Ønsan sΩhv edΩ bilΩr; sΩhvi etiraf etmΩk onu yüksΩldir; sΩhvi düzΩltmΩk

8.6.1. Mis-alüminium-xlorid m

ԥhlulu ilԥ karbon 

oksidinin (CO) absorbsiyası.

Bu üsul qazın t

ԥrkibindԥ oksigen vԥ çoxlu miqdarda 

karbon dioksidi olanda  t

ԥtbiq olunur. Proses mis vԥ

alüminiumun tetraxlorid qarı

úıq duzunun müxtԥlif 

aromatik karbohidrogenl

ԥrdԥ mԥhlulu ilԥ karbon oksidinin 

kompleks 

ԥmԥlԥ  gԥtirmԥsilԥ kimyԥvi absorbsiyaya 

ԥsaslanır.  Mis-alüminium-xlorid mιhlulunun iútirakı ilι

tullantı qazlarının karbon oksidind

ιn(CO) tιmizlιnmι

prosesinin texnoloji sxemi 

úԥkil 8.25-dԥ göstԥrilmiúdir. 

Qabaqcadan qurudulmu

ú qazlar regenerasiya olunmuú

m

ԥhlulla suvarılan 1 absorberinԥ verilir. 1 Absorberindԥn 

çıxan karbon oksidi il

ԥ doydurulmuú  mԥhlul 2 

qızdırıcısında 100

ɨ

ɋ temperaturuna qԥdԥr qızdırılaraq 3 

aralıq desorberin

ԥ göndԥrilir. 3 desorberindԥ  tԥzyiq 0,25 

MP

ɚ  hԥddindԥ saxlanılır. 3 desorberi desorbsiya 

prosesind

ԥ ayrılan regenerasiya olunmuú  CO–nun 

 

uducu m

ԥhlulu ilԥ suvarılır. Qismԥn regenerasiya olunan 

m

ԥhlul 4 istidԥyiúdiricisini keúԥrԥk 5 regeneratoruna daxil 

                                                                                  

 332

olur. 5 regeneratorunda m

ԥhlulun 135–180°ɋ

temperaturda regenerasiyası ba

ú verir. Sonra 

regenerasiya olunan m

ԥhlul 5 regeneratorundan 

götürül

ԥrԥk  yenidԥn 1 absorberinԥ  vԥ 3 desorberinԥ

veril

ԥrԥk dövr etdirilir. 5 regeneratorunun yuxarısından 

çıxan regenerasiya qazları 6 soyuducusunda soyudulur 

v

ԥ sonra da tԥrkibindԥ olan uducu mԥhluldan ayrılmaq 

üçün 7 çökdürücüsün

ԥ verilir. Qaz axınından ayrılan 

h

ԥlledici (toluol) 7 çökdürücüsündԥn ayrılaraq uducu 

m

ԥhlulun hazırlanması sisteminԥ göndԥrilir. 

                                                                                  

 333

8.7. Uçucu h

ԥlledici buxarlarının adsorbsiyası. 

Üzvi h

ԥlledicilԥrin rekuperasiyası  hԥm iqtisadi, hԥm dԥ

ekoloji baxımdan 

ԥhԥmiyyԥtԥ malikdir. Hԥlledici 

buxarlarının tullantıları onların saxlanması  v

ԥ texnoloji 

prosesl

ԥrdԥ istifadԥ olunması zamanı  ԥmԥlԥ  gԥlir.  

Onların rekuperasiyası üçün adsorbsiya üsullarından 

daha geni

ú istifadԥ olunur. Hԥlledici buxarlarını hԥr hansı 

1

  I 

5       VII 

V 

    

   

3 

2                         

         

IV

  

VI         V 

 7 

6 

ùԥkil 8.25. Misalüminiumxlorid(CuAICI

4

)  m

ԥhlulunun 

           i

útirakı ilԥ tullantı qazlarının karbon oksidindԥn 

           (CO) t

ԥmizlԥnmԥsi prosesinin texnoloji sxemi. 

