biŕ  őŕiyä’ŋ, bu tāydan 
őŕiyä', bu tāydan biŕ őŕiyä'. 01/75 
b. śünnät edip bu tayda δāD paŕçacıq gėydiŕiyä'lläŕ. 06/44 
2. zm. en yakında bulunan biŕ varlığı veya biŕaz önce anılan biŕ şeyi işaret yolu ile 
belirtmek için kullanılan söz.  
b. bu díydim, gőδi göŕmäyä', böyük bābadıŕ bu, díydim. 05/23 
b. tüŕkmän yāγlıq, tüŕkmäniŋ ŕαśimi şucúŕü δāDlaŕï - bu da āndaġi iştä. 01/31 
b. bu güŕŕüŋ beŕip otíqālā biŕ Dάnä oġlan täδaŕŕū ediyä' şuluġluġ ediyä'. 05/5 

 
177
b.+laŕ: bulaŕ nä'me günācıktıŕ, öyüŋ içinde baxıyıŕlaŕ otiŕillά, díydim. 05/14 
b.+laŕ: män díydim, nä'me günācıktıŕlaŕ bulaŕ diyändä, “śäniŋ işiŋ bōlmaśın” 
díydi śäŕwāδ. 05/18 
b.+laŕ: inni bulaŕ da yāddan çıxıp βaŕiyά yυwaş yυwaş. 01/27 
b.+laŕ: bulaŕ gäliyä'lläŕ, giDíyä’lläŕ öyläŕinä  ġatlama Bişiŕiyä'lläŕ; pośluq 
Bişiŕiyä'lläŕ; dőş getiŕiyä'lläŕ. 04/7 
b.+laŕ: õnśoŋ bu íŕanıŋ da śäŕwāδlaŕï bā axıŕï bulaŕ da gäldi, öyä dökỉldilä'n. 
05/7 
b.+laŕa: bulaŕa āytıptıŕ. 08/18 
b.+laŕıŋ: bulaŕıŋ hemmäśi güyçli adamlά - ya‘ni feyδ beŕyä'n adamlά, güyçli 
ādamlά. 10/44 
b.+nı: ġadınım śän neCúŕ allıŋ bunı, diydim. 05/34 
b.+nı: bunı yüŕœkden oqiyānlaŕ fäyδ bilän yıkıliyά. 10/51 
b.+nı: fäyδi ki bunı doldυŕυptıŕ; şol biŕ foŕm bunυ boşaltmalï. 10/56 
b.+nlά: bu kitābï bunlά bāŕdıŕ. 04/19 
b.+nυ: bunυ düşündỉŕ dā nä'me üçün āytaŕlaŕ. 08/16 
b.+nυ: kapı kapı dolaşıyōlaŕ, bunυ oqıyōlaŕ 08/19 
b.+nυ: õnśoŋ oġlån bunυ, oġlån bilän otiŕiyάllάŕ, cüft otiŕiyάllάŕ. 04/47 
b.+nυ: fäyδi ki bunı doldυŕυptıŕ; şol biŕ foŕm bunυ boşaltmalï. 10/56 
b.+nυŋ: õnśoŋ bunυŋ  dőŕt töwöŕöğü döwüx ōliyά; oŕtaśınna  ġıyδ  bōliyά. 
03/24 
 
bucúŕä: böyle < Tü. bu + Far. cür. krş. nacürä ‘nasıl’, näcüräsän? 
b. bucúŕä ġıyn bōliyä'ŕ. 01/87 
 
bucúŕü: bkz. bucúŕä.  
b. beylä oqıyıp bucúŕü oqıyıp œwliyalaŕï çāγıŕıp biŕ deśśä  ādam olup 
hemmä΄śi ‘őy ‘āhhā ‘őy āhhā güyç beŕiyä'ŕ. 10/26 
b. mυγa da śāqçan diyyä'llä, bucúŕü bālıγa tikiyäk giyiyäk. 01/26 
b. bucúŕü dāśtānlaŕ -håwa, śäŕwāδlaŕ gäliptiŕläŕ, kä'n bōlυp. 05/28 
b. bucúŕü dāśtānlaŕ qadímdä bā. 03/30 
b. bucúŕü dāśtānlaŕ βā ġadím. 03/34 

