Mühazirəçi: Magistr M. A. Babayeva MÜhaziRƏNİn plani adi beton və onun xassələri

§ 7. Beton qarışığının hazırlanması və daşınması

 Beton qarışığının hazırlanması. Beton qarışığının hazır­lan­­ması iki əsas texnoloci əməliyyatdan ibarətdir: ilkin ma­te­rial­la­rın dozalanması və onların qarışdırılması.

Tələb olunan xassəli beton qarışığının hazırlanmasının ən mü­hüm şərti onu təşkil edən materialların dəqiq dozalanmasıdır (öl­çülüb götürülməsidir). Materialların dozalanması dövri yaxud fa­si­ləsiz işləyən dozatorlar vasitəsilə aparılır. Dövri işləyən do­za­tor­lar əl ilə yaxud avtomatik idarə olunur. Avto­ma­tik dozatorlar materialları kütləyə görə dozalayır və onlar asan ida­rə olunur.
Beton qarışığının qarışdırılması betonqarışdırıcılarda apa­rılır. Beton­qa­rış­dı­rı­cılar dövri və fasiləsiz işləyən olur.
Materialların qarışdırılma üsuluna görə iki cür betonqa­rış­dı­rıcılar vardır: məcburi (materialları məcburi surətdə qarışdırılan) və qravitasiyalı (materialları sərbəst düşməklə qarışdırılan) beton­qa­rışdırıcılar (şəkil 6.5).



Şəkil 6.5. Qravitasiyalı betonqarışdırıcı:
a  ümumi görünüş; b  barabanın sxemi: 1  gövdə; 2,3  pərlər;
oxlar beton qarışığının qarışdırılmasını göstərir

Qravitasiyalı betonqarışdırıcılarda baraban, ona daxildən bər­kidilmiş pərlərlə birlikdə fırlanır. Baraban fırlanan zaman pər­lər beton qarışığının materiallarını yuxarı qaldırır və müəyyən hün­dür­lüyə çatandan sonra həmin materiallar öz ağırlığı nə­ti­cə­sin­də aşağı düşərək qarışır. Bu cür betonqarışdırıcıların tutumu 100, 250, 425, 1200, 2400, 4500 l və daha çox olur. Betonqarışdı­rı­cı­nın tutu­mu hazır beton qarışığının həcmi ilə deyil, yüklənən materialların (su­dan başqa) həcmləri cəmi ilə müəyyən edilir.

Məcburi betonqarışdırıcılarda baraban sabit (hərəkətsiz), üzə­rinə pərlər bərkidilmiş val isə fırlanan olur və materialları qa­rış­dırır. Bu cür betonqarışdırıcılarla bərk beton qarışıqları ha­zır­la­nır. Onların tutumu 250, 500, və 1000 l olur.
Avtomatlaşdırılmış beton zavodlarında fasiləsiz işləyən betonqarışdırıcılar tətbiq edilir.
 Beton qarışığının daşınması. Beton qarışığının təyinat ye­ri­nə daşınması zamanı onun bircinsliyi və axarlığı qorunub sax­la- n­ıl­malıdır.
Beton qarışığının nəql olunma üsulunu seçdikdə daşınma uzaqlığı və sürəti, qarışığın axarlığı nəzərə alınmalıdır.
Beton işləri aparılan inşaat meydançalarına beton qarışığı av­tobetonqarışdırıcılarla (mikserlərlə) daşınır.
Beton qarışığının maksimal daşınma müddəti işlədilən se­men­tin tutma müddətindən, havanın temperaturundan, nəqliyyat va­sitələrinin növündən, yol örtüyünün tipindən asılı olaraq müəy­yən edilir. Adətən, beton qarışığının temperaturu 2030 ⁰C olduq­da da­şınma müddəti 45 dəqiqədən, 1020 ⁰C olduqda 90 dəqiqə­dən, 510 ⁰C olduqda isə 120 dəqiqədən çox olmamalıdır.
Quru komponentlərdən ibarət olan beton qarışığını uzun müddət daşımaq olar. Bu cür quru qarışığı bilavasitə iş yerində su ilə qarışdıraraq beton qarışığı hazırlanır.