1 – absorber; 2 – qızdırıcı; 3 – aralıq desorberi; 4– isti-

d

ԥyiúdirici; 5 – regenerator; 6 – soyuducu; 7 – 

çökdürücü; I – t

ԥmizlԥnԥcԥk qaz; II – tԥmizlԥnmiú qaz; 

III – buxar; IV – kondensat; V – CO; VI  – su; VII – 

uducu m

ԥhlul; VIII – regenerasiya olunan uducu mԥhlul.

II

VIII 

III   IV 

   IV   III     

  4 

                                                                                  

 334

xırda m

ԥsamԥli adsorbentlԥrlԥ (aktivlԥúdirilmiú kömür, 

silikogel, seolitl

ԥr, mԥsamԥli  úüúԥ  vԥ s.) tutmaq olar. 

Lakin hidrofob adsorbentl

ԥrdԥn olan  aktiv kömür bu 

m

ԥsԥlԥnin hԥllindԥ daha üstün hesab olunur: 

t

ԥmizlԥnԥcԥk buxar-hava vԥ ya buxar-qaz qarıúı÷ının 

nisbi n

ԥmliyinin 50%-ԥ  qԥdԥr oldu÷u halda belԥ  nԥmlik 

praktiki olaraq üzvi h

ԥlledici buxarlarının uduculuq 

qabiliyy

ԥtinԥ  tԥsir göstԥrmir. Aktivlԥúdirilmiú kömürdԥn 

istifad

ԥ edԥn adsorbsiya qur÷ularının sԥmԥrԥliliyi 

t

ԥmizlԥnԥcԥk qazın tԥrkibindԥ olan uçucu üzvi hԥlledici 

buxarlarının qatılı

÷ından asılıdır. Uçucu üzvi hԥlledici 

buxarlarının udulma prosesini stasionar (sabit, d

ԥyiúmԥz, 

h

ԥrԥkԥtsiz, hԥmiúԥ bir yerdԥ olan) qaynar vԥ sıx hԥrԥkԥt 

ed

ԥn uducu lay üzԥrindԥ aparmaq olar, lakin istehsalat 

t

ԥcrübԥsindԥ vertikal, horizontal vԥ ya halqaúԥkilli 

adsorberl

ԥrdԥ yerlԥúdirilmiú stasionar adsorbent laylı 

rekuperasiya qur

÷ularından daha geniú istifadԥ olunur. 

Vertikal tipli adsorberl

ԥr adԥtԥn mԥhdud buxar-hava 

(buxar-qaz) qarı

úıqlarının tԥmizlԥnmԥsindԥ, horizontal vԥ

halqa

úԥkilli adsorberlԥrdԥn isԥ bir qayda olaraq yüksԥk 

sür

ԥtli (on vԥ yüz min kubmetr saat sürԥti ilԥ) qaz 

axınlarının emal olunmasında istifad

ԥ olunur. Uçucu 

h

ԥlledici buxarlarından emal olunan axınların daha dԥrin 

                                                                                  

 335

t

ԥmizlԥnmԥsini  ԥldԥ etmԥk mԥqsԥdilԥ müxtԥlif proseslԥri 

özünd

ԥ birlԥúdirԥn kombinԥ olunmuú üsullarından istifadԥ

olunur. 

8.8. Qazların katalitik v

ԥ termiki üsullarla 

t

ԥmizlԥnmԥsi. 

CO-nun oksidl

ιúdirilmιsi üçün katalizator kimi 

manqan, mis-xrom v

ι platin qrupu metallarından istifadι

olunur. Tullantı qazlarının t

ԥrkibindԥn asılı olaraq 

s

ԥnayedԥ müxtԥlif texnoloji sxemlԥrdԥn istifadԥ olunur. 

Üzvi madd

ԥlԥrin toksiki buxarlarını destruktiv katalitik 

t

ԥmizlԥnmԥyԥ düçar edirlԥr. Belԥ proseslԥrin 

katalizatorlarını mis, xrom, kobalt, manqan, nikel, platin 

v

ԥ digԥr metalların  ԥsasında hazırlayırlar.  ȼԥzi hallarda 

t

ԥbii materiallardan da istifadԥ edilir. Bu katalizatorları 

úԥrti olaraq tamamilԥ metaldan hazırlanmıú, qarıúıq, 

keramik, tökm

ԥ olmaqla fԥrqlԥndirirlԥr. 