 
178
b. bucúŕü śeś gäliŕdi. 01/62 
b. bucúŕü biŕibiŕinä biŕibiŕinä' Daqıniyά gidiyä' dā. 10/41 
 
bulamaq: una yağ karıştırılarak pişirilen katı yemek. St Trkm bulamaq. 
b. õnśoŋ üç dőŕt gún śoŕā bulamaq edíyä’lläŕ. 06/29 
 
büδeλük: bilezik. bkz. biλeδük. St Trkm bilezik, Az. biläzik, MK bilezük. 
b. õnśoŋ αliŋe Daqıliyά kümüş ġulp, kümüştän bu büδeλüğü bōliyά, ġoşma 
büδeλük díyä’lläŕ oŋa. 01/43 
b. beylä büδeλük Daqıniyάllά, õnśoŋ yüδüğünü Daqiyάllάŕ  şēylä, håwa. 
01/45 
b.+ü õnśoŋ  αliŋe Daqıliyά kümüş  ġulp, kümüştän bu büδeλüğü bōliyά, 
ġoşma büδeλük díyä’lläŕ oŋa. 01/43 
 
B 
 
Bişiŕ-: pişir-. St Trkm bişir-, Az. bişir-, MK pışur-, ET bışur-, EUT pişur-,  AG bış-, 
biş- ‘piş-’. 
B.+dim āş Bişiŕdim, Bişiŕdim 08/11; 08/5 
B+ip (Bíşiŕip) õnśoŋ taqŕïban nä'me yeddi gún geçännän śōŕa,  ġatlamα 
Bíşiŕip, śāçaq edip māmaśınıŋ öyünä giDiyä'läŕ. 06/32 
B.+iyä'lläŕ bulaŕ gäliyä'lläŕ, giDíyä’lläŕ öyläŕinä ġatlama Bişiŕiyä'lläŕ; pośluq 
Bişiŕiyä'lläŕ; dőş getiŕiyä'lläŕ. 04/7 
 
Buşluqlı: müjdeli. St Türkm būşlıq ‘müjde iyi haber’. 
B. şonï pay βeŕiyä'lläŕ, şäkäŕ ġoyiyάllάŕ -dőŕt Buşluqlı şäkäŕcik. 06/15 
 
β 
 
βā: bkz. bāŕ. 
β. ayaγımıŋ naqşï işliśi βā. 01/16 
β. õŋ yenä bíŕ dάnä dāśtān βā - o ġadím δamāŋqї. 03/19 

 
179
β. ohōm bυ baγ-ı millímiδ βā. 05/2 
β. bucúŕü dāśtānlaŕ βā ġadím. 03/34 
β. allāśï βā ballimiŋ 07/36 
β. tıllāśï βā ballimiŋ 07/37 
β. dä'däśi βā ballimiŋ 07/39 
β. mυŋ qāqasï ki ayŕıllï, başqa hiç kimde yōq -āδ βā, o güyçdä āδ βā. 10/46; 
10/46 
β. heŕ şay üç dάnä ġuppåśï βā. 01/50 
β. ġadím ġoşma ġuppålåŕï βā. 01/56 
β. yoxśa őδỉmiŋki βā, őyle oloqō΄n şeyläŕ, bä'ş dάnä ġuppåśï βāŕdї. 01/58 
β. onıŋ aydımı βā. 01/78 
 
βāŕ: bkz. bāŕ. 
βāŕ täδä yıl kutlamaśï bā; emmā śυfŕa yayŕatmıyaq emmā, ŕamaδan ayDı βāŕ, 
fetŕ ayDı, ġuŕbanlıq ayDı bā. 09/2 
β. hā ġaŕa maşín βāŕ  - śäŕwāδıŋ ġaŕa maşíni bāŕdï. 04/37 
β.+dï kä'n δāDlaŕ βāŕdï, őδim nä'me yāddan çıqtï. 04/24 
β.+dї śäŕwāδıŋ maşíni βāŕdї -śäŕwāδ maşíni. 04/37 
β.+dï yoqaŕśında üç dάnä ġuppåśï βāŕdï, işitiŕ Daqınaŕdıq. 01/59 
β.+dï dőŕt dάnä maşín βāŕdï, maşín -täδä maşín. 04/34 
β.+dї yoxśa őδỉmiŋki βā, őyle oloqō΄n şeyläŕ, bä'ş dάnä ġuppåśï βāŕdї. 01/58 
β.+dї bä'ş dάnä emmuśi βāŕdï; hemmäśi ayŕıldï. 10/67 
 
