|
Kak vidno iz tabliüı, na 4-m kurse jelanie speüializirovatğsə po speüialğnosti bakalavriata, namereniə postupitğ v maqistraturu, i nakoneü prodoljatğ deətelğnostğ po speüialğnosti maqistraturı neskolğko spadaöt po sravneniö s urovnem 1-qo kursa. Gto v odinakovoy stepeni prisuhe kak oproşennım önoşam, tak i devuşkam.
VII. Ali məktəblər üzrə aparılan təhsilin nəticələrinin müqayisəsi
Universitetlər üzrə aparılan tədqiqatların müqayisəsi aşağıdakı cədvəldə təqdim olunmuşdur:
|
|
Bakı Dövlət Universiteti
|
Azərb.Resp.Prezid. yanında Dövl.İdar. Akademiyası
|
Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası
|
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti
|
Bakı Slavyan Universiteti
|
Qərb Universiteti
|
«Xəzər» Universiteti
|
Minqəçevir politexn.institutu
|
Naxçıvan Dövlət Universiteti
|
V srednem po vsem vuzam
|
|
2. Ali təhsil məktəbinə daxil olarkən hansı parametrlərə görə ixtisas seçirdiniz?
|
1.nüfuzlu
|
28,0
|
65,1
|
28,3
|
53,7
|
34,5
|
28,6
|
42,3
|
31,4
|
22,7
|
33,6
|
|
2.kütləvi
|
5,3
|
2,3
|
1,7
|
4,9
|
10,3
|
|
3,8
|
7,1
|
4,7
|
4,6
|
|
3.sərfəli
|
13,3
|
14,0
|
20,0
|
4,9
|
|
39,3
|
23,1
|
11,4
|
22,7
|
16,8
|
|
4.valideynlər məsləhət gördü
|
24,0
|
2,3
|
23,3
|
12,2
|
17,2
|
14,3
|
19,2
|
22,9
|
24,2
|
19,8
|
|
5.çox eşitmişəm
|
4,0
|
4,7
|
3,3
|
|
3,4
|
3,6
|
|
4,3
|
|
2,4
|
|
6.dostum seçdi, mən də
|
2,7
|
2,3
|
1,7
|
2,4
|
3,4
|
|
|
|
,8
|
1,4
|
|
7.kişi ixtisasıdır
|
2,7
|
2,3
|
8,3
|
2,4
|
|
|
7,7
|
14,3
|
3,1
|
5,0
|
|
8.qadın ixtisasıdır
|
|
|
5,0
|
4,9
|
24,1
|
3,6
|
|
2,9
|
14,1
|
6,6
|
|
9.başqa səbəb
|
16,0
|
7,0
|
3,3
|
9,8
|
6,9
|
3,6
|
3,8
|
4,3
|
7,0
|
7,4
|
|
10.cavab verməkdə çətinlik çəkirəm
|
4,0
|
|
5,0
|
4,9
|
|
7,1
|
|
1,4
|
,8
|
2,4
|
|
3.Qızların ali təhsil alması vacibdirmi?
|
1.bəli
|
86,5
|
80,7
|
81,3
|
89,8
|
94,9
|
90,0
|
87,2
|
81,3
|
96,0
|
88,2
|
|
2.xeyr
|
11,5
|
14,0
|
14,1
|
8,2
|
5,1
|
10,0
|
5,1
|
12,0
|
2,6
|
8,7
|
|
3. cavab verməkdə çətinlik çəkirəm
|
2,1
|
5,3
|
4,7
|
2,0
|
|
|
7,7
|
6,7
|
1,3
|
3,2
|
|
4. Əgər xeyr, onda niyə qızlara ali təhsil almaq vacib deyil?