østehsalatda istifadԥ olunan katalitik tԥmizlԥmԥ

qur

÷uları kontakt aparatlarının konstruksiyalarına, daxil 

olan tullantı qazlarının temperaturunun lazımi s

ԥviyyԥdԥ

saxlanması üsuluna, istifad

ԥ olunan katalizatorlara, 

istiliyin rekuperasiya olunma üsuluna, z

ԥrԥrsizlԥúdirilmiú

qazlar retsiklinin olmasına gör

ԥ fԥrqlԥnirlԥr.  

                                                                                  

 336

Bel

ԥliklԥ, tozlu qaz tullantılarının zԥrԥrli çirklԥndi-

ricil

ԥrdԥn tԥmizlԥnmԥsi üçün müxtԥlif üsullar vԥ aparatlar 

m

ԥlumdur, lakin onların tԥtbiq edilmԥsi tԥmizlԥmԥ

texnologiyalarının nöqsan c

ԥhԥtlԥrindԥn asılıdır.  

8.9. Qaz tullantılarının hidrogenxloridd

ԥn 

t

ԥmizlԥnmԥsi 

Neft-kimya s

ԥnayesi inkiúaf etdikcԥ, sԥnaye tullantı 

qazlarının utiliz

ԥ olunması, tԥmizlԥnmԥsi vԥ yenidԥn 

istifad

ԥyԥ verilmԥsi qlobal problemlԥrdԥn biri olmuúdur. 

Dig

ԥr tԥrԥfdԥn tullantı qazlarının hidrogenxloriddԥn 

t

ԥmizlԥnmԥsi hԥm ekoloji baxımdan, hԥm dԥ iqtisadi 

c

ԥhԥtdԥn  ԥsas problemlԥrdԥndir. Sԥnaye tullantılarından  

olan hidrogenxloridin bir sıra utiliz

ԥ yolları  vԥ üsulları 

vardır: 

- Hidrogenxloridin i

úlԥnib qatı xlorid turúusuna 

çevrilm

ԥsi; 

- Hidrogenxloridd

ԥn istifadԥ edԥrԥk bԥzi metal 

xloridl

ԥrinin (CaCI

2

, FeCI

3

, ZnCI

2

, BaCI

2 

 v

ԥ s.) alınması; 

- Hidrogenxloridin oksidl

ԥúdirilmԥsi vԥ ya katalitik 

elektroliz prosesin

ԥ u÷radılması vԥ  digԥr üsullarla xlorid 

tur

úusuna vԥ xlora çevrilmԥsi. 

                                                                                  

 337

Texniki duz tur

úusu (HCI) tԥmizlԥnmԥdԥn, yenidԥn 

t

ԥkrar emal olunmadan da istifadԥ oluna bilir. Mԥsԥlԥn, 

metal xloridl

ԥrinin alınmasında, hipoxlorit tortasının 

parçalanmasında v

ԥ s. proseslԥrdԥ hidrogen-xloriddԥn 

istifad

ԥ olunur. Bu proseslԥrin düzgün aparılması zamanı 

hipoxlorit tortasının t

ԥrkibindԥ olan aktiv xlorun 70%-i 

istehsalatda  50%-li xlor-qaz 

úԥklindԥ dövriyyԥyԥ qaytarı-

la bilir. Artıq qalan tortanın is

ԥ ԥmtԥԥ kalsium-xloridԥ

çevrilm

ԥsi mԥqsԥdԥuy÷un hesab olunur ki, bu da tikinti 

s

ԥnayesindԥ, soyutma texnikasında, bԥzi tez buxarlanan 

xloridl

ԥrin buxarlandırılaraq bԥrk hala keçirilmԥsi üçün 

geni

ú istifadԥ olunur. Hidrogen xloridin utilizasiyasının ԥn 

perspekt üsullarından biri onun oksixlorla

úma 

prosesl

ԥrindԥ istifadԥ olunmasıdır. 

