Müxt r kinci n r b dilind n t rcüm ed n lixan Musayev

-

:

 .

.

]

 :

[

1331.

vay t edilir ki, 

s ibn Malik  demi dir: “(Bir d ) m n Pey mb rl

 birlikd  yol gedirdim. Pey mb rin

ynind  N cranda tikilmi  qal n

ha iy li bir bürünc k var idi. Bu vaxt bir b

vi (arxadan g lib) ona çatd  v

onun bürünc yind n tutub el  (b rk) dartd  ki, m n bürünc yin Pey m-

rin  çiynin  iz buraxd

 gördüm. Sonra b

vi dedi: “ mr ver, Alla-

n s nd  olan mal ndan m

 d  versinl r.” Pey mb r  ona t f çevrilib

gülüms di, sonra da (q nim td n) ona bir  ey verilm sini  mr etdi.” ( l-Bu-

xari, 3149)

-

:

 .

 .

 .

:

»

«

 .

]

 :

[

1332.

vay t  edilir  ki,  Abdulla  (ibn  M sud)  demi dir: “Huneyn döyü ünd n

sonra Pey mb r  q nim tl ri bölü dür rk n b zi adamlara üstünlük ver-

di. Bel  ki, o,  qra ibn Habis  yüz d

, Üyeyn

 d  bir o q

rini, habel

bl rin  yan- raf na (çoxlu h diyy ) verm kl  h min gün onlar  (dig r-

rind n) üstün tutdu. (Bundan naraz  qalm ) bir n r dedi: “Vallahi ki, bu

1

 Z

r ç kmi , uduzmu , aldanm , bir  eyd n m hrum olmu ,  li ç xm  adam n hal .

2

 A  v  sar  çiç kl ri olan a ac v  ya kol bitki.

hih  l-Buxari

Xums kitab .

518

bölgüd

dal tsizliy  yol verilmi dir v  bu bölgü Allah n Üzünü dil

k

qs dil  h yata keçirilm mi dir.” M n (ona): “Vallahi, (bu haqda) Pey-

mb

 x

r ver

m”- dedim, sonra da Pey mb rin  yan na gedib

bunu ona bildirdim. Pey mb r  buyurdu: “Allah v  Onun R sulu  dal tli

olmasa, kim  dal tli ola bil r? Allah Musaya r hm t el sin! Ona bundan da

art q  ziyy t verilmi dir, lakin o, s bir etmi dir.”  ( l-Buxari, 3150)

8-ci f sil.

Döyü razisind

 keçirilmi

yem k

-

:

-

:

.

]

 :

[

1333.

vay t edilir ki, ibn Öm r

 demi dir: “Biz apard

z döyü rd  bal

 üzüm   keçir rk n onu (ehtiyat üçün) saxlamay b d rhal yey rdik.” ( l-

Buxari, 3154)

519

-

58 – Cizy  kitab

1-ci f sil.

(Zimmil rd n

1

 al nan) cizy

2

 v

dü

n ölk ri il (müv qq ti

olaraq) bar

a g lm k

-

:

-

:

 .

.

.

]

 :

-

[

1334.

vay t edilmi dir ki, Öm r ibn X ttab

 ölümünd n bir il  vv l B sr

hlin  bel  (bir m ktub) yazm

r: “Qohumlar z aras nda m cusil rl

3

ail  qurmu  h r k sin nikah  l v edin!”

(O da r vay t edilmi dir ki): “Abdur-R hman ibn Auf Pey mb rin

rd  ya ayan m cusil rind n cizy  ald na  ahidlik ed

 q

r Öm r

ibn X ttab m cusil rd n cizy  almam

r.” ( l-Buxari, 3156-3157)

-

:

»

«

 .

 .

:

»

«.