βaŕ-: bkz. baŕ-. 
β.+dım gitdim; şä'ŕdāŕa βaŕdım. 05/36 
β.+iyά inni bulaŕ da yāddan çıxıp βaŕiyά yυwaş yυwaş. 01/27 
 
βeŕ-: bkz. beŕ-. 
β.+iliyä'ŕ śadaqa βeŕiliyä'ŕ dā. 09/8 
β.+ilśin (βäŕilśin) baŕān yeŕiŋ βäŕilśin02/16 
β.+iŕ böyük böyük ecäläŕ βeŕiŕ - ŏŕuśġat alıp giDäŕdik. 04/22 

 
180
β.+iŕdi gälin níŕde olśa o ġuppålaŕ biδä haβaŕ  βeŕiŕdi, laγīŕ laγīŕ laγīŕ laγīŕ 
edip. 01/63 
ß.+iŕdik õnśoŋ gälin bōlanda bőŕük ayıŕıp ġāynaγaśıŋa ßeŕiŕdik. 01/35 
αśimdiŕ dā. 08/20 
β.+iyä'lläŕ  şu aγaşlıq díyä’lläŕ tüŕkmänläŕ,  şu aġaśï,  şonï biŕ oloqō΄n biŕ 
däŕäcä βeŕiyä'lläŕ. 06/12 
β.+iyä'lläŕ ūn βeŕiyä'lläŕ, çöŕöγ βeŕiyä'lläŕ, şekeŕ βeŕiyä'lläŕ, çay βeŕiyä'lläŕ – 
qadím ŕαśimdiŕ dā. 08/20 
β.+iyä'lläŕ emmā oŋa güyç βeŕiyä'lläŕ - ‘őy ‘āhhā ‘őy āhhā güyç βeŕiyä'lläŕ. 
10/28;  10/28 
β.+iyä'lläŕ oġlanıŋ αliŋe pul βeŕiyä'lläŕ. 06/42 
β.+iyä'lläŕ  şonï pay βeŕiyä'lläŕ,  şäkäŕ  ġoyiyάllάŕ -dőŕt Buşluqlı  şäkäŕcik. 
06/15 
β.+iyä'ŕdi  şucúŕü  ġadím  δamanna oloqō΄n dä'däläŕ bilän ecäläŕ  βeŕiyä'ŕdi. 
04/20 
β.+miyä'lläŕ nemayişí oqiyάllaŕ; emmā δikŕ βeŕmiyä'lläŕ. 10/75 
β.+miyä'lläŕ gälini βeŕmiyä'llά  dā, waxtıŋda  βeŕmiyä'lläŕ gälini - waxt 
geçiyä'ŕ. 01/97 
β.+miyä'llά gälini βeŕmiyä'llά  dā, waxtıŋda  βeŕmiyä'lläŕ gälini - waxt 
geçiyä'ŕ. 01/97 
β.+śin allā βeŕśin mŏŕaDï 10/21 
 
βol-: bkz. bō´l. 
β.+śın beŕäniŋ oġlυ βolśın 08/13 
β.+śın beŕmädiŋ ġıyδï βolśın 08/14 
 
c 
 
cān: sevgili, aziz, canım. St Trkm cān. 
c. cān xudāy āwŕi bilän, āwŕi bilän. 06/17 
c. ġaŕaδ cān xudāy śaγlıq bōlśın, śalāmatlïq bōlśın. 06/48 

 
181
c.  ġıyδ  bōlśa  ġulacıγını deşiyάllάŕ, halqa taqıyάlάŕ -halqacıq taqıyάlάŕ 
awådanlıyάlάŕ şiciŕe cān oγul. 06/45 
c.+ım: heŕ kim onıŋ pulυna ġuβanıp śattılaŕ cānım, δāD ġoyıp. 01/65 
 
cāy: (Far.) yer. St Trkm cāy, Far. cāy ىاج 
c.+ï: cennättän cāyï bōlśın 02/21; 02/25 
c.+íŋ: baŕān cāyíŋ düδülśỉn 02/18 
 
cαwān:  (Peh.) genç, delikanlı, yeni yetme. Az. cavan, Doe/He. (Gu) cevan, Far. 
cavān ناوج 
c.+lάŕ:  cαwānlάŕ giymiyä'ŕ onï cαwānlάŕ giymiyä'ŕ onï; cαwānlάŕ inni yād 
bōldï. 01/28 
 