Qazların t

ԥmizlԥnmԥsi, daha do÷rusu sԥnaye 

tullantılarından hidrogenxloridin ayrılması  v

ԥ utilizasiyası 

üçün bir sıra konkret variantların texniki-iqtisadi c

ԥhԥtdԥn 

müqayis

ԥ edilmԥsi vԥ ԥn perspektiv olanının seçilmԥsi 

vacibdir. Bir sıra istehsal prosesl

ԥri üçün xarakterik olan 

s

ԥnaye tullantıları kimi çıxan qazların vԥ ventilyasiya 

tullantılarının hidrogenxloridd

ԥn tԥmizlԥnmԥsi üçün 

mövcud olan texnoloji prosesl

ԥrdԥn 

ԥksԥriyyԥti 

absorbsiya v

ԥ adsorbsiya üsullarına ԥsaslanır. Sԥnayedԥ

                                                                                  

 338

qaz halında olan m

ԥhsulları ayırmaq üçün ԥsasԥn 

a

úa÷ıdakı ayırma üsullarından istifadԥ olunur: 

absorbsiya, adsorbsiya, hemosorbsiya, a

úa÷ı tempera-

turlu rektifikasiya, kombin

ԥ olunmuú üsul.  

Absorbsiya üsulu – çox kobud t

ԥmizlԥnmԥ üsulu 

olub çox vaxt ancaq metan v

ԥ hidrogeni baúqa qaz 

qarı

úıqlarından ayırmaq üçün istifadԥ olunur. Bu üsulun 

ԥsasını diffuziya prosesi, yԥni maddԥnin qaz fazadan 

maye fazaya keçm

ԥsi tԥúkil edir. Adԥtԥn absorbsiya 

prosesini bo

úqablı  vԥ ya Raúiq hԥlqԥlԥri ilԥ doldurulmuú

kalonlarda aparırlar. Absorbenti (mayeni) kalonun 

yuxarısından, ayrılacaq qazı is

ԥ kalonun aúa÷ısından 

verirl

ԥr. Absorbent tԥrԥfindԥn udulmamıú qazlar (CH

4

,H

2

) 

kalonun yuxarısından çıxır. Absorbentd

ԥ udulmuú qazlar 

is

ԥ desorbsiya kalonuna verilir. Absorbsiyanın hԥrԥkԥt 

sür

ԥti komponentlԥr ilԥ götürülԥn maddԥnin parsial 

t

ԥzyiqlԥri fԥrqindԥn asılıdır. 

          

II

M

II

I

M

I

II

M

II

M

or

P

P

P

P

P

P

P

P

P

−

−

⋅

−

−

−

=

Δ

2

2

2

1

1

2

lg

3

,

2

)

(

)

(

   ....(8.63) 

 Burada   

II

P

P

2

1

2

,

 –  aparatın giri

úindԥ  vԥ  çıxıúında 

qaz fazasının udulan komponentl

ԥrinin parsial tԥzyiqlԥri; 

                                                                                  

 339

II

M

M

P

P

,

1

– mayed

ԥ udulan komponentlԥrin  parsial  

t

ԥzyiqlԥridir.  

  Qazların t

ԥmizlԥnmԥsi üçün çox vaxt adsorbsiya 

üsulundan da istifad

ԥ olunur. Adsorbsiya üsulu ilԥ

qazların ayrılması qaz 

úԥkilli karbohidrogenlԥrin 

selektivliyi yüks

ԥk olan sülb adsorbent  tԥrԥfindԥn 

udulması prosesin

ԥ ԥsaslanır. Adsorbent kimi aktivlԥúmiú

kömür, silikogel, “molekulyar 

ԥlԥk”  vԥ s. istifadԥ olunur. 