]

 :

[

1335.

nu-Amir ibn Luey q bil sinin mütt fiqi olmu  v  B dr döyü ünd  i tirak

etmi  Amr ibn Auf  l- nsari  r vay t etmi dir ki, (bir d ) Pey mb r

bu Ubeyd  ibn C rrah  B hreyn  cizy  y ma a gönd rdi. Pey mb r

hreynlil rl  sülh müqavil si ba lam

 v

la ibn H dr mini onlara  mir

yin etmi di.  bu Ubeyd  b hreynlil rd n ald  cizy ni götürüb (M din -

) g ldikd nsar onun qay td

 e itdi v  sübh namaz  Pey mb rl

birlikd  q lmaq üçün m scid  g ldi. Pey mb r  namaz  q b qurtard q-

dan sonra oradak lar ona yax nla b (cizy

n pay almaq ist dikl rini öz ba-

lar  il ) hiss etdirdil r. Pey mb r  onlar  gör nd  gülüms yib dedi:

“Güman edir m ki, siz  bu Ubeyd nin  lidolu qay td

 e itmisiniz.” On-

lar: “El dir, ya R sulullah!”- dey  cavab verdil r. Pey mb r  buyurdu:

“Sevinin v  sizi sevindir

k  eyl

 ümid b sl yin! Vallahi, m n sizin yox-

1

 1079-cu h disin f slinin qeydl rin  bax.

2

 1042-ci h disin qeydl rin  bax.

3

 Burada Öm r  z rdü t dinin  m nsub olan at

stl ri q sd edir.

hih  l-Buxari

Cizy  kitab .

520

sullu a m ruz qalaca

zdan qorxmuram. Lakin m n sizd n  vv lkil

gen-bol h yat n sib edildiyi kimi, siz  d  firavan bir h yat n sib edilm sin-

n, bu s

bd n d vv lkil r t k sizin d  bir-birinizl  r qab t aparma -

zdan v  dünya mal n onlar  m hv etdiyi kimi, sizi d  m hv etm sind n

qorxuram.” ( l-Buxari, 3158)

-

:

 .

 .

 .

 .

.

.

]

 :

 -

[

1336.

vay t edilir ki, Cubeyr ibn Heyy  demi dir: “Öm r  mü rikl rl  vuru -

maq üçün (müxt lif) ölk

 ordular gönd rirdi. (Ax rda) Hurmuzan

1

s-

lam  q bul etdi v  (Öm r ona) dedi: “M n bu döyü rim bar

 s ninl  m -

t etm k ist yir m.” Hurmuzan dedi: “Düzün  qalsa, döyü düyünüz bu

ölk rl  orada ya ayan v  müs lmanlara dü

n olan insanlar, bir ba , iki

qanad  v  iki aya  olan qu a b nz yir. Qu un qanadlar ndan biri qopar lsa

bel , o, iki aya , bir qanad  v  ba  il  (yenid n) dirç r. O biri qanad  da qo-

par larsa, ayaqlar  v  ba  (say sind ) ya ama a davam ed r. H rgah ba

nind n ay rsan z, onda qanadlar da, ayaqlar da, ba  da faydas z bir  ey

çevril r. (M lumun olsun ki, qu un) ba  xosrovdur, qanadlar ndan biri qey-

r,

2

 dig ri is  farslard r. Müs lmanlara  mr et, xosrovun üstün  getsinl r!”

Bundan sonra Öm r  (qo un y b) Nom n ibn Müq rrini  biz  ba

yin etdi v  (bizi Xosrovun üstün  gönd rdi). N hay t, biz g lib dü

n tor-

pa na çatd qda xosrovun t yin etdiyi cani in

3

 q rx minlik qo unla qaba-

za ç xd  v  (onlar n) t rcüm çisi qaba a ç b dedi: “Qoy aran zdan bir

r m niml  dan

a g lsin!” Mu ira (ir li keçib) dedi: “N  soru maq is-

yirs ns , soru ?” (T rcüm çi): “Siz kimsiniz?”- dey  soru du. Mu ira de-

di: “Biz 

b mill tind nik. ( slamaq

rki dövrd ) biz olduqca ac nacaql  v

1

 Hurmuzan Huzistan  yal tinin cani ini olmu  v slam  q bul etm mi

n  vv l uzun ill r müs l-

manlarla vuru mu dur.

2

 Xosrov fars  ahlar n, qeys r is  rum imperatorlar n tituludur.

3

 Dövl tin vilay tl rind n birini v  ya bir neç sini pad ah ad ndan idar  ed n v  ali hakimiyy t

hüquqlar na malik olan  xs.

