Navoiy innovatsiyalar instituti «tasdiqlayman»

6.2.
 
DASTLABKI VA KEYINGI MERKANTILIZMNING 
O‘ZIGA XOSLIGI 
 
Dastlabki merkantilizm buyuk geografik kashfiyotlardan oldin 
paydo bo‘ldi va XVI asrning o‘rtalarigacha faol amal qilib keldi
98
. 
Uning asosiy vakillari 
Uilyam Stafford (1554–1612) (Angliya), 
Gaskar Skaruffi (1519–1584) (Italiya) 
va boshqalar hisoblanadi. 
Dastlabki merkantilizm 
«pul balansi» 
siyosatini olib borgan. Bu siyosat 
pul muomalasini, tashqi savdoni ma’muriy yo‘l bilan qattiq tartibga 
solish asosida mamlakatning pul boyligini ko‘paytirishga qaratilgan 
(mamlakat puli qancha ko‘p bo‘lsa, u shuncha boy hisoblangan). 
Dastlabki merkantilizm oltin va kumushni boylikning mutlaq shakli deb 
qaradi va uni chetdan olib kelish yo‘lini qidirdi. Dastlabki merkantilistlar 
tashqi savdoda ijobiy saldoga erishish uchun quyidagilar maqsadga 
muvofiq hisobladilar: 
–
eksport qilinadigan tovarlarga 
maksimum yuqori baho 
o‘rnatishni
; 
–
tovarlar 
importini har tomonlama cheklashni
; 
– mamlakatdan oltin va kumushning oqib chiqib ketishiga yo‘l 
qo‘ymaslikni
. 
97
History of economic thought. Harry Landreth, David C. Colander 62-b. 
98 
Д.Джумонов, З.Аллаберганов. Иқтисодий таълимотлар тарихи. –Т.: “IQTISOD-MOLIYA” 2017, 
75–77-б. 

---

130 
Dastlabki merkantilizm davrida hukumat xorijiy savdogarlarni 
ularning pulini mahalliy pulga almashtirish va ko‘proq tovar sotib 
olishga qiziqtirish maqsadida ataylab chaqalarni buzib, ularning 
qiymatini pasaytirish bilan shug‘ullangan. Keyinchalik tovar-pul 
munosabatlarining 
rivojlanishi, 
tashqi 
savdoning 
kengayishi 
merkantlistlarning boylik muammosiga bo‘lgan qarashini o‘zgartirishga 
majbur etdi.