|
1.ərə gedəcək, təsərrüfat və uşaqlarla məşğul olacaq
|
25,8
|
33,3
|
23,5
|
35,7
|
|
25,0
|
40,0
|
8,3
|
8,7
|
20,8
|
|
2.orta təhsil kifayətdir
|
|
5,1
|
8,8
|
|
|
|
|
8,3
|
2,2
|
3,9
|
|
3.izdivacdan sonra ər işləməyə qoyməyacaq
|
6,5
|
12,8
|
11,8
|
28,6
|
50,0
|
|
20,0
|
12,5
|
17,4
|
15,5
|
|
4.bir çox qızlar ali məktəbi bitirdikdən sonra iş tapa bilmirlər
|
9,7
|
5,1
|
5,9
|
7,1
|
20,0
|
|
|
8,3
|
6,5
|
7,2
|
|
5.ər tərəfindən təmin olunacaq
|
12,9
|
10,3
|
23,5
|
7,1
|
10,0
|
50,0
|
20,0
|
20,8
|
23,9
|
17,9
|
|
6.ailə üçün əlavə maddi məsrəflər
|
6,5
|
|
|
|
|
25,0
|
|
4,2
|
2,2
|
2,4
|
|
7.başqa səbəb
|
6,5
|
5,1
|
8,8
|
7,1
|
10,0
|
|
|
|
8,7
|
6,3
|
|
8.cavab verməkdə çətinlik çəkirəm
|
32,3
|
28,2
|
17,6
|
14,3
|
10,0
|
|
20,0
|
37,5
|
30,4
|
26,1
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5. Sizin fikrinizcə, ailədə kimin ali təhsil almasına üstünlük verilir?
|
1oğulun
|
29,2
|
42,1
|
40,6
|
26,5
|
23,1
|
26,7
|
17,9
|
42,7
|
16,0
|
28,5
|
2.qızın
|
2,1
|
|
6,3
|
4,1
|
|
|
|
4,0
|
11,3
|
4,7
|
3.eynidir
|
66,7
|
56,1
|
53,1
|
69,4
|
76,9
|
73,3
|
82,1
|
53,3
|
72,0
|
66,1
|
4.cavab verməkdə çətinlik çəkirəm
|
2,1
|
1,8
|
|
|
|
|
|
|
,7
|
,7
|
6. Əgər oğulun, onda niyə ali təhsilin alınmasında ona üstünlük vermək lazımdır?
|
1.gənc oğlan – ailənin gələcək dolandıranı
|
31,1
|
26,2
|
34,7
|
31,8
|
61,1
|
33,3
|
27,3
|
28,6
|
36,8
|
33,7
|
2.gənc oğlan oxumalı, yaxşı ixtisasa malik olmalıdır
|
11,1
|
9,5
|
10,2
|
18,2
|
5,6
|
|
27,3
|
11,9
|
8,8
|
10,8
|
3.gənc oğlan cəmiyyətdə, başqa insanlara gələcəkdə daha çox fayda verəcək
|
17,8
|
14,3
|
14,3
|
9,1
|
|
11,1
|
9,1
|
26,2
|
13,2
|
14,7
|
4.gənc oğlanlar qızlardan daha qabiliyyətli, məqsədə nail olandılar
|
4,4
|
7,1
|
6,1
|
4,5
|
|
|
|
7,1
|
|
3,9
|
5.gənc qız ərə gedəcək, təsərrüfat və uşaqlarla məşğul olacaq
|
6,7
|
4,8
|
|
|
5,6
|
11,1
|
|
|
4,4
|
3,3
|
6.kişi-ailə başçısıdır
|
17,8
|
16,7
|
26,5
|
27,3
|
11,1
|
44,4
|
27,3
|
19,0
|
23,5
|
21,9
|
7.başqa səbəb
|
|
2,4
|
4,1
|
9,1
|
5,6
|
|
|
|
2,9
|
2,6
|
8. cavab verməkdə çətinlik çəkirəm
|
11,1
|
19,0
|
4,1
|
|
11,1
|
|
9,1
|
7,1
|
10,3
|
9,2
|
7.Valideynləriniz təhsil almaq üçün başqa şəhərə getməyinizə icazə verərdilərmi?