521

cans

 h yat keçir rdik, ac ndan d ri v  xurma ç rd yi çeyn

rdik, yun-

dan v  tükd n paltar gey rdik, üst lik a aclara v  da lara sitayi  ed rdik.

Bel  oldu umuz halda göyl rin v  yerl rin R bbi –  an  (h r  eyd n) uca,

ti (h r  eyd n) böyük olan (Allah) iç rimizd n biz  atas  v  anas

tan

z bir pey mb r gönd rdi. Pey mb rimiz – Allah n elçisi  biz ,

siz T k Allaha ibad t etm yinc  v  ya cizy  verm yinc  sizinl  vuru ma

mr

etdi. Pey mb rimiz  R bbimizin risal tind n

1

 biz  x

r verib demi dir

ki, bizl rd n (Allah yolunda vuru ub) öl nl rimiz C nn  gir

k v  b nz -

rini görm diyi nem tl r içind  olacaq, sa  qalanlar

z is  sizin üz rinizd

hökmranl q ed

kdir.”

Bundan sonra Nom n (Mu iraya) dedi: “

r Allah s

 Pey mb rl

 birlikd  bel  döyü rd  i tirak etm yi n sib etmi , O, s ni pe man v

rüsvay etm z. Aç

 des m, m n Pey mb rl

 birlikd  bir çox döyü -

rd  i tirak etmi m v  (bilir m ki,) o, gündüzün  vv lind  döyü  ba la-

mad  t qdird  kül yin  sm yini v  (günortadan sonrak ) namazlar n

vaxt n yeti

yini gözl

rdi.” ( l-Buxari, 3160)

2-ci f sil. Ölk  ba

 dig r bir

ml

tin ba

 il  sazi  ba -

lad qda (bu sazi ) o yerin  hali-

sinin ham na aid olurmu?

-

:

-

:

.

]

 :

[

1337.

vay t edilir ki,  bu Humeyd  s-Saidi  demi dir: “Biz Pey mb rl

birlikd  T buka yürü  ed rk n  yl  hökmdar

2

 Pey mb

 bir a  qat r

 bir cübb  h diyy  etdi. (Pey mb r  d ) ona d nizin sahilind  ya ayan

halisi üçün (sülh müqavil si) yaz b gönd rdi.” ( l-Buxari, 3161)

3-cü f sil.

Cinay t etm

n müahidi

3

öldür n kims nin günah

-

:

-

:

»

«.

]

 :

[

1338. Abdullah ibn Amr

 r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “Kim bir

müahidi öldür rs , C nn tin iyini duymaz. Halbuki onun iyi q rx illik m sa-

n duyulur.” ( l-Buxari, 3166)

1

 Burada Allah n nazil etdiyi v hy n

rd  tutulur.

2

 754-cü h dis  v  onun qeydl rin  bax.

3

 Bu sözün h rfi t rcüm si “sazi  ba layan t

f” dem kdir. Burada is

slam  q bul etm

n,

ba lad  sazi sas nda müs lmanlar n  razisind  ya ay b cizy  ver n kafir n

rd  tutulur.

hih  l-Buxari

Cizy  kitab .

522

4-cü f sil.

Müs lmanlara x yan t ed n

mü rikl ri ba lamaq olarm ?

-

 :

-

:

»

«

 .

:

»

«

 .

 .

:

»

«

 .

:

»

«

 .

 .

:

»

«

 .

:

»

«

 .

 .

:

»

-

-

«

 .

 .

:

»

«

 .

 .

:

»

«

 .

.

]

 :

[

1339.

vay t edilir ki,  bu Hureyra  demi dir: “Xeyb r f th edildikd  Pey m-

 (q zard lm  v tin ) z

r qat lm  bir qoyun g tirdil r. (Pey m-

r

td n yedikd n sonra  shab rin ): “Burada ya ayan y hudil rin ha-

 yan ma toplay n!”- dey  buyurdu.  shab r y hudil ri (Pey mb -

rin ) yan na c m etdikd  o dedi: “M n sizd n söz soru maq ist yir m. M -

 düzgün cavab ver

ksinizmi?” Onlar: “B li!”- dedil r. Pey mb r  on-

lardan: “Atan z kimdir?”- dey  soru du. Onlar: “Filank sdir”- dey  cavab

verdil r. (Pey mb r  onlara): “Yalan dan

z, sizin atan z filank sdir”-

dedi. Onlar: “Do ru söyl din”- dedil r. O (yen ) dedi: “M n sizd n bir söz

soru sam, m

 düzgün cavab ver

ksinizmi?” Onlar dedil r: “B li, ey

bul Qas m! H rgah yalan dan saq, atam z bar sind  yalan dan

z

(s

 agah oldu u) kimi, bu da s

 agah olacaq.” (Pey mb r ) onlardan:

“Kiml r C

nn m oduna dü

k?”- dey  soru du. Onlar dedil r: “Biz ora-

da az bir müdd t qalacaq, sonra is  siz bizim yerimizi tutacaqs z.” Pey-

mb r  dedi: “Orada z lil v  m yus halda durub qal n! Biz  sla sizin yeri-

nizi tutmayaca q!” Sonra (yen ) soru du: “M n siz  bir sual vers m, m

düzgün cavab ver

ksinizmi?” Onlar: “B li, ey  bul Qas m!”- dey  cavab

verdil r. (Pey mb r ) soru du: “Siz bu qoyunun  tin  z

r qatm

z-

?” Onlar: “B li!”- dedil r. (Pey mb r ) soru du: “Sizi bu i i görm

 n

vadar etdi?” Onlar dedil r: “(Yoxlamaq) ist yirdik gör k, 

r yalanç sansa,

nd n can

z qurtaracaq, yox 

r pey mb rs ns , onda bu z

rin s

ri d ym

k.” ( l-Buxari, 3169)

5-ci f sil.

Pul v  ba qa  eyl r müqabilind

mü rikl rl  bar maq v  onlarla

sazi  ba lamaq, v hdi pozan

kims nin günah

-

:

-

523

:

»

«

 .

:

»

«

 .

:

»

«

 .

.

]

 :

[

1340.

vay t edilir ki, S hl ibn  bu H sm

 demi dir: “(Xeyb rlil rl  müs lman-

lar aras nda) sülh müqavil si oldu u bir vaxtda Abdullah ibn S hl v  Mü-

heyyis  ibn M sud Xeyb  yolland . Orada onlar bir-birind n ayr ld lar. Bir

r sonra Müheyyis  Abdullah ibn S hlin yan na qay td qda onun qan na

ltan edildiyini gördü. Muheyyis  onu d fn etdi, sonra da M din

 qa-

td . Abdur-R hman ibn S hl, Muheyyis  ibn M sud v  Huveyyis  ibn M -

sud Pey mb rin  yan na g ldil r v  ya ca ham dan balaca olan Abdur-

hman dan maq ist dikd  Pey mb r : “Böyüyünüz (dan

n), böyüyü-

nüz!”-  dey   buyurdu.  Onda  Abdur-R hman  susdu  v   dig r  iki   shab   da-

ma a ba lad . (Pey mb r  onlar  dinl dikd n) sonra dedi: “Qarda

-

n qan  yerd  qoymayas z dey  (onun kim t

find n ölüdürüldüyün )

and iç  bil rsinizmi?” Onlar dedil r: “(Hadis nin)  ahidi olmad

z v

(onu) görm diyimiz halda biz nec  and iç  bil rik?!” Pey mb r  dedi:

“Qoy y hudil rd n  lli n r (bu cinay ti etm dikl rin  dair) and içm kl  si-

zin yan zda özl rin  b ra t qazand rs nlar.” Onlar dedil r: “Kafir adamla-

n and na biz nec  inana bil rik?” Bel  olduqda Pey mb r  öz mal ndan

onlara qanbahas  verdi. ( l-Buxari, 3173)

6-c  f sil.

Sehrl  m

ul olan zimmini

1

ba lamaq olarm ?

-

:

-

.

]

 :

[

1341. Ai

 r vay t edir ki, (bir zaman) Pey mb

 sehr edilmi di. (El  bu s -

bd n d ) h qiq td  etm diyi bir i  onun x yal na girirdi.” ( l-Buxari, 3175)

7-ci f sil. X yan  m ruz

qalmaqdan ehtiyat etm k

-

 :

-

:

:

»

«.