cähännäm: cehennem. St Trkm cähennem, Az. cähännäm. 
c. heŕ nä'mä cähännäm, diydim. 05/32 
 
cäşin: (Peh.) şenlik, ziyafet, tören. Far. ceşn نشج 
c. altmış üç yaşa baŕānda diyi; biŕ cäşin tutiyάŕlάŕ, diyi. 06/5 
c.+läŕ altmış üç yaşına baŕānda nä'me edip cäşinläŕ tutuşıllaŕ. 06/1 
 
ceng: (Far.) savaş, meydan savaşı. ~ tur- ‘savaş-; savaşın durması’. St Trkm ceŋ, Az. 
cäŋ. 
c. tυŕ- yenä tomāşādan ceng tuŕdυ. 05/39 
c. tuŕ- şuluġluġ edennä yaŋqï ceng tuŕdï - ceng tuŕdï; tamām da halqtan gälän 
ādamlά hamlättilän. 05/6 
 
cennät: cennet. St Trkm cennet. 
c.+tän: cennättän cāyï bōlśın 02/21; 02/25 
 
cip: jip. Az. cib, Doe/He. (Gu) cip. 
c. hā, cip dä'l, śıŕtï açıq. 04/39 
 

 
182
coş-: heyecanlan-, coş-. St Trkm cōş-, Az. coş-. 
c.+tï: gœwún biŕ coştï, diyyä'ŕ dā. 01/94 
 
cūw(i): (Peh.) cep, kese. St Trkm cübi. Far. cib بيج 
c.+śï cūwśï dolu küncilän 07/54 
 
cüft: (Peh.) çift. Far. coft تفج  
c. õnśoŋ oġlån bunυ, oġlån bilän otiŕiyάllάŕ, cüft otiŕiyάllάŕ. 04/47 
 
ç 
 
çāγıŕ-: çağır-, seslen-. St Trkm çāγır-, Az. çağır-, Doe/He. (Gu) çāγïr-. 
ç.+dım yätím oġlan çāγıŕdım 08/12; 08/6 
ç.+ıp beylä oqıyıp bucúŕü oqıyıp œwliyalaŕï çāγıŕıp biŕ deśśä  ādam olup 
hemmä΄śi ‘őy ‘āhhā ‘őy āhhā güyç beŕiyä'ŕ. 10/26 
ç.+ıyάllαŕ tamām œwliyalaŕï çāγıŕıyάllαŕ dā. 10/25 
ç.+śa kim çāγıŕśa şonnaDıŕ ey 10/11 
 
çā'qmaq: bir motif türü. 
ç. yaqamıδï da çā'qmaq edäŕdik, δıncıŕ edäŕdik. 01/13 
 
çapatï: bir börek çeşidi. 
ç. çapatï pişiŕiyä'lläŕ, pośśuq edíyä’lläŕ, ekmek pişiŕyä'lläŕ, ġatlamα edíyä’lläŕ. 
06/13 
 
çaŕġaD: (Far./Ar.) baş örtüsü, eşarp. St Trkm çargat, Az çarqat, Far. çar-gäd.  
ç. ol biŕ αliŋä yüδük Daqıyά'lάŕ, biŕ çaŕġaD Daqıyάllάŕ. 06/11 
ç.+ınï: mänim śάyamiŋ tamām çaŕġaDınï, yāγlıγınï, tamām δāDlaŕınï aldılά. 
05/26 
 
çaŕp-: el~ ‘el çırp-, alkışla-’. 

 
183
ç.+ ışıp el çaŕpışıp tomā'şā edip toy edip öwünçάk āndaġïnï ġoyïyά, iδinden 
de bu yāγlıġï ġoyïyά. 01/38 
 
çaŕşamba: a. St Trkm çarşenbe. 
ç. yōq çaŕşamba, o çaŕşamba vilayätiŋki håwa, håwa. 08/28; 08/28 
 
çay: a. Stn. Türkm çāy, Doe/He. (Gu) çāy. 
ç.  ūn  βeŕiyä'lläŕ, çöŕöγ  βeŕiyä'lläŕ,  şekeŕ  βeŕiyä'lläŕ, çay βeŕiyä'lläŕ – qadím 
ŕαśimdiŕ dā. 08/20 
ç.+lï çaylï şekeŕä gidäŕ 07/43 
 