|
1.bəli
|
68,8
|
82,5
|
81,3
|
77,6
|
43,6
|
56,7
|
79,5
|
82,7
|
66,9
|
71,8
|
2.xeyr
|
14,6
|
14,0
|
12,5
|
8,2
|
35,9
|
6,7
|
12,8
|
17,3
|
30,5
|
19,0
|
3. cavab verməkdə çətinlik çəkirəm
|
16,7
|
3,5
|
6,3
|
14,3
|
20,5
|
36,7
|
7,7
|
|
2,6
|
9,2
|
8. Təhsil prosesində Siz hər hansı bir problemlə üzləşirsinizmi?
|
1.bəli
|
65,6
|
29,8
|
42,2
|
53,1
|
28,2
|
33,3
|
59,0
|
32,0
|
43,0
|
44,3
|
2.xeyr
|
21,9
|
66,7
|
42,2
|
34,7
|
64,1
|
63,3
|
30,8
|
58,7
|
47,0
|
45,7
|
3. cavab verməkdə çətinlik çəkirəm
|
12,5
|
3,5
|
15,6
|
12,2
|
7,7
|
3,3
|
10,3
|
9,3
|
9,9
|
10,0
|
9. Müəllim kimi Siz kimə üstünlük verirsiniz?
|
1.qadına
|
10,4
|
1,8
|
15,6
|
20,4
|
20,5
|
3,3
|
28,2
|
6,7
|
15,2
|
13,2
|
2.kişiyə
|
4,2
|
17,5
|
10,9
|
4,1
|
17,9
|
10,0
|
15,4
|
10,7
|
5,3
|
9,2
|
3. fərqi yoxdur
|
85,4
|
80,7
|
73,4
|
75,5
|
61,5
|
86,7
|
56,4
|
82,7
|
79,5
|
77,7
|
10. Necə düşünürsünüz, bilik əldə edərkən müəllimlər tərəfindən kimin qarşısına daha çox tələblər qoyulur
|
1.gənc oğlanların
|
17,7
|
21,1
|
35,9
|
10,2
|
2,6
|
6,7
|
10,3
|
41,3
|
5,3
|
17,2
|
2.gənc qızların
|
8,3
|
1,8
|
6,3
|
10,2
|
26,3
|
3,3
|
2,6
|
|
4,7
|
6,2
|
3.eynidir
|
67,7
|
66,7
|
56,3
|
71,4
|
71,1
|
76,7
|
84,6
|
52,0
|
87,3
|
71,4
|
4. cavab verməkdə çətinlik çəkirəm
|
6,3
|
10,5
|
1,6
|
8,2
|
|
13,3
|
2,6
|
6,7
|
2,7
|
5,2
|
11. Necə düşünürsünüz, tələbələrin biliklərini qiymətləndirərkən müəllimlərin cinsə görə yanaşmalar kriteriyası fərqlənirmi?
