Navoiy innovatsiyalar instituti «tasdiqlayman»
Yüklə 4,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ksenofont (m.o. 430 – 355) asarlarida yaqqol ko‘rish mumkin. Uning ko‘p sonli asarlari ichida «Daromadlar to‘g‘risida»
- «Kiropediya»
|
2.4.
QADIMGI GRETSIYADAGI IQTISODIY FIKRLAR Iqtisodiy fikrlar qadimgi Gretsiyada yana ham rivojlantirildi. Ksenofont, Platon, Aristotel asarlarida iqtisodiy muammolar maxsus tadqiqot obyektiga aylandi. Buni Sokratning shogirdi, Platonning zamondoshi Ksenofont (m.o. 430 – 355) asarlarida yaqqol ko‘rish mumkin. Uning ko‘p sonli asarlari ichida «Daromadlar to‘g‘risida» va «Ekonomikos» (xo‘jalik to‘g‘risida ta’lim) maxsus iqtisodiy asarlari alohida ahamiyatga ega. Ksenofont «Daromadlar to‘g‘risida» asarida Afina davlatining iqtisodiy holatini tahlil qilib uni yaxshilashning uch yo‘lini tavsiya etadi: 1) xorijiy kishilardan olinadigan soliqni ko‘paytirish, ularning Afinaga kelishini rag‘batlantirish; 2) kumush qazib olishni kengaytirish; 36 A.Razzoqov. Iqtisodiy tafakkur sarchashmalari. –T.: “O‘zbekiston” NMIU, 2011 , 22 – 23-betlar 37 3) qullar savdosini tashkil etish. «Ekonomikos» asarida hamda Ksenofontning alohida mulohazalarida quldorlik xo‘jaligi iqtisodiyotiga tavsifnoma beriladi. Ksenofont qishloq xo‘jaligini xalq xo‘jaligining eng asosiy tarmog‘i deb hisoblagan. «Qishloq xo‘jaligi rivojlansa, – deb yozadi u, – boshqa faoliyat turlari ham rivojlanadi. Agar dehqonchilik pasaysa, u holda uning bilan birga suv va quruqlikdagi barcha boshqa sanoat faoliyati tarmoqlari halok bo‘ladi». Ksenofont iqtisodiy fikrlar tarixga birinchilardan bo‘lib mehnat taqsimotini tahlil qilgan olim sifatida kirib keldi. U o‘zining «Kiropediya» asarida shunday yozadi: «Kichkina shaharlarda bitta ustaning o‘zi yotoq joy, eshik, stol yasaydi, ko‘pincha o‘sha odamning o‘zi uy ham quradi... Albatta, bunda har xil hunar bilan shug‘ullanuvchi odam, hammasini bir xilda yaxshi tayyorlashi mumkin emas. Aksincha, yirik shaharlarda har bir buyumga ko‘pchilikning ehtiyoj sezishi tufayli, har bir ustaga o‘zini boqish uchun bitta hunar yetarli. Ko‘p joylarda o‘sha hunarning hatto bir qismi ham kifoya: masalan, bir usta erkaklarning oyoq-kiyimini tikadi, boshqasi esa – xotinlarning. Ba’zida esa odam faqat boshmoq uchun yarim mahsulot tayyorlab, boshqasi – charm kesib, uchinchi biri bichib berib, to‘rtinchisi esa – ularning hammasini birlashtirib tikib hayot kechirish uchun haq to‘laydi. O‘z- o‘zidan ma’lumki, kim muayyan cheklangan ish turi bilan shug‘ullansa, o‘shani eng yaxshi qilib bajarishga qodir». Har qanday tovarning ikkiyoqlama xarakterini, ya’ni uning foydaliligini va almashuv qobiliyatini birinchilardan bo‘lib tushungan ham Ksenofont hisoblanadi. Bundan tashqari, natural-xo‘jalik konsepsiyasi tarafdori va shunga ko‘ra sudxo‘rlikka qarshi bo‘lganiga qaramay, u pulning zarurligi va foydaliligini tan olgan hamda unga xos bo‘lgan muomala vositasi va jamg‘arish vositasi funksiyalarini ko‘rsatib bergan. Natural-xo‘jalik konsepsiyasi grek mutafakkiri Yüklə 4,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|