]

 :

[

1342.

vay t edilir ki, Auf ibn Malik  demi dir: “T buk döyü ünd  Pey mb r

rid n düz ldilmi  çad rda ik n m n onun yan na g ldim v  o (m

) de-

di: “Qiyam t saat  g lm zd n  vv l ba  ver

k bu alt lam ti say: m nim

1

 1079-cu h disin f slinin qeydl rin  bax.

hih  l-Buxari

Cizy  kitab .

524

ölümüm, sonra Beytul-M qdisin

1

 f th edilm si, sonra qoyunlar  q b-çatan

tumov

2

 x st liyi kimi sizi m hv ed

k azar, sonra mal-dövl t o q

r ar-

tacaq ki, birisin  yüz dinar verildikd  bundan naraz  qalacaq, sonra el  bir

fitn  (meydana g

k) ki, 

bl rd n h r birinin evin  gir

k, daha sonra

rumlularla sizin aran zda sülh ba lan lacaq v  (çox keçm

n) onlar bu  hdi

pozub h r birinin alt nda on iki minlik qo un olan s ks n bayraqla

3

 sizin

üstünüz  g

kl r.” ( l-Buxari, 3176)

8-ci f sil.

hd ba lad qdan sonra x yan t

ed n kims nin günah

-

:

-

 .

.

]

 :

[

1343.

vay t edilir ki,  bu Hureyra  demi dir: “(Kafirl rd n cizy  olaraq) dinar

 dirh m ala bilm

yiniz t qdird  sizin ax

z nec  olacaq?” ( traf n-

dak lar) dedil r: “S n niy  dü ünürs n ki, bel  bir  ey ba  ver  bil r, ey  bu

Hureyra?” O dedi: “B li,  bu Hureyran n can lind  olan Allaha and olsun

ki, m n do ru dan an v  do rulu u t sdiq edilmi  Pey mb rin  sözünü

bilir m.” Onlar: “N dir o söz?”- dey  soru dular.  bu Hureyra dedi: “Alla-

n v  Onun elçisinin  (qeyri-müs lmanlara) verdiyi z man  riay t edil-

k. Onda qüdr tli v

tli Allah müs lman ölk sind  ya ayan ka-

firl rin q lbin  el  bir arxay nl q salacaq ki, onlar mallar  siz  verm kd n

imtina ed

kl r.” ( l-Buxari, 3180)

9-cu f sil.

Yax  adama v  ya günahkara

yan t ed n kims nin günah

-

:

-

:

»

-

-

«.

]

 :

-

[

1344. Abdullah (ibn M sud) v

s

 r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir:

hdi pozan h r xainin Qiyam t günü yan nda bir bayraq olacaq.”

Ravil rd n biri: “(Bayraq) dik ldil

k”– demi , dig ri is : “Qiyam t gü-

nü (ham ) onu gör

k v  onun say sind  o (xain) tan nacaq”- demi dir. ( l-

Buxari, 3186-3187)

1

 38-ci h disin qeydl rin  bax.

2

 Burunun daxili qi as n iltihab  n tic sind  burundan selik axma v  tez-tez asq rma  klind  t za-

hür ed n x st lik.

3

 Y ni doqquz yüz altm  minlik qo unla.

525

-

59 – Yarad

n ba lan

 kitab

1-ci f sil.

Uca Allah n: “M xluqat  ilk d

yoxdan yaradan, sonra onu bir

daha t krarlayan Odur”

1

 sözü

bar sind  deyil nl r

-

:

:

[

=

>

?

@

A

B

Z

-

:

»

«

 .

 .

:

»

«

 .

 .

.

]

 :

[

1345.

vay t edilir ki,  mran ibn Hüseyn  demi dir: “T mim o ullar ndan bir

neç  n r Pey mb rin  yan na g ldi v  Pey mb r  (onlara) dedi: “Se-

vinin, ey T mim o ullar !” Onlar dedil r: “Biz  müjd  verdin. El  is  biz

(n  ver

ks ns , indi) ver!” (Bunu e id nd ) Pey mb rin  simas  d yi di.