|
1.bəli
|
45,8
|
36,8
|
37,5
|
38,8
|
25,6
|
6,7
|
23,1
|
41,3
|
29,8
|
34,2
|
2.xeyr
|
38,5
|
50,9
|
48,4
|
61,2
|
61,5
|
66,7
|
59,0
|
45,3
|
57,6
|
52,5
|
3. cavab verməkdə çətinlik çəkirəm
|
15,6
|
12,3
|
14,1
|
|
12,8
|
26,7
|
17,9
|
13,3
|
12,6
|
13,3
|
12. Tələbələrin tərəfindən qayda pozuntularında kim daha çox təhbeh olunur və niyə görə?
|
1.gənc oğlanlar
|
55,2
|
66,7
|
53,1
|
36,7
|
41,0
|
56,7
|
48,7
|
61,3
|
37,1
|
49,5
|
2.gənc qızlar
|
11,5
|
3,5
|
15,6
|
6,1
|
2,6
|
|
|
4,0
|
4,0
|
6,0
|
3.eynidir
|
33,3
|
29,8
|
31,3
|
57,1
|
56,4
|
43,3
|
51,3
|
34,7
|
58,9
|
44,5
|
13. Sizin fikrinizcə, tələbələrin ali təhsil müəssisələrindən natamam vəziyyətdə ayrılmasının səbəbi nədədir?
|
1.gənc oğlanlar üçün
|
40,6
|
43,9
|
43,5
|
22,6
|
15,4
|
6,3
|
4,8
|
28,8
|
16,8
|
27,3
|
2.gənc qızlar üçün
|
11,6
|
9,8
|
8,7
|
16,1
|
30,8
|
|
66,7
|
28,8
|
38,9
|
24,6
|
3.eynidir
|
47,8
|
46,3
|
47,8
|
61,3
|
53,8
|
93,8
|
28,6
|
42,4
|
44,2
|
48,1
|
15. Bakalavr pilləsini bitirdikdən sonra hansı sahədə ixtisaslaşmaq istərdinizmi və niyə görə?
|
1. bakalavr ixtisası üzrə
|
63,5
|
47,4
|
65,6
|
34,7
|
53,8
|
86,7
|
41,0
|
49,3
|
64,2
|
57,3
|
2. başqa ixtisas üzrə
|
28,1
|
36,8
|
26,6
|
38,8
|
33,3
|
10,0
|
35,9
|
40,0
|
21,2
|
29,3
|
3. başqa cavab
|
8,3
|
15,8
|
7,8
|
26,5
|
12,8
|
3,3
|
23,1
|
10,7
|
14,6
|
13,3
|
16. Bakalavr pilləsini bitirdikdən sonra magistraturaya daxil olmaq istərdinizmi və niyə görə?
|
1.bəli
|
74,0
|
84,2
|
68,8
|
51,0
|
69,2
|
73,3
|
66,7
|
62,7
|
70,9
|
69,5
|
2.xeyr
|
8,3
|
8,8
|
20,3
|
28,6
|
12,8
|
6,7
|
7,7
|
18,7
|
15,2
|
14,5
|
3. cavab verməkdə çətinlik çəkirəm
|
17,7
|
7,0
|
10,9
|
20,4
|
17,9
|
20,0
|
25,6
|
18,7
|
13,9
|
16,0
|
17. Magistraya qəbul zamanı kimə üstünlük verilir və niyə görə?
|
1.gənc oğlanlara
|
3,1
|
8,8
|
10,9
|
6,1
|
2,6
|
3,3
|
5,1
|
13,3
|
6,0
|
6,8
|
2.gənc qızlara
|
2,1
|
3,5
|
|
6,1
|
2,6
|
3,3
|
|
1,3
|
3,3
|
2,5
|
3.eynidir
|
75,0
|
66,7
|
64,1
|
75,5
|
69,2
|
73,3
|
84,6
|
73,3
|
81,5
|
74,7
|
4. cavab verməkdə çətinlik çəkirəm
|
19,8
|
21,1
|
25,0
|
12,2
|
25,6
|
20,0
|
10,3
|
12,0
|
9,3
|
16,0
|
18. Magistr-nı bitirdikdən sonra hansı sahədə ixtisaslaşmaq istəyirsiniz və niyə görə
|
1. magistr ixtisası üzrə
|
76,0
|
71,9
|
62,5
|
53,1
|
61,5
|
93,3
|
66,7
|
61,3
|
68,9
|
68,0
|
2. başqa ixtisas üzrə
|
12,5
|
21,1
|
28,1
|
28,6
|
20,5
|
|
20,5
|
22,7
|
17,2
|
19,2
|
3. başqa cavab
|
11,5
|
7,0
|
9,4
|
18,4
|
17,9
|
6,7
|
12,8
|
16,0
|
13,9
|
12,8
|
19. «Gender» anlayışının nə olduğunu bilirsinizmi?
|
1. bəli
|
61,5
|
84,2
|
40,6
|
69,4
|
33,3
|
46,7
|
43,6
|
21,3
|
49,7
|
50,3
|
2. xeyr
|
38,5
|
15,8
|
59,4
|
30,6
|
66,7
|
53,3
|
56,4
|
78,7
|
50,3
|
49,7
|
Total
|
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
Göründüyü kimi, peşə seçimində onun cəmiyyətdə nüfuzundan irəli gələn tələbələr Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasında (65,1%), Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetində (53,7%), «Xəzər» Universitetində (42,3%), Qərb Universitetində (39,3%) oxuyurlar.
Belə bir halda gözə çarpır ki, sorğu iştirakçıları xalis «qadın» və yaxud xalis «kişi» sənətləri fərqləndirmirlər (baxmayaraq ki, bəzi ixtisaslarda oxuyanların əksəriyyəti ya qız, ya da oğlandır).
Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasında, Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasında, Minqəçevir Politixnik İnstitutundan olan sorğu iştirakçılarının 42-43% hesab edir ki, ali təhsil almaq hüququ oğlanlar üçün daha önəmlidir.
Bakı Slavyan Universitetin tələbələrinin əksəriyyəti (61,1%) oğlanlar üçün ali təhsilin daha zəruri olmasının səbəbini gələcəkdə ailəni dolandırmaq vəzifəsində görürlər.
Tədris prosesində problemlər daha çox hansı ali məktəbdə yaranır? Sorğu göstərdi ki, siyahıya Bakı Dövlət Universiteti (65,6%), «Xəzər» Universiteti (59%) və Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası (53,1%) başçılıq edir. Daha az problemlər Bakı Slavyan Universitetində (28,2%), Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasında (29,8%) və Qərb Universitetində (33%) mövcuddur.