çek-: kamerayla görüntüleri tespit et-, kaydet-. 
ç.+iyä'lläŕ toylåŕda -toylåŕda āxıŕınna āyDıp nemayiş edíyä’lläŕ, şucúŕü film 
çekiyä'lläŕ, nemayiş edíyä’lläŕ. 10/30 
 
çekmä: bir nakış türü. 
ç. mυγa ínçäcik çekmä díyä’lläŕ. 01/24 
 
çıq-: a. Stn. Türkm. çıq-, Doe/He. (Gu) çïq-, Az. çıx-, MK çıq-. 
ç.+ıp hämmäśi yāddan çıqıp qaldï. 06/49 
ç.+ıp (çıxıp) git- biδim oġlallaŕımıδï yaγınıŋ  aşaγına  ġoyυp biŕ  śa‛at, ikki 
śa‛at ōnnon śōŕā öyä śalıp -ōnnon śōŕā çıxıp gittilä'. 05/27 
ç.+ıp (çıxıp) βaŕ- inni bulaŕ da yāddan çıxıp βaŕiyά yυwaş yυwaş. 01/27 
ç.+ıpdıŕ (çıxıpdıŕ) yāddan çıxıpdıŕ inni, waxt geçipdiŕ. 03/31 
ç.+īpdıŕ täδä maşín çıqıptï dā; inni kä'n maşín çıqıpdıŕ dā. 04/51 
ç.+ıptï o δamanna maşín täδä çıqıptï –moDtı  dā  şucúŕü moD täδä, maşín 
ġıtıŕaqtï. 04/49 
ç.+ıptї maşín yōqtï, täδä çıqıptї. 04/36 
ç.+ıptï täδä maşín çıqıptï dā; inni kä'n maşín çıqıpdıŕ dā. 04/51 
ç.+ıyάŕ ikki dάnä dişeti üśtünde çıqıyάŕ. 06/35 
ç.+ïyά õnśoŋ yene mamaśınnan gälännän śōŕa dişçaγı çıqïyά. 06/34 
ç.+ma (çı'xma) oġul díydim; çı'xma yoqaŕı díydim. 05/10 

 
184
ç.+maśın yāddan çıqmaśın diyyä'. 10/32 
ç.+māśın yāddan çıqmāśın diyyä' wäli edilmiyä'. 10/32 
ç.+śaŋ  çıqśaŋ, díydim ayaγınï díydim śädeme düşäŕ -yaŕa düşäŕ, díydim. 
05/10 
ç.+śin göδi göŕmäyä' āşġawaŕ bōlśa õŋ mυniŋki mυndan çıqśın. 05/25 
ç.+tï inni män nä'me şu waxtlaŕ biŕ āydış çıqtï. 02/1 
ç.+tï kä'n δāDlaŕ βāŕdï, őδim nä'me yāddan çıqtï. 04/24 
ç.+tï o δāD aqlimiδ -yāddan çıqtï. 01/14 
ç.+tï yeŕ demiŕ oγlan çıqtï ey 10/17 
ç.+tï inni nä'me heŕ kim dä'mi õŋ yāləq ŕαśimläŕ yāddan çıqtï, gitti. 06/48 
 
çıkaŕ-: a. St Trkm çıqar-. 
ç.+caq oγlållaŕıŋ hämmäśini çıkaŕcaq män, öldüŕcäk, díydi. 05/12 
 
çıyq: bkz. ġıyq. 
ç. ġıyk da çıyq oġlållaŕ düşiniyάllάŕ oŕayı, yóŕtişiyάllάŕ. 03/33 
 
çoq: a. St Trkm çoq, Az. çox, ET çōq, AG çoġ, çoq, Doe/He. (Gu) çōq. 
ç. maŕiδ bōliyάmıştıq kä'n -çoq maŕiδ bōliyάmıştıq. 10/1 
 
çőŕäγ:.bkz. çőŕek. 
ç. (çőŕäγ) śüyt allīm, hάlwa āllım, çőŕäγ āllım. 05/37 
ç. (çöŕöγ) ūn βeŕiyä'lläŕ, çöŕöγ βeŕiyä'lläŕ, şekeŕ βeŕiyä'lläŕ, çay βeŕiyä'lläŕ – 
qadím ŕαśimdiŕ dā. 08/20 
 
