MühaziRƏ MİkrobiologiYA, sanitariya və GİGİyenanin iNKİŞAF tariXİ VƏ VƏZİFƏLƏRİ

Yağ  turşusuna  qıcqırma.  Bu  qıcqırma  zamanışəkərlər  anaerob  şəraitdəyağ 
turşusu  bakteriyalarının  iştirakı  ilə  parçalanaraq  yağ  turşusu,  karbon  qazı  və 
hidrogen  əmələ  gətirir.  Belə  parçalanma  tipik  yağ  turşusu  qıcqırmasıdır.Prosesin 
biokimyəvi təbiəti 1851-ci ildə Paster tərəfində aydınlaşdırılmışdır. 
C
6
H
12
O
6
 C
4
H
8
O
2
 + 2CO
2
 + 2H
2
 + 1 kkal. 
Əsas  məhsullarından  əlavə,tipikqıcqırmadayağturşusuilə  yanaşı  digərikinci 
dərəcəli məhsullar: butilspirti, aseton, etilspirtivə s. alınır. 
Yağ  turşusuna  qıcqırma  bakteriyaları  Clostridium  cinsinə  aid  olan  hərəkətli, 
qram-müsbət çöplərdir (Şəkil ). Yağ turşusu bakteriyalarının inkişafı üçün optimal 
temperatur 30-40°C-dir. Yağ turşusuna qıcqırma neytral mühit reaksiyasında yaxşı 
gedir.  Əgər  qıcqırma  turş  mühitdə  gedirsə,  onda  butil  spirti  və  aseton  toplanır. 
Bakteriyalar sadəşəkərlərdən başqa, mürəkkəb şəkərləri – dekstrin, nişasta, pektinli 
maddələr, qliserin və s. parçalaya bilirlər. 
Yağ  turşusuna  qıcqırma  zamanı  alınan  yağ  turşusu  texnikada  geniş  istifadə 
olunur.  Xoş  iyi  ilə  fərqlənən  onun  mürəkkəb  efirləri  aromatik  maddələr  kimi 
qənnadı  və  parfümeriya  sənayesində  istifadə  edilir.  Məsələn,  metil  efiri  alma  iyi, 
etil efiri armud iyi verir. 
Propion  turşusuna  qıcqırma.  Bu  qıcqırma  anaerob  propion  turşusu 
bakteriyaları  tərəfindən  törədilir.  Bunlar  qısa,  hərəkətsiz,  spor  əmələgətirməyən, 
qram-müsbət çöplərdir. Onların inkişafı üçün optimal temperatura 30-35°C-dir. Bu 

---

65 
 
bakteriyalar  şəkəri  və  süd  turşusunu  asanlıqla  qıcqırdaraq  onları  propian  və  sirkə 
turşusuna  çevirir  və  bu  proses  karbon  qazı  və  suyun  əmələ  gəlməsi  ilə  müşaiyət 
olunur: 
3C
6
H
12
O
6
=4CH
3
CH
2
COOH+2CH
3
COOH+2CO
2
+2H
2
O+X kal 
Bu  qrup  bakteriyaların  tipik  nümayəndəsi  –  Bact.  acidi  propionisi  süddə  və 
bərk pendirdə inkişaf edir. 
Bəzi  propion  turşusu  bakteriyaları,  məsələn,  Propionisi  bacteriumchermani 
B
12
 vitaminin alınmasıüçün istifadə edilir.