Müəllim-qadınlar Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasında, Qərb Universitetində, bir də Minqəçeir Politexnik İnstitutunda daha az bəyənilir.
Bakalavr pilləsindən sonra təhsili davam etdirmək arzusunu daha çox Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyası (84,2%), Qərb Universiteti (73,3%) və Bakı Dövlət Universiteti (74%) tələbələri bildirmişdilər. Müəllim peşəsinə cəmiyyətdə tələbat olduğundan, belə arzusunu Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetin tələbələri daha az ifadə etmişdirlər (51%).
Peşə seçimini Qərb Universitetinin tələbələri dönə-dönə təsdiqləmişdilər. 93,3% sorğu iştirakçıları magistraturanı bitirəndən sonra həmin ixtisas üzrə işləmək arzusunu ifadə etdilər.
Nəhayət, «gender» anlayışı ilə bağlı sorğu nəticələrinə müraciət edək. Bu sözün mənasının nisbətən ətraflı məlumat Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının (84,2%), Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin (69,4%) və Bakı Dövlət Universitetinin (61,5%) tələbələri vermişdilər. Digər ali məktəblərdə bu suala cavab verənlərin sayı yarıdan az olmuşdur.
VIII. Yaşadığı ərazinin (paytaxt-əyalət)
gender problemlərinin qavranılmasına təsiri
Növbəti birləşdirilmiş cədvəldə ali təhsil sahəsində gender problemlərinin qavranılması ali məktəbin yerləşdiyi ərazisinin təsiri baxımından təhlil olunur. Nəzərdə tutulur ki, təhsil prosesi baxımından təsiredici amillər burada – paytaxt və əyalət sakinləri arasında submədəni fərqlərdir (adətlər, ənənələr, nəsillərarası münasibətlər). Deməli, baxışlarda, münasibətlərdə, davranış nümunələrində müaviq fərqlər özünü biruzə verməlidir.
|
|
Mərkəz (paytaxt) - əyalət
|
|
|
paytaxt
|
əyalət
|
Orta
|
2. Ali təhsil məktəbinə daxil olarkən hansı parametrlərə görə ixtisas seçirdiniz?
|
1.nüfuzlu
|
39,0
|
28,3
|
33,6
|
2.kütləvi
|
3,6
|
5,6
|
4,6
|
3.sərfəli
|
14,9
|
18,7
|
16,8
|
4.valideynlər məsləhət gördü
|
17,3
|
22,3
|
19,8
|
5.çox eşitmişəm
|
3,6
|
1,2
|
2,4
|
6.dostum seçdi, mən də
|
1,6
|
1,2
|
1,4
|
7.kişi ixtisasıdır
|
4,4
|
5,6
|
5,0
|
8.qadın ixtisasıdır
|
4,8
|
8,4
|
6,6
|
9.başqa səbəb
|
7,2
|
7,6
|
7,4
|
10.cavab verməkdə çətinlik çəkirəm
|
3,6
|
1,2
|
2,4
|
3. Qızların ali təhsil alması vacibdirmi?
|
1.bəli
|
87,2
|
89,2
|
88,2
|
2.xeyr
|
9,6
|
7,7
|
8,7
|
3. cavab verməkdə çətinlik çəkirəm
|
3,2
|
3,1
|
3,2
|
4. Əgər xeyr, onda niyə qızlara ali təhsil almaq vacib deyil?
|
1.ərə gedəcək, təsərrüfat və uşaqlarla məşğul olacaq
|
24,8
|
16,7
|
20,8
|
2.orta təhsil kifayətdir
|
1,9
|
5,9
|
3,9
|
3.izdivacdan sonra ər işləməyə qoyməyacaq
|
16,2
|
14,7
|
15,5
|
4.bir çox qızlar ali məktəbi bitirdikdən sonra iş tapa bilmirlər
|
7,6
|
6,9
|
7,2
|
5.ər tərəfindən təmin olunacaq
|
15,2
|
20,6
|
17,9
|
6.ailə üçün əlavə maddi məsrəflər
|
2,9
|
2,0
|
2,4
|
7.başqa səbəb
|
7,6
|
4,9
|
6,3
|
8.cavab verməkdə çətinlik çəkirəm
|
23,8
|
28,4
|
26,1
|
5. Sizin fikrinizcə, ailədə kimin ali təhsil almasına üstünlük verilir?
|
1oğulun
|
28,1
|
29,0
|
28,5
|
2.qızın
|
2,6
|
7,0
|
4,7
|
3.eynidir
|
68,7
|
63,3
|
66,1
|
4.cavab verməkdə çətinlik çəkirəm
|
,6
|
,7
|
,7
|
6. Əgər oğulun, onda niyə ali təhsilin alınmasında ona üstünlük vermək lazımdır?