çőŕek: ekmek. St Trkm çörek, Az. çöräk, MK çörek, Doe/He. (Gu) çöräk, çöruk 
ç. aŕpa çőŕek íydiŕmä, 04/14 
ç. çőŕek δāD alanını āyt nä'ne. 05/29 
ç. biŕ näfäŕ çőŕek alıp gäliyάmıştıq. 05/33  
ç. (çőŕäγ) śüyt, çőŕäγ naśıl alıp giden, axşam bōlυptı. 05/29 
ç.+  ỉ (çőŕöğỉ) biŕ gún otï`tdıq õnśoŋ bu oγlallaŕıŋ  śüydü, çőŕœγỉ  yōqtï –
çőŕöğỉ. 05/29 

 
185
ç.+  ỉ (çőŕœγỉ) biŕ gún otï`tdıq õnśoŋ bu oγlallaŕıŋ  śüydü, çőŕœγỉ  yōqtï –
çőŕöğỉ. 05/29 
 
çυγın: ~çυγın ‘top top’. 
ç. çuγın çυγın çυγın bíδ gäŕäk 08/10; 08/4 
 
çúçebuŕnu: cüce burnu, biŕ motifin adı. Doe/He. (Gu) çüçä. 
ç. yeŋimiδi çúçebuŕnu edäŕdik. 01/12 
 
çún: çünkü. St Trkm çünki, Doe/He. (Gu) çūn, Far. çon / çun نوچ 
ç. çún ġoca- ġaŕŕıyıptıŕ, -ġaŕŕı bōlıptıŕ, ya‘ni ġōca bōlıptıŕ. 10/59 
 
çüçük: şekerleme, tatlı. ET süçig. 
ç. ohom onna ġıyδa  śäçki  śάçiyάllάŕ, çüçük śάçiyάllάŕ, pişennik  śάçiyάllάŕ, 
pişmä  śάçiyάllάŕ, ġulaγını deşiyάllάŕ, awådanlıyάllάŕ. 06/46 
 
çüŕiyn:? 
ç.  hämmä  δāDï oŕtada åwadõlap ġoyiyάllάŕ,  śofŕadan (çüŕiyn?) edíyä’lläŕ. 
06/14 
 
d 
 
dā:  daha. 
d. nāŕāxatçılıq tutıyάŕ dā. 10/57 
d. bunυ düşündỉŕ dā nä'me üçün āytaŕlaŕ. 08/16 
d. baγa āytıp duŕıŕ dā. 08/18 
d.  ūn  βeŕiyä'lläŕ, çöŕöγ  βeŕiyä'lläŕ,  şekeŕ  βeŕiyä'lläŕ, çay βeŕiyä'lläŕ – qadím 
ŕαśimdiŕ dā. 08/20 
d. tamām œwliyalaŕï çāγıŕıyάllαŕ dā. 10/25 
d. şükŕ edíyä’lläŕ dā. 08/31 
d. håwa, heŕ kim őδünüŋ beylä ŕαśimläŕi bāŕdï dā. 01/36 

 
186
d. o δamanna maşín täδä çıqıptï –moDtı dā şucúŕü moD täδä, maşín ġıtıŕaqtï. 
04/49 
d. täδä maşín çıqıptï dā; inni kä'n maşín çıqıpdıŕ dā. 04/51 
d. õnśoŋ bu oġlån gäliyä' atlayıp; bu tāy bōlmiyά; õnśoŋ bu dœw 
yatanmışDıq dā. 03/26 
d. böyük díymä dā oloqō΄n. 04/4 
d. śadaqa βeŕiliyä'ŕ dā. 09/8 
d. onï göŕmäśäm yüŕeğim yaniyä'ŕ” diyyä'ŕ dā 01/85 
d. õnśoŋ yeddi yılda, altı  yılda oγlånı göŕüp bilmeyä' dā; baγŕı  dāş  bōliyά. 
01/89 
d. gœwún biŕ coştï, diyyä'ŕ dā. 01/94 
d. gälini βeŕmiyä'llά dā, waxtıŋda βeŕmiyä'lläŕ gälini - waxt geçiyä'ŕ. 01/97 
d. āyt díy dā oġul ġıyδï ġåwı ayDaŕ mennän. 06/5 
d. bucúŕü biŕibiŕinä biŕibiŕinä' Daqıniyά gidiyä' dā. 10/41 
d. śäŕwāδ düşünmäδδim männä faŕśí bilemoq dā tüŕkmän. 05/41 
d. bυ kimiŋ gälini bυ śeyit mätiŕ hācïŋ gälini, dāşındın śäśi gäliyä'ŕ diyäŕdik 
dā´. 01/61 
 
