Multikulturalizmə giriş
Rusiya imperiyası tərəfindən Azərbaycanda demoqrafik
Yüklə 338,66 Kb.
|
|
21.Rusiya imperiyası tərəfindən Azərbaycanda demoqrafik
Dəyişikliklərin aparılması. XIX – XX əsrin əvvəllərində Rusiya imperiyasının Şimali Azərbaycanda Apardığı müstəmləkə siyasətinin tərkib hissəsi olan köçürmə siyasəti Nəticəsində ölkə əhalisinin etnik nomenklaturasında demoqrafik Dəyişikliklər baş verdi. Belə ki, XIX əsrin birinci otuzilliyində Türkmənçay və Ədirnə müqavilələri bağ-landıqdan sonra Rusiya İmperiyası işğal etdiyi Azərbaycanın şimal torpaqlarında özünün Siyasi hakimiyyətini bərqərar etmək, işğal etdiyi müsəlman ölkəsində Konfessional dayaq yaratmaq məqsədi ilə əhalinin 90%-dən çox Müsəlman olduğu ölkənin etnik nomenklaturasında xristian Elementinin çəki yükünün artırılmasını əsas götürüb, qeyri-köklü Xristian etnosları ölkəyə köçürməyə başladı. Bu siyasətin mahiyyəti, Vətən torpaqlarını imperiya coğrafi çərçivəsində əridib, burada Yadelli, yaddilli, yaddinli etnosları yerləşdirib, bölgədə özünə sosial Dayaq yaratmaq idi. Köçürmə siyasətini apararkən, Rusiya hakim Dairələri ermənilərə böyük ümidlər bəsləmiş və hakimiyyətin bu Mövqeyini P.D.Sisianov belə izah etmişdi ki, ermənilər xristian Olduqları üçün öz şəxsi mənafeləri nami-nə rus hökumətinə Sədaqətlidirlər və Rusiya dövlətinin yeni ərazilərdə hökmran-lığının Bərqərar olmasını görmək istəyirlər. Nəticədə, 1828-1830 -cü illər ərzində İran və Osmanlı dövlətlərindən 120 minə yaxın erməni Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülür və onlar əsasən İrəvan, Naxçıvan, Ordubad, Qarabağ torpaqlarında yerləşdirilirlər. Azərbaycan Tarixinin sonrakı mərhələlərində də ermə-nilərin ölkəyə köçmələri Davam etmiş və XX əsrin əvvəlləri üçün onların çəki yü-kü ölkə əhalisinin etnik nomenklaturasında 32.65%-ə çatmışdı, halbuki XIX əsrin birinci otuzilliyində erməniqriqoryanların çəki yükü Şimali Azərbaycan əhali-sinini 9%ni təşkil edirdi ki, onların əksəriyyəti Qriqoryanlaşmış albanlardan ibarət idi. ХIХ əsrin birinci rübündə Azərbaycanın şimal torpaqlarını işğal Edən Rusiya imperiyasının apardığı müstəmləkə siyasətinin əsas İstiqamətlərindən biri işğal olunmuş əraziyə xristian etnosları Köçürmək və xristian elementinin çəki yükünü ölkə əhalisinin Etnokonfessional nomenklaturasında artırmaq idi. Yadelli xristian Etnoslardan ilk olaraq almanlar Azərbaycanın şimal torpaqlarına Köçürülmüş və onların koloniyaları salınmışdı. Alman-kolonistlər, Ölkənin sosial-iqtisadi sahəsinə qərb elementlərini daxil edə bilmiş, Kənd təsərrüfatında üzümçülük, şərabçılıq, tütünçülük kimi sahələr, Süni mineral suların hazırlanması onların adı ilə bağlı olmuşdur. Şimali Azərbaycanda məskunlaşan almanlar Rusiya imperiyasının Apardığı müstəmləkə siyasətinin tələblərinə cavab verməsələr də Ölkənin sosial-iqtisadi, mədəni və elm sahələrinə qoşulmuş, Azərbaycan tarixində özünəməxsus iz qoymuş, ölkədə multikultural Mühitin inkişafına təsir göstərmişlər. 1899-cu ildə alman memarı İ.Eyxlerin layihəsi ilə alman qotika üslubunda tilikmiş Kirxa kapitalist Bakısına qərb memarlığı mədəniyyətini gətirərək, Şərq-Qərb Dünyalarını yaxınlaşdırmışdır. Bu dövrdə Azərbaycanın multikultural ənənələrə yaxınlaşması özünü başqa sahələrdə də göstərmişdir. Bakı nefti ilə milyonlara sahib olan Nobellər Nobel mükafatını təsis edərək, bəşəriyyətə Qərb- Şərq sivilizasiyalarının vəhdətini nümayiş etdirmişdir. İmperiya çərçivəsinə daxil etdiyi bütün xalqlara velikorus mövqeyindən yanaşan Çar Rusiyası ХХ əsrin əvvəllərində sosial-siyasi kollaps dövrünə qədəm qoyduqda konfessional cəhətə varmayaraq, özünün qeyrirus təbəələrinə birtərəfli münasibət göstərmiş və bu baxımdan almanlar istisna təşkil etməmişdilər. XX əsrin əvvəllərində ölkə əhalisinin tərkibinə qatılan almanların sayı 15.990 nəfərə, çəki yükü isə ölkə əhalisinin etnik nomenklaturasında 0,41 %-ə çatmışdı. Yüklə 338,66 Kb. Dostları ilə paylaş:
|