N. I. Musayev tarix fanlari doktori, professor

Muvaqqat hukumat ishlab chiqqan yangi qonunda: 
1. Rusiyaning har bir fuqarosi din masalasida hurdir.
2. To‘qqiz yoshga yetmagan bolalar ota­onasining dinida, 
ota­onalari ikki e’tiqodda bo‘lsa, otasining dinida deb hisoblanur.
3. Ota­onasi ma’lum bo‘lmagan bolalar vasiylarining dinida 
deb hisoblanur.
4. O‘n yetti yoshga har bir kishiga bir dindan ikkinchi dinga 
ko‘chishi uchun biror ruxsat lozim emas. 
5. To‘qqiz yoshga yetmagan bola ota­onasi ko‘chgan dinga 
ko‘chgan hisoblanur.
Ibrohim Tohiriyning "Hurriyati diniya" maqolasidan,
Al­Isloh, 1917. 

---

IJODIY FAOLIYAT
1. Turkiston xalqlarining asriy 
orzusi nima edi? 
2. Turkistonliklar 1917­yil fevral in­
qilobidan nimalar kutgandilar? 
3. 1917­yilgi fevral davlat to‘ntari­
shidan so‘ng Turkistonda qan­
day o‘zgarishlar yuzaga keldi? 
4. Yangi tarixiy sharoitda Turkiston 
jadidlari oldida qanday dolzarb 
vazifalar turardi? 
5. Butunturkiston musulmonlari 
I qurultoyi qanday masalalarga 
bag‘ishlangan edi?
MULOHAZA UCHUN
Turkistonda Rossiya dagi kabi ikki 
hokimiyatchilik emas, balki quyida-
gi uch hokimiyatchilik paydo bo‘ldi:
 
Æ
Birinchisi,
Rossiya Muvaqqat huku-
matining vaqtli Turkiston komiteti;
 
Æ
Ikkinchisi,
Turkistondagi ishchi va as-
kar deputatlarining mahalliy va marka-
ziy Sovetlari; 
 
Æ
Uchinchisi,
jadidlarning «Sho‘royi is-
lomiya» tashkiloti (jamiyati) va uning 
joylardagi shu’balari, Toshkentda 
Turkiston o‘lka musulmonlari soveti 
(Kraymussovet) – Milliy Markaz.
MA’LUMOT UCHUN
Rossiyaning Birinchi jahon 
urushidagi muvaffaqiyatsizligi, iq
-
tisodiy inqiroz, uning oqibatida boshlangan 
ocharchilik ommaning noroziligini yanada ku-
chaytirdi. 1917-yil martdan boshlab aholi ora-
sida aniq maqsadga yo‘naltirilgan faoliyatni 
bosh lagan, avombop shiorlarni o‘rtaga tashlab, 
ommaning e’tiborini qozongan bolsheviklar 
25-oktyabrda zo‘ravonlik yo‘li bilan to‘ntarish 
yasab, imperiya markazida hokimiyatni egallab 
oldi.
1917­yil 1­noyabrda 
bol­
sheviklar Toshkentda ham 
sovet hokimiyatini o‘rnatdilar
. 
DARSDAN SABOQ 
CHIQARIB
1. Turkistonda nechta hokimiyatchilik paydo 
bo‘ldi? Ularning maqsadlari nima bo‘lgan?
2. 1917­yil fevral–oktyabr oylarida Rossiya­
da bo‘lgan davlat to‘ntarishidan kimlar 
ko‘proq manfaatdor bo‘lgan? Bu to‘nta­ 
rish Turkiston xalqi hayotiga qanday ta’sir 
ko‘rsatdi? 
92

---

YOSH BUXOROLIKLAR FAOLIYATI 
YOSH BUXOROLIKLAR FAOLIYATI 
VA BUXORO AMIRLIGINING 
VA BUXORO AMIRLIGINING 
TUGATILISHI
TUGATILISHI
MULOHAZA UCHUN
MA’LUMOT UCHUN
BUGUN 
DARSDA
1. XIX asr oxiri – XX asrning boshlari­
da Buxoroda ijtimoiy­iqtisodiy vaziyat 
qanday ahvolda edi? Xalq noroziligi ha­
rakatlarining maqsadlari nimadan iborat edi?
2. Buxorodagi mavjud vaziyatni qanday o‘zgartirish 
mumkin edi? O‘z munosabatingizni bildiring.