Bu  snada onun yan na y

nlil r g ldi v  o, y

nlil

 dedi: “Ey Y

n

hli, bu müjd ni siz q bul edin! T mim o ullar  onu q bul etm k ist

di-

r.” (Y

nlil r): “Q bul etdik!”– dedil r. Bundan sonra Pey mb r  ya-

rad

n ba lan

 v

 haqq nda dan

. Bu vaxt bir n r g lib: “Ey  m-

ran, s nin d

n qaçm

r!”– dedi. (M n d  d

min dal nca getdim.) Am-

ma g k heç qalx b getm zdim.” ( l-Buxari, 3190)

-

:

:

»

«

 .

 .

:

»

«

 .

:

»

«

 .

 .

.

]

 :

[

1346.

vay t edilir ki,  mran ibn Hüseyn  demi dir: “(Bir d ) m n Pey mb -

rin  (evin ) daxil oldum, d

mi d  qap n yan na ba lad m. Bu vaxt

onun  yan na T mim o ullar ndan bir neç  adam g ldi v  Pey mb r  (on-

lara) dedi: “Müjd

 sevinin, ey T mim o ullar !” Onlar iki d  t krar-t k-

rar dedil r: “Biz  müjd  verdin. El  is  biz  (n  ver

ks ns ,) ver!” Sonra

onun yan na y

nlil r g ldi v  o, y

nlil  dedi: “Bu müjd ni siz q bul

edin, ey Y

n  hli! T mim o ullar  onu q bul etm k ist

dil r.” (Y

n-

1

 “ r-Rum” sur si, 27

hih  l-Buxari

Yarad

n ba lan

 kitab .

526

lil r): “Q bul etdik, ya R sulullah!”- dey  cavab verdil r, sonra da  lav  edib

dedil r: “Biz (yarad

n ba lan

) haqq nda soru maq üçün g lmi ik.”

Pey mb r  dedi: “Allah var idi v  Ondan ba qa heç bir  ey yox idi. Onun

i suyun üz rind  idi. Allah Kitabda (olacaq) h r  eyi yazd

1

. (Sonra) göy-

ri v  yeri yaratd . Bu vaxt bir n r (m ni) s sl yib dedi: “D

n qaçd , ey

ibn Hüseyn!” M n (onun dal nca) getdim v  il ma b nz r bir  ey gördüm.

Ka  onun dal nca heç getm

ydim.” ( l-Buxari, 3191)

-

:

:

»

 .

«.

]

 :

[

1347.

bu Hureyra

 r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “Allah buyurur:

“Ad m övlad  M ni t hqir edir

2

, halbuki ona M ni t hqir etm k yara maz.

Habel  M ni yalanç  hesab edir, halbuki ona (bel  etm k) yara maz. Onun

hqirin  g linc , (bu) onun M nim o lum oldu unu iddia etm sidir. M ni

yalanç  hesab etm sin  g ldikd  is , (bu) onun: “(Allah) m ni ilk d  yarat-

 kimi, yenid n yarada bilm z”– dem sidir.” ( l-Buxari, 3193)

-

:

:

»

«.

]

 :

[

1348.

bu Hureyra  r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “Allah m xluqat  ya-

ratd qdan sonra 

in üz rind , Öz yan nda yerl n Kitab nda

3

 bu (sözl ri)

yazm

r: “M nim r hm tim q

bimi üst mi dir.” ( l-Buxari, 3194)

2-ci f sil. Yeddi yer bar sind

deyil nl r

-

:

-

:

»

«.

]

 :

[

1349.

bu B kr

 r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “Zaman, Allah yerl ri

 göyü yaratd  günd n b ri heç d yi

n dövran etm kd dir.  l on iki

aydan ibar tdir. Bunlardan dördü haram aylard r. (Haram aylardan) üçü –

zülq

, zülhicc  v  muh rr m dalbadal g lir. (Dördüncüsü is ) Mud r q -

bil sinin (dig r on bir aydan üstün tutdu u) v  cümad l-Axir il aban (ay-

lar ) aras nda keç n r

b ay r.” ( l-Buxari, 3197)

1

 H r  eyin q

rini 

ld n mü yy n edib Lövhi-M hfuza yazm

r.

2

 Mü rikl r v  kafirl r Allaha Ona layiq olmayan naqis sif tl r isnad etm kl  Ona qar

bsizlik

edirl r.

3

 Burada “Kitab” deyildikd  Lövhi-M hfuz n

rd  tutulur.

527