|
1.gənc oğlan – ailənin gələcək dolandıranı
|
33,3
|
34,0
|
33,7
|
2.gənc oğlan oxumalı, yaxşı ixtisasa malik olmalıdır
|
12,8
|
8,7
|
10,8
|
3.gənc oğlan cəmiyyətdə, başqa insanlara gələcəkdə daha çox fayda verəcək
|
10,9
|
18,7
|
14,7
|
4.gənc oğlanlar qızlardan daha qabiliyyətli, məqsədə nail olandılar
|
4,5
|
3,3
|
3,9
|
5.gənc qız ərə gedəcək, təsərrüfat və uşaqlarla məşğul olacaq
|
3,8
|
2,7
|
3,3
|
6.kişi-ailə başçısıdır
|
20,5
|
23,3
|
21,9
|
7.başqa səbəb
|
3,2
|
2,0
|
2,6
|
8. cavab verməkdə çətinlik çəkirəm
|
10,9
|
7,3
|
9,2
|
7. Valideynləriniz təhsil almaq üçün başqa şəhərə getməyinizə icazə verərdilərmi?
|
1.bəli
|
67,4
|
76,7
|
71,8
|
2.xeyr
|
16,9
|
21,3
|
19,0
|
3. cavab verməkdə çətinlik çəkirəm
|
15,7
|
2,1
|
9,2
|
8. Təhsil prosesində Siz hər hansı bir problemlə üzləşirsinizmi
|
1.bəli
|
45,0
|
43,6
|
44,3
|
2.xeyr
|
44,1
|
47,4
|
45,7
|
3. cavab verməkdə çətinlik çəkirəm
|
10,9
|
9,1
|
10,0
|
9. Müəllim kimi Siz kimə üstünlük verirsiniz?
|
1.qadına
|
13,1
|
13,2
|
13,2
|
2.kişiyə
|
10,9
|
7,3
|
9,2
|
3. fərqi yoxdur
|
76,0
|
79,4
|
77,7
|
10. Necə düşünürsünüz, bilik əldə edərkən müəllimlər tərəfindən kimin qarşısına daha çox tələblər qoyulur
|
1.gənc oğlanların
|
17,0
|
17,5
|
17,2
|
2.gənc qızların
|
8,7
|
3,5
|
6,2
|
3.eynidir
|
68,6
|
74,5
|
71,4
|
4. cavab verməkdə çətinlik çəkirəm
|
5,8
|
4,5
|
5,2
|
11. Necə düşünürsünüz, tələbələrin biliklərini qiymətləndirərkən müəllimlərin cinsə görə yanaşmalar kriteriyası fərqlənirmi?