Adsorbsiya prosesi ya qaz v

ԥ adsorbent bir-birinԥ qarúı 

ԥks istiqamԥtlԥrdԥ  hԥrԥkԥt edԥn fasilԥsiz iúlԥyԥn 

aparatlarda (hipersorberl

ԥrdԥ) vԥ ya da periodik iúlԥyԥn 

adsorberl

ԥrdԥ aparılır. Adsorbsiya prosesi istiliyin 

ayrılması il

ԥ gedir. Odur ki, reaksiyanın  ԥvvԥlindԥ

temperatur 45-60

0

C olur. 

østiliyin ayrılması  nԥticԥsindԥ

(

≈8000 kal) prosesin sonunda temperatur 60-70

0

C-y

ԥ

q

ԥdԥr qalxır. Bԥzԥn temperaturu sabit saxlamaq üçün 

adsorberl

ԥr soyuducularla tԥchiz olunur.   

 Son vaxtlar adsorbent layı  h

ԥrԥkԥt edԥn adsorbsiya 

prosesl

ԥri (hipersorberlԥr) geniú istifadԥ olunma÷a 

ba

úlanmıúdır. Hipersorberlԥr hԥrԥkԥt etmԥyԥn adsorbent 

layında aparılan prosesl

ԥrԥ nisbԥtԥn böyük 

m

ԥhsuldarlı÷a malikdirlԥr. Sintetik seolitlԥrin bircinsli vԥ

müxt

ԥlif ölçülü mԥsamԥlԥrinin olmasına görԥ onlarda qaz 

                                                                                  

 340

molekullarının ölçüsünd

ԥn asılı olaraq yüksԥk seçicilikdԥ

ayrılma gedir. Xemosorbsiya üsulu il

ԥ qazların ayrılması 

zamanı el

ԥ bir uducu maye seçirlԥr ki, bu maye ayrılmaya 

m

ԥruz qalan qazlarla kimyԥvi birlԥúmԥ ԥmԥlԥ gԥtirsin vԥ

yüks

ԥk temperaturda ilk maddԥyԥ  vԥ xemosorbentԥ

parçalansın. Hemosorbsiya prosesind

ԥ  hԥrԥkԥt sürԥti 

qazın v

ԥ mayenin entropiya fԥrqi kimi götürülür. 

            U

nisbi 

= 

ϕ ⋅(S

1

 – S

2

)    ............(8.64) 

Burada, U

nisbi 

– hemosorbsiyanın nisbi sür

ԥti, S

1

 v

ԥ S

2

– m

ԥhlulun vԥ qaz qarıúı÷ının entropiyası, 

ϕ - kütlԥ

mübadil

ԥsi ԥmsalıdır. 

Qazların katalitik t

ԥmizlԥnmԥ üsulunun mahiyyԥti 

ondan ibar

ԥtdir ki, tԥrkibindԥ  zԥhԥrli maddԥlԥr olan qaz 

tullantıları katalizatorun i

útirakı ilԥ  zԥrԥrsiz maddԥlԥrԥ

çevrilir. Dem

ԥli, qaz axını katalizator tԥbԥqԥsindԥn 

keçirilir. Katalizator spesifik t

ԥsir etdiyindԥn müԥyyԥn növ 

komponentl

ԥr üçün nԥzԥrdԥ tutulur. 

 Qazların katalitik t

ԥmizlԥnmԥ qur÷ularının 

m

ԥhsuldarlı÷ı 900–14000 m

3

/saat olur v

ԥ onların texnoloji 

sxeml

ԥri eyni tipli olur. Tԥmizlԥnԥn qazlar asılqan 

hiss

ԥciklԥrindԥn azad olduqdan sonra reaksiya 

temperaturuna kimi qızdırılır v

ԥ reaktora göndԥrilir. 