da: da; işte. Stn. Türkm dā, Doe/He. (Gu) da. 
d. o biŕ taŕafta āytiyά, o da āytiyά: 03/13 
d. yaqamıδï da çā'qmaq edäŕdik, δıncıŕ edäŕdik. 01/13 
d.  mυγa da ġaŋŕaq díyä’lläŕ; bālıγı  şēylä tu΄tmayά, onυŋ naqşini bu bālıγa 
ġoyıpDı΄ŕlaŕ. 01/25 
d. mυγa da śāqçan diyyä'llä, bucúŕü bālıγa tikiyäk giyiyäk. 01/26 
d. inni bulaŕ da yāddan çıxıp βaŕiyά yυwaş yυwaş. 01/27 
d. xanï śoqï da xanï śoqï, xanï śoqï da xanï śoqï da, vuŕuşiyάllάŕ. 03/29 
d. o da yençip δïnciŕli diwānanï ġåwı ediyä', şαfā beŕiyä'. 10/29 
d. tüŕkmän yāγlıq, tüŕkmäniŋ ŕαśimi şucúŕü δāDlaŕï - bu da āndaġi iştä. 01/31 
d. ġıyk da çıyq oġlållaŕ düşiniyάllάŕ oŕayı, yóŕtişiyάllάŕ. 03/33 
d. o da ayŕıldï, vefāt etti gitti o, wäli –göδlỉ āta. 10/35 
d. ā ol päŕidä dä'mi, ġaŕış etti ġīyδlaŕıŋ heŕ (ġayśï?) da biŕ dä'mi śäçki śäçtiläŕ, 
noγul śäçtiläŕ. 06/4 

 
187
d. inni mänim dä'däm de öldi -qāqam da öldi. 10/42 
d. oqiyp oqiyp onυ qaldıŕmalï ya da ōlmiyά, xūşa getiŕmäli. 10/55 
d.  şuluġluġ edennä yaŋqï ceng tuŕdï - ceng tuŕdï; tamām da halqtan gälän 
ādamlά hamlättilän. 05/6 
d. gälinläŕ, böyük ġıyδlaŕ da Daki΄yάŕ, ġıyδlaŕ śaçlaŕï öwden öŕälläŕ. 01/66 
d. mυŋ bābaśí da şēylä, dä'däśi de şēylä - dä'däśi íŕ ayŕıllï. 10/68 
d. õnśoŋ bu íŕanıŋ da śäŕwāδlaŕï bā axıŕï bulaŕ da gäldi, öyä dökỉldilä'n. 05/7 
d. o da beylä öldi, elli biŕ yāşta. 10/73 
d. xanï śoqï da xanï śoqï, xanï śoqï da xanï śoqï da, vuŕuşiyάllάŕ. 03/29 
 
dāiŕe: etraf. Ar. dāire 
اد
ر ـٔ
ﮦ
 
d.+mde: emmā dāiŕemde adam yōktıŕ. 10/48 
 
dam-: damla-. St Trkm dam-, Az. dam-, MK tam-. 
d.+śín: aγδıŋa ballaŕ damśín 02/19; 02/23 
 
dāśtān: (Peh.) hikaye. St Trkm dessān, Far. dastan. 
d. õŋ yenä bíŕ dάnä dāśtān βā - o ġadím δamāŋqї. 03/19 
d.+laŕ bucúŕü dāśtānlaŕ -håwa, śäŕwāδlaŕ gäliptiŕläŕ, kä'n bōlυp. 05/28 
d.+laŕ bucúŕü dāśtānlaŕ qadímdä bā. 03/30 
d.+laŕ bucúŕü dāśtānlaŕ βā ġadím. 03/34 
 
daŕā-: taŕa-. Stn Tüŕkm daŕa-, Az. daŕa-. 
d.+ŕdï tüŕkmänläŕ nä'me, qadímläŕ ā dä'mí doqu doqāŕ΄dï, tikin tikäŕ΄di, yüŋ 
daŕāŕdï käçė edäŕdi. 01/6 
 