|
1.bəli
|
33,5
|
34,8
|
34,2
|
2.xeyr
|
52,7
|
52,3
|
52,5
|
3. cavab verməkdə çətinlik çəkirəm
|
13,7
|
12,9
|
13,3
|
12. Tələbələrin tərəfindən qayda pozuntularında kim daha çox təhbeh olunur və niyə görə?
|
1.gənc oğlanlar
|
52,7
|
46,0
|
49,5
|
2.gənc qızlar
|
6,7
|
5,2
|
6,0
|
3.eynidir
|
40,6
|
48,8
|
44,5
|
13. Sizin fikrinizcə, tələbələrin ali təhsil müəssisələrindən natamam vəziyyətdə ayrılmasının səbəbi nədədir?
|
1.gənc oğlanlar üçün
|
32,4
|
22,3
|
27,3
|
2.gənc qızlar üçün
|
15,5
|
33,5
|
24,6
|
3.eynidir
|
52,2
|
44,2
|
48,1
|
15. Bakalavr pilləsini bitirdikdən sonra hansı sahədə ixtisaslaşmaq istərdinizmi və niyə görə?
|
1. bakalavr ixtisası üzrə
|
57,5
|
57,1
|
57,3
|
2. başqa ixtisas üzrə
|
29,4
|
29,3
|
29,3
|
3. başqa cavab
|
13,1
|
13,6
|
13,3
|
16. Bakalavr pilləsini bitirdikdən sonra magistraturaya daxil olmaq istərdinizmi və niyə görə?
|
1.bəli
|
70,3
|
68,6
|
69,5
|
2.xeyr
|
12,8
|
16,4
|
14,5
|
3. cavab verməkdə çətinlik çəkirəm
|
16,9
|
15,0
|
16,0
|
17. Magistraturaya qəbul zamanı kimə üstünlük verilir və niyə görə?
|
1.gənc oğlanlara
|
4,8
|
9,1
|
6,8
|
2.gənc qızlara
|
2,6
|
2,4
|
2,5
|
3.eynidir
|
72,2
|
77,4
|
74,7
|
4. cavab verməkdə çətinlik çəkirəm
|
20,4
|
11,1
|
16,0
|
18. Magistraturanı bitirdikdən sonra hansı sahədə ixtisaslaşmaq istəyirsiniz və niyə görə
|
1. magistr ixtisası üzrə
|
70,9
|
64,8
|
68,0
|
2. başqa ixtisas üzrə
|
17,3
|
21,3
|
19,2
|
3. başqa cavab
|
11,8
|
13,9
|
12,8
|
19. «Gender» anlayışının nə olduğunu bilirsinizmi?
|
1. bəli
|
56,9
|
43,2
|
50,3
|
2. xeyr
|
43,1
|
56,8
|
49,7
|
IX. Təkliflər və tövsiyələr
1. Tədqiqatdan məlum oldu ki, Azərbaycan şəraitində ali təhsil sahəsində gender bərabərliyi özünəməxsusluğa malikdir. Ənənəvi olaraq, cəmiyyətimizdə alitəhsilin olması yüksək dəyərlidir və hər iki cinsin nümayəndələri üçün önəmlidir. Eyni zamanda bu, qızlar üçün peşəkarlıq baxımından nisbətən az əhəmiyyətlidir (ailə və digər səbəblərin üzündən ali məktəbi tərk edir və s.); oğlanlar üçün isə gəlir mənbəyi və karyera imkanı kimi götürülür (oğlan-gələcək ailə başçısı, onu dolandırandır). Tələbələr arasında izahvedici işləri aparmaqla, onları başa salmaq lazımdır ki, ali məktəbinin bitirilməsi və təhsilinbütün pillələrinin əldə edilməsi peşəkarlıq sahəsində rəqabətədözümlü olmaq deməkdir. Belə olsa, gələcəkdə mütəxəssislərin əmək bazarında qadınlar öz peşəkarlıq qabiliyyətini təsdiqləyə bilərlər.
2. Ali məktəbə qəbulolunma səbəblərində gender amilinin təsirini oğlanlar və qızların cavablarında görmək olur: statusun yüksəlişi, maraqlı peşə, intellektual sahəyə qoşulmaq cavabları oğlanlara, diplom almaq, valideynlərin məsləhəti, başqaları yamsılamaq – qızlara xasdır. Bu kimi fərqlər obyektiv mənşəyə malikdir; şübhəsiz, qızlar, belə düşünəndə, bilik uğrunda rəqabətə dözə bilməzlər; burada xüsusi proqramlar qəbul olunmalıdır ki, peşə yönümü üzrə iş bir qədər öz istiqamətini dəyişdirsin.
3. Bütövlükdə qızların təhsil almaq zərurəti bütün gənclər tərəfindən vurğulanır; bununla belə nə üçün lazımdır? suala birmənalı cavab verilmir. Qızlar təhsili faydalılığı baxımından qiymətləndirir. Beləliklə, ali təhsil bir dəyər kimi, özünəməxsus şəkildə özünü biruzə verir; bu məsələnin də əlavə tədqiqatda ehtiyacı var. XIX əsrin təhsil sistemi üçün səmərəliliyin, əhatəliliyin vacibliyini nəzərə almaqla, qeyd edilən tədqiqatın əhəmiyyətini başa düşmək olar.
