N. I. Musayev tarix fanlari doktori, professor
Yüklə 18,09 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Æ Turkistonda ta’lim. Æ Jadidchilikning shaklla nishi. Æ Milliy taraqqiyparvarlik harakati. «Jadid» so‘zi arab tilidan olingan bo‘lib, «yangi» degan ma’noni anglatadi. Har bir jamiyatdagi o‘zgarishlarda shu jamiyat- ning yetakchi shaxs lari, ayniqsa, ziyolilarining o‘rni katta bo‘lib, ularning har biri o‘ziga xos ilg‘or g‘oyalarni ilgari suradi. Ular jami- yatdagi ijtimoiy-iqtisodiy muammo- larni hal qilish yo‘llarini topishga harakat qiladi. XIX asr ning ikkinchi yarmida mustamlaka zulmi ostida- gi ziyolilar o‘z xalqlarini ma’rifatli qilish va ularning taraqqiyot dara- jasini ko‘tarishga qaratilgan hara- katlarni boshladilar. 67 XIX asrning ikkinchi yarmidan boshlab Turkistonda ma’ri fatparvarlik har akati vujudga keldi. MA’LUMOT UCHUN IJODIY FAOLIYAT 1. Ta’im sohasining mamlakat rivojiga qanchalik ta’siri bor? 2. Nima uchun Rossiya imperiyasi bosib olgan hududlarida o‘z ta’lim muassasalarini tashkil etishga jiddiy yondashdi? 3. Mahalliy ziyolilar xalq orasida ilg‘or g‘oyalarni tarqatishda maorif tizimini nima uchun asosiy vosita deb bildilar? 4. XIX asrning ikkinchi yarmida Rossiya imperiyasi tarkibiga qaysi hududlar kirgan? 5. Buxoro amirligi va Xiva xonligini Rossiya imperiyasining vassaliga aylanishi qanday oqibatlarga olib keldi? XIX asr oxirlarida jadidchilik ha- rakati yuzaga keldi. Buning natijasi- da yangi usul maktablari tashkil qilinib, ta’limni rivojlantirish orqali mustaqillikka erishish mum- kin degan g‘oyalar ilgari surilgan. XX asr boshlarida ko‘plab jadid adabiyotla- ri, gazeta va jurnallarning ommaviy nashr eti- lishi, mamlakat aholisining bunga ehtiyoji bor- ligi va savod xon bo‘lganligidan dalolat beradi. Ziyolilar xalq orasida ilg‘or g‘oyalarni tarqa- tishda maorif tizimini asosiy vosita deb bildilar. |