Qazların katalitik t

ԥmizlԥnmԥsi zamanı  ԥsas aparat 

                                                                                  

 341

reaktordur. Reaktorun i

úini qazın sԥrfi (L

s

, m

3

/san) 

prosesin temperaturu (T

k

), daxil olan (C

0

) v

ԥ  çıxan 

qazlarda (C) z

ԥhԥrli qarıúıqların qatılı÷ı (mol/ m

3 

) kimi 

texnoloji göst

ԥricilԥr xarakterizԥ edir. Katalizator 

úԥbԥkԥsinin qalınlı÷ı aúa÷ıdakı ifadԥdԥn tapırlar: 

                 

ω

ρ

δ

⋅

⋅

⋅

−

⋅

=

S

S

C

C

L

F

S

)

(

0

   ............(8.65) 

Burada  S

F 

– katalizator layının sah

ԥsi, m

2

, 

ρ - 

katalizatorun sıxlı

÷ı (dԥnԥvԥrúԥkilli katalizatorlar üçün), 

kq/m

3

, S – katalizatorun xüsusi s

ԥthi, m

2

/kq, 

ω

ω

ω

ω - 

heterogen katalitik reaksiyanın sür

ԥtidir, mol/( m

2

⋅⋅⋅⋅s) ilԥ. 

Katalitik reaksiyanın sür

ԥti tԥmizlԥnԥn qazlarda 

komponentl

ԥrin vԥ katalizatorun tԥbiԥtindԥn, prosesin 

temperaturundan, z

ԥhԥrli qatıúı÷ın qatılı÷ından asılıdır. 

Bildiyimiz kimi xlor – kimya s

ԥnayesindԥ qiymԥtli bir 

xammaldır. Ondan müxt

ԥlif növ kimya mԥhsullarının 

alınmasında istifad

ԥ olunur. Digԥr tԥrԥfdԥn xlor vԥ onun 

birl

ԥúmԥlԥri güclü toksiki xassԥyԥ malikdirlԥr. Odur ki, 

onların 

ԥtraf mühitԥ atılması ciddi reqlamentlԥúdirilir. 

Sintetik xlorid tur

úusu quru  hidrogenxloridin su 

absorbsiyası yolu il

ԥ alınır. Digԥr tԥrԥfdԥn xlorlaúma 

prosesl

ԥrindԥ küllü miqdarda hidrogenxlorid ayrılır. 

Hidrogenxloridin xlorid tur

úusuna emal dԥrԥcԥsi 92–96% 

                                                                                  

 342

t

ԥúkil edir. Karbohidrogenlԥrin birbaúa xlorlaúma 

prosesl

ԥrindԥn alınan hidrogenxlorid  abqazları hal-

hazırdakı dövr

ԥ  qԥdԥr çox geniú  tԥtbiq sahԥsi 

tapmadı

÷ından  ԥtraf mühitin çirklԥnmԥsinԥ  sԥbԥb 

olmaqdadır. Hidrogenxloridin 

ԥn perspektiv emal 

üsullarından biri d

ԥ ondan oksidlԥúdirici xlorlaúma 

prosesl

ԥrindԥ istifadԥ edilmԥsidir. Oksidlԥúdirici xlorlaúma 

üsulunun 

ԥsasını hidrogenxloridin molekulyar xlora qԥdԥr 

oksidl

ԥúmԥsi prosesi  tutur ki, bu da Dikon reaksiyası kimi 

m

ԥlumdur. Dikon reaksiyası aúa÷ıdakı tԥnlik  üzrԥ gedir: 

4 HCI  +   O

2  

⎯→

←

 2 CI

2

   +  2 H

2

O  ........(8. 66)

Hidrogenxloridin xlora q

ԥdԥr oksidlԥúmԥsi adԥtԥn 

380-400

0

C temperaturda ba

ú verir. Parafinlԥrin, 

olefinl

ԥrin vԥ aromatik karbohidrogenlԥrin oksidlԥúdirici 

xlorla

úması proseslԥrinin nԥzԥri vԥ texnoloji aspektlԥri 

geni

ú surԥtdԥ öyrԥnilmiúdir. Oksidlԥúdirici xlorlaúma 

prosesl

ԥrinin üstün cԥhԥtlԥrindԥn biri dԥ ondan ibarԥtdir 

ki, onun 

ԥsasında xlora görԥ balanslaúdırılmıú proseslԥr 

i

úlԥnib hazırlana bilԥr. Bu halda xammala (xlora) qԥnaԥt 

olunmaqla yana

úı  hԥm dԥ  mԥqsԥdli mԥhsulların maya 

d

ԥyԥri azalır. Digԥr tԥrԥfdԥn  ԥtraf mühitin mühafizԥsi 

m

ԥsԥlԥlԥri dԥ hԥll edilmiú olur. Dikon reaksiyası ԥsasında 

hidrogenxloridin oksidl

ԥúmԥ proseslԥrinin katalizatorları 

                                                                                  

