N. I. Musayev tarix fanlari doktori, professor
Yüklə 18,09 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
beklarbegi
lavozimi joriy etilgan. Qoraqalpoq hunarmandlari, asosan, ro‘zg‘or uchun zarur buyum- larni tayyorlash bilan shug‘ullangan. Ehtiyojdan ortgan buyumlar esa bozorga chiqarilgan. Ular o‘tovlarning atrofini o‘rash uchun matolar, tuya junidan guldor namatlar to‘qigan. Ularning xalq amaliy san’atida o‘tovlar uchun o‘ymakor eshiklar, uy-ro‘zg‘or buyumlari yasash, gilam to‘qish, kashtachilik rivojlangan. Qoraqalpoqlarda yog‘och va suyakka ishlov berish borasida qo‘li gul ustalar ko‘p bo‘lgan. Qoraqalpoq urug‘larini biy va uning oqsoqollari boshqargan. Urug‘ biylarini Xiva xonlari tayinlab, uni tasdiqlovchi yorliq bergan. Xiva xoni- ning ishonchini qozongan biylarning vakolatlari kengaytirilib, ularga alo- hida muruvvat ko‘rsatilgan. 60 61 XIX asrning o‘rtalarida Yangi Ur- ganchda 15 ta masjid va ikkita madrasa bo‘lgan. Gurlanda 6 ta masjid va 2 maktab, Sho- hobodda 2 ta maktab va 2 masjid, Shovotta 4 ta masjid va 1 madrasa, Xazoraspda 10 ta masjid, Qutlug‘ Inoq madrasasi faoliyat yuritgan. Xiva xonligida masjid imomi o‘zining be- vosita vazifasidan tashqari soliq to‘lovchilar hisobini yuritish, soliq yig‘ish, ba’zan esa suv taqsimoti bilan ham shug‘ullanar edi. Xiva xonligi Rossiya vassaliga aylanti- rilgandan so‘ng Xiva saroy kutubxonasidan 300 dona qo‘lyozma, 18 dona Qur’oni karim, 50 dan ortiq nodir kitoblar Kaufman tomonidan musodara qilingan. Rossiya imperiyasi tomonidan Amudaryo bo‘limidagi qoraqal poqlarga nisbatan jabr- zulm kuchayishi oqibatida Biybozor va Nukus volostida mustamlakachilarga qarshi Bobo Go‘klan boshchiligida xalq qo‘zg‘oloni bo‘lib o‘tadi. DARSDAN IJOBIY SABOQ CHIQARIB 1. Xiva xonligida soliqlarning oshib ketishiga nima sabab bo‘ldi? Soliq larni oshirmasdan davlatni bosh qarish mum kinmidi? 2. Ta’lim tizimi haqida qanday ma’lumotga ega bo‘ldingiz? 3. Ta’lim sohasining mamlakat rivojida qanchalik ahamiyati bor? 4. Rossiya imperiyasi bosib olganidan so‘ng qoraqalpoqlar hayoti va tur mushida qanday o‘zgarishlar bo‘ldi? Qoraqalpoqlar shayqaltasi BILASIZMI? 62 XIX ASR IKKINCHI YARMI – XIX ASR IKKINCHI YARMI – XX ASR BOSHLARIDA XX ASR BOSHLARIDA QORAQALPOQLAR MADANIYATI QORAQALPOQLAR MADANIYATI BUGUN DARSDA MULOHAZA UCHUN 1. Adabiyot fanidan olgan bilimla ringizga tayanib quyidagi savol larga javob bering. Qoraqalpoq xalq og‘zaki ijodi namunala ridan misollar keltiring. Qoraqalpoq folklorida qanday g‘oyalar aks etgan? 2. «Qirq qiz» dostonining mazmuni nimadan iborat? Yüklə 18,09 Mb. Dostları ilə paylaş:
|