dāş: taş. St Trkm dāş. 
d. õnśoŋ yeddi yılda, altı  yılda oγlånı göŕüp bilmeyä' dā; baγŕı  dāş  bōliyά. 
01/89 
d.+ï dāşï bōliyά; ġıδıl śoqυ dāşï bōliyά. 03/25 
d.+ından: dōśtlaŕï, deŋtūşlaŕï, bā΄cılaŕï,  ġaŕdaşlaŕï hämmäśi úşişyά, oġlanıŋ 
dāşından toy edíyä’lläŕ, śadaqa edíyä’lläŕ. 06/41 

 
188
 
dāş: dış. St Trkm daş, Doe/He. (Gu) daş. 
d.+ındın  bυ kimiŋ gälini bυ  śeyit mätiŕ  hācïŋ gälini, dāşındın  śäśi gäliyä'ŕ 
diyäŕdik dā´. 01/61 
 
dā΄yı: (Ar.) dayı. St Trkm dāyı, Az. dayı, Yak. tāy. 
d.+m õnśoŋ mυnï dā΄yımıŋ – dā΄yım bilän dā΄yımıŋ heläyi gäldi, qudaçlıġā. 
04/29 
d.+mıŋ õnśoŋ  mυnï dā΄yımıŋ – dā΄yım bilän dā΄yımıŋ heläyi gäldi, 
qudaçlıġā. 04/29; 04/29 
d.+lï śän dā΄yılï dayδalï 07/14 
 
dayδa: ana tarafından kadın akraba, teyze. St Trkm dayza, Doe/He. (Gu) dayδa. 
d.+lï śän dā΄yılï dayδalï 07/14 
 
daγ: a. St Trkm dāγ, Az dağ. 
d. hocamanıŋ maşíni dőŕD dάnä maşíni daγ bāyıŕ gidäŕdi. 04/50 
 
dάli: deli. St Trkm dä'li. 
d.+läŕi: aγaçıŋ eē - aγaçıŋ biŕ şāxaśını alıp eē dάliläŕi şu δikŕï oqıyïp dάliläŕi 
yençip ġåwı ediyαmışDıq. 10/4 
 
dάnä: tane. St Trkm dāna, Doe/He. (Gu) dä'nä, EUT tana. 
d. ohōm śadaqa tamām molannan śōŕa boşa gitmäśin díyip heŕ kime ŕuśäŕicik 
bilän üş, dőŕt dάnä ġantı ġoyiyάllάŕ içinä. 06/15 
d. dőŕt dάnä,dőŕt dάnä,dőŕt dάnä. 06/16 
d. döŕt dάnä ġıyδ, dőŕt dάnä oġlånï ġoyup bu tāyda öldüŕcäkdi. 05/17 
d. õŋ yenä bíŕ dάnä dāśtān βā - o ġadím δamāŋqї. 03/19 
d. bíŕ dάnä oγlån gäliyä'mışDıq - bíŕ óyä gäliyä'mışDıq. 03/20 
d. aŕqamıδδa doġånlaŕ bōlmān bōlmān üş dάnä doġånım bōldï. 04/28 
d. oŋa üç dάnä qulxwallah oqıyάllάŕ, biŕ dάnä alkım oqıyάllάŕ.02/3; 02/3 
d. heŕ şay üç dάnä ġuppåśï βā. 01/50 

 
189
d. hocamanıŋ maşíni dőŕD dάnä maşíni daγ bāyıŕ gidäŕdi. 04/50 
d.  üş  dάnä  şēylä  ġuppåśï yoqaŕdan bō´lmalï, bä'ş  dάnä  ġu´ppa eteγindä 
bō´lmalї. 01/55 
d. yoxśa őδỉmiŋki βā, őyle oloqō΄n şeyläŕ, bä'ş dάnä ġuppåśï βāŕdї. 01/58 
d. yoqaŕśında üç dάnä ġuppåśï βāŕdï, işitiŕ Daqınaŕdıq. 01/59 
d. bä'ş dάnä āγam bātdï. 10/65 
d. bä'ş dάnä emmuśi βāŕdï; hemmäśi ayŕıldï. 10/67 
d. dőŕt dάnä maşín βāŕdï, maşín -täδä maşín. 04/34 
d. üç dάnä ġıyδım oluptuŕ. 08/18