Muzrabot pedagogika kolleji maxsus fanlar kafedrasi maktabgacha yoshdagi bolalar

Nazorat uchun savollar

Maktabga psixologik, emotsional, kognitiv tayyorgarlik,

maktabga psixologik tayyorgarlikni aniqlovchi psixodiagnostik

metodikalami bayon qilish

Uyga vazifa:O’tilgan mazvu yuzasidan krassvord tayyorlash
7-Mavzu: Shaxs va faoliyat psixologiyasi
Reja:

1.Shaxsning faoliyatdagi o’rni

2.Bolaning shaxs sifatida shakllanishi

3.Shasx va faoliyat psixologiyasi
1.Shaxsning faoliyatdagi o’rni
A.N.Leont'ev (1903-1979) - mashhur ms psixologi, faoliyat

nazariyasining asoschilaridan bin. Faoliyat nazariyasi ong va faoliyat

birligi tamoili bilan bog’liq. Ushbu nazariyaga ko’ra, faoliyat

sub’ektning predmetli olam bilan bo’lgan ta’sirlashi^ jarayoni bo’lib,

bu jara>on imga o’z ehtiyojlarini qonclirishi uchim inikoniyat beradi.

Faoliyat - bu faol, niiiqsadga yo’naltirilgan jarayondir. Predmetlilik

faolyat bilan bog’liq. Ehtiyoj-individdan tashqarida bo’lgan, ammo

individ normal hayot kechirishi, shaxsning rivojlanishi uchim kerak

bo’lgan narsalarga nisbatan zaruratni his etish holati. Motiv-ehtiyojning

namoyon bo’lish shakli, insonni faolyatga imdaydigan sabab, yani

faolyatnmg nima uchun amalga oshrilayotganligidir. U yoki bu motiv

insonni muayyan maqsadni qoyishga undaydi. Macisad-faolyatning

kutilayotgan natijasi. Faoliyat quyidagi darajalarga ega bo’ladi.

1 . Maxsus faoliyat turlari darajasi.

2. Harakatlar darajasi.

3.Operatsiyalar darajasi.

4. Fsixofiziologik fimksiyalar darajasi.

Har qanday faoliyat ma’lum harakatlar ketma-lcetligi shaklida

amalga oshadi. Harakat-ongli tnaqsadga erishish uchun yo’naltirilgan

faollik, faolyatning asosiy tarkibiy birligidir. U sharoitga bog’liq

ravishda turli usuUar bilan amalga oshiriladi. Harakatni amalga oshirish

usullari operasiyalar deb ataladi. Operasiyalar - avtomallashgan, odatda anglanmaydigan harakatlardir. Faoliyat o’z motivini yo’qotish va harakatga aylanishi, haiakat esa maqsadi o’zgarishi bilan operasiyaga aylanishi mumkin. Muayyan sharoitda harakatdan ko’zlangan maqsad butun faoliyat maqsadidan muhimroq ahamiyat kasb etishi va natijada

maqsad motivga aylanib qolishi kuzatiladi.

Faoliyat nazariyasi nuqtai najsaridan faoliyat inson ongi

shakillanishining sharti va omili, ong faolligining shaklidir. A.N.Leontyev o’z izlanishlarida faoliyatnng bola taraqqiyotiga ta’siri

muammosini ham chuqur o’rgangan. Tadqiqot natijasida faoliyat

nazariyasi doirasida “yetakchi faoliyat” tushunchasi shakllandi. Yetakchi faoliyat deganda taraqiqotning muayyan davrida bola sliaxsidagi asosiy psixologik o’zgarishlajrga sabab bo’luvchi faoliyat tushuniladi.

Maktabgacha yosh davrida yetakchi faoliyat o’yin faoliyatidir. Bir yosh davridan ikkinchisiga o’tishda yetakchi faoliyat turi o’zgaradi, bunda bola faoliyatida maqsadning motivga aylanishi, A.N.Leont'ev ta’biri bilan ajdganda “motivoing maqsadga ko’chishi “kuzatiladi, Yangi faoliyat turi yangi motivlar paydo bo’lgach, vujudga keladi. A.N.

Leont'ev fikricha, shaaxs ikki marta tug’uladi, shaxsning birinchi

tug’ulishi maktabgacha yosh davriga to g’ri keladi. Bu hodisa insonning o’z impiilsiv xatti-harakatlarini ijtimoiy me’yorlarga bo’ysundirishga ilk bora urinishi, motivlar o’rtasida ierarxik munosabatlaniing taikib topa

boshlashi bilan bog’liq bo’ladi. Shaxsnrtig ikkinchi tug’ulishi o’smirlik davrida yuz beradi. Bu hodisa insonning o’z motivlarini va intilishlarini anglashi va ulami bo’ysimdishi bilan bog’liqdir. Shunday qilib, A.N. Leont'evning ilmiy qarashlari jahon

psixologiya fani taraqqiyotida uUtan hissa bo’lib qo’shildi, ular bolalar psixologiyasi sohasida ko’plab nazariy va amaliy muammolarni hal

uchun zamin bo’lib xizmat qilib kelmoqda.