 343

misxloridl

ԥri vԥ 

q

ԥlԥvi metalxloridlԥri 

ԥsasında 

hazırlanmı

ú duz sistemlԥri hesab olunur.  CuCI

2

⋅⋅⋅⋅KCI  

halında istifad

ԥ olunan duz ԥrintilԥri karbohidrogenlԥrin 

oksidl

ԥúdirici xlorlaúma proseslԥrinin dԥ katalizatorları ola 

bil

ԥr. Tԥdqiqatlar göstԥrmiúdir ki, etilenin oksidlԥúdirici 

xlorla

úma prosesindԥ xlorlaúdırıcı agent  CuCI

2

      ola  

bil

ԥr, yԥni reaksiya aúa÷ıdakı ardıcıllıqla gedir. 

2CuCI

2 

 + C

2

H

4

⎯→  Cu

2

CI

2   

 +   C

2

H

4

CI

2 

......(8.67) 

Cu

2

CI

2 

+ 2HCI  + 

2

1

O

2

⎯→  2CuCI

2  

+ H

2 

O ......(8.68) 

 Bel

ԥliklԥ, hidrogenxloriddԥn istifadԥ edԥrԥk oksid-

l

ԥúdirici xlorlaúma proseslԥrinin aparılması  hԥm dԥ

iqtisadi c

ԥhԥtdԥn ԥlveriúli hesab olunur.  

Hidrogenxloridin adsorbenti 

ɌNɄ-ȺɏV-02 (MARɄȺ 0,  

MARKA P) - Neft emalı, neft-kimya v

ԥ digԥr proseslԥrdԥ, 

h

ԥmçinin metalların korroziyadan  qorunması  vԥ ԥtraf 

mühitin mühafiz

ԥsi zamanı  tԥrkibindԥ hidrogen, karbo-

hidrogenl

ԥr vԥ hava olan qazların hidrogenxloriddԥn vԥ

h

ԥmçinin dԥ digԥr hidrogenhallogenidlԥrindԥn tԥmizlԥn-

m

ԥsi mԥqsԥdi ilԥ istifadԥ olunan adsorbentdir. Bu cür 

adsorbentl

ԥrin kimyԥvi tԥrkibi vԥ xassԥlԥri cԥdvԥl 8.5-dԥ

gösr

ԥrilmiúdir.     

                                                                                  

 344

C

ԥdvԥl 8.5 

Adsorbentin kimy

ԥvi tԥrkibi vԥ xassԥlԥri 

Kimy

ԥvi tԥrkibi,  kütlԥ % ilԥ

Parametrl

ԥr Göstԥricilԥr 

Zn 42-50 

Na

2

O, çox olmamaqla 

0,15 

Fiziki  xarakteristikası v

ԥ xassԥlԥri 

Parametrl

ԥr Göstԥricilԥr 

Ekstrudatın diametri, mm * 

2,7 – 3,5 

Ölçüsü  <1mm-d

ԥn kiçik 

olan fraksiya 

0,3 

Doldurma sıxlı

÷ı, q/sm

3

 

0,8 – 1,2 

Möhk

ԥmlik ԥmsalı kq/mm, 

az  olmamaqla: - Marka 

Ɉ

0,9 

Möhk

ԥmlik ԥmsalı kq/mm, 

az  olmamaqla: - Marka  P 

1,1 

PPP (550

0

ɋ),%, çox 

olmamaqla 

3,0 

ɏlortutumu, kütlԥ%-i ilԥ, 

çox olmamaqla 

20 

Xüsusi s

ԥthi, m

2

/q, az 

olmamaqla 

80