Muzrabot pedagogika kolleji maxsus fanlar kafedrasi maktabgacha yoshdagi bolalar

1.O’yinning nazariy ahamiyati

Bolaning ongida qurshab turgaii voqelik to’g’risidagi xilma-xil

o’yin faoliyatini takomillashtiradigan sharoitlami tadqiq qilgan

N.M.Aksarinaning ta’kidlashicha, o’yin o’z-o’zidan vujudga kelmaydi,

buning uchun kamida uchta sharoit bo’lishi lozim:

a) laassurotlar tarkib topishi;

b) bar xil ko’rinishdagi o’yinchoqlar va teirbiyaviy ta’sir

vositalaiining muhayyoligi;

v) bolalaming kaittalar bilan tez-tez muomala va muloqatga

kirishuYi. Bunda kattalaming bolaga beA^sida ta’sir ko’satish uslubi hal

qiluvchi ro’l o’ynaydi.

D.B. Elkonin o’z tadqiqotida rolli o’yinning S’^jeti bilan bir

qatorda, uning mazmuni ham mavjud ekanini yozadi. Uning

fikricha,o’yinda bola kattalar faoliyatining asosiy jihalini aniqroq aks

ettirishi o’yinning tnazmiinini tashkil qiladi.

A.P. Usovaning tadqiqotlarick ta’kidlanishicha, rolli o’yin

ishtirokchilarinittg safi yosh ulg’ashiga qarab, jinsiy tafovutlarga binoan

kengayib boradi:

a) uch yoshli bolalar 2-3 tadan guruhga birlashib, 3-5 daqiqa birga

o’ynay oladilar;

b) 4-5 yoshlilar guruhi 2-3 tadiin ishtirokchidaa iborat bo’lib,

ulaming hatnkorlikdagi faoliyati 40-50 daqiqa davom etadi, o’yin

davotnida qatnashchilar soni ham ortib boradi.

v) 6-7 yoshli bolalarda rolli o’yinni guruh yoki jaraoa bo’lib birga

o’ynash istagi vujudga keladi, natijada awal rollar taqsimlanadi,

o’yinning qoidalari va shartlari tushuntiladi (o’yin davornida bolalar birbirlarining harakatini qattiq nazorat qilacfilar).

Eng sodda psixik jarayondan eng murakkab psixik jarayongacha

hammasining eng muhim jihatlarini shakillantishda o’yinlar katta ro’l

o’ynaydi.. Bog’cha yosh davrida harakatning o’sishida o’yinning ta’siri haqida gap borgaftda avallo shuni aytish kerakki, birinchidan, o’yinni tashkil qilishning o’zidayoq mazkur yoshdagi bolaaing harakatini o’stirish va takomillashtirish uchim eng qulay shart-sharoitlar yaratadi.

Ikkinchidan, o’yinning bola harakatiga ta’sir etishini sababi va xususiyati

shuki, harakatning murakkab ko’nilonalarini sub’ekt aynan o’yin payti

emas, balki bevosita mashg’ulot orqali o’zlashtiladi. Uchinchidan,

o’yinning keyinchalik takomillashuvi barcha jarayonlar uchim eng qulay shart-sharoitlami vujudga keltiradi. Shu boisdan o’yin faoliyati xattiharakatni

amalga osMrish vositasidan bolaning faolligini ta’minlovchi

mustaqil maqsadga aylariadi.

Bolalar laboratoriya sharoitiga nisbatan o’ybilarda ko’proq

So’zlami eslab qolish va esga toshurish imkoniyatiga ega bo’ladilar, bu

esa ixtiyoriy xotira xususiyatini chuqurroq, bilishga yordam beradi.

Tajribada yig’ilgan ma’lumotlami tahlil qilish quyidagicha xulosa

chiqarish imkonini beradi.

a) o’yinda bola tomonidan ma’lum rol tanlash va ijxo etish jarayoni

bir talay axborotlami eslab qolishni talab qiladi;

b) chu boisdan personajning nutq boyligini egallash, xattiharakatbii

takrarlashdan iborat ongli inaqsad bolada oldinroq paydo

bo’ladi va oson amalga oshadi.