4. Azərbaycan ailələrində həm oğlanlar, həm də qızlar ali təhsil almaq hüququndan eyni dərəcədə istifadə edirlər. Bəzi ailələrdə isə üstünlük oğlanlara verilir. Səbəbləri müxtəlifdir: gələcək ailə başçısıdır, əsgərliyin çəkməsi müddəti təxirə salınır, işləməlidir və s. Görünür ki, ali təhsi almaqla məhdudiyyət yaranan kimi, digər şərtləri də nəzərə alaraq, üstünlük oğlanlara verilir; baxmayaraq ki, bəzi qızlar oğlanlardan daha yaxşı oxuyur, ali məktəbə girə bilər, zəif orta məktəb hazırlığı olan oğlanlar isə ya işləməli, ya da ki, əsgərliyə getməlidirlər.
5. Yaşadığı ərazidən kənara oxumağa buraxılması problemi qızlar üçün xasdır. Adətən oğlanları başqa şəhərə oxumağa qoyurlar, qızları – bir o qədər yox. Təbliğat işini aparmaqla, qızların valideynləri inandırmaq lazımdır ki, qızlar öz peşələrinə yiyələnmək üçün başqa şəhərə oxumağa getməlidirlər.
6. Regionlar üzrə ali məktəblərdə qızların tədrisi prosesinin tədqiqi göstərmişdir ki, onların burada heç bir nə güzəştləri var, nə də ki, müdiriyyət və yaxud müəllimlər tərəfindən onlar sıxışdırılmır. Tələbkarlıq eyni olsa da, oğlanlarda cəzalandırılma, ali məktəbdən xaric edilmə halları daha çox müşahidə edilir. Qızların xaric edilməsinin əsas səbəbləri – dərsin buraxması, dərslərin zəif mənimsənilməsi, dərsin ödənişinin ödənilməsidir. Xarici səbəblər sırasında ailə vəziyyəti ilə bağlı məsələlər (ailə qurmaq, uşaq doğmaq, evdə məşğul olmaq və s.) qeyd olunmuşdur.
7. Qızlar bakalavr pilləsindən sonra magistraturada oxumağa daha az meyl salırlar. Lakin oxumaq istəyən qızlar bunun səbəbini kamil, tam ali təhsil almaq ərzində olduğunu qeyd edirlər. Magistraturanı bitirənlər həm də müvafiq iş tapmaq imkanını əldə edirlər. Magistraturaya qəbul məhdudiyyətsiz olmalıdır ki, qızların burada təhsil almaq imkanları artsın.
III. ALİ MƏKTƏB MÜƏLLİMLƏRİ VƏ İNZİBATİ İŞÇİLƏRİ İLƏ
KEÇİRİLƏN FOKUS-QRUP DİSKUSİYALARIN NƏTİCƏLƏRİNİN
MÜQAYİSƏLİ TƏHLİLİ
1. Məqsədin qoyuluşu və ilkin məlumat
«Təhsildə gender bərabərliyi» layihəsi çərçivəsində fokus-qrup diskusiyalar silsiləsi bir sıra vəzifələrin həyata keçirmək məqsədini güdürdü:
-
diskusiya iştirakçılarının çıxışlarında səslənən fikirlərin, tədqiqatda kəmiyyət göstəricilərlə bağlı olan fərziyyələr və nəticələrin müqayisəli təhlili;
-
problemin, sorğuya daxil edilməmiş tərəflərinin keyfiyyət təhlilinin nəticələrinin interpretasiyası;
-
ayrı-ayrı məqsədli qrupların davranış xüsusiyyətləri (qadınlar və kişilər);
-
yeni ideyaların layihələşdirilməsi;
-
müasir təhsilin gender aspektlərinə aid təkliflərin əsaslandırılması.
Üç ali məktəbin müəllimləri və inzibati işçiləri ilə (Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyası, Naxçıvan Dövlət Universiteti, Qərb Universiteti,) fokus-qrupun üç seansı keçirilmişdir. İştirakçıların qarışın qrup formalarına (yəni, qadınlar və kişilər) üstünlük verilmişdir. Qeyd edək ki, problemlərin müzakirəsi, ssenarisi fokus-qrupların yaş-cins tərkibinin müxtəlifliyini də nəzərə alırdı. Burada həm də işçilərin xidməti və peşhə statusu da nəzərə alınardı.
Dostları ilə paylaş: |
