Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти мухандислик қурилиш инфраструктураси факультети

O’zbekistonda ishlab chiqarilayotgan sementning turlari. 
 
T/R 
Korxona 
Sement turi 
Nomi 
Plastifik
at
or
Sementga 
Qo’shilma 
Qotish muddati 
Sementning minerologik tarkibi 
Nomi 
Miqdori
% 
Boshla 
nishi 
s/min 
Tugashi 
s/min 
C2S 
C3S 
C3A 
C4AF 
1 
Angrendagi 
sement IChK 
ПЦБЗ-400 ДО 
1-32 
2-49 
48 
30 
13 
3 
2 
Ohongoron 
sement IChK 
ПЦ-400 Д20 
ПЦ-500 ДО-Н 
ССПЦ-400 ДО 
ПЦ-400 АИЦ 
ССШПЦ-400 
ПУЦЦ 400 
ТЭА 
Shlak 
ETF 
Shlak 
ETF 
Gips 
15.3 
34.8 
34.0 
3-01 
2-47 
3-06 
2-32 
3-37 
3-25 
4-30 
4-09 
4-38 
4-13 
5-09 
4-47 
63 
48 
15 
28 
6 
4 
13 
17 
3 
Bekobot sement 
kombinati 
ПЦ-500 Д20-Б 
ПЦ-400 Д20-Б 
ПЦ-500 Д20 
ПЦ-400 Д20 
ПЦ-400 ДО-Н 
ПЦ-500 ДО-Н 
ПЦ-500 АИЦ 
ТЭА 
Gips 
Shlak 
ETF 
14.9 
17.2 
15.4 
17.8 
15.5 
18.1 
10.0 
1-52 
1-48 
3-23 
3-19 
60 
15 
5 
15 
4 
Quvasoy 
sement 
kombinati 
ПЦ-400 Д20 
ПЦ-300 Д20 
ПЦ-400 АИЦ 
ССШПЦ-400 ДО 
ПЦТ Д20 100 
ПУЦЦ 300 
Gips 
Gips 
Gips 
Gips 
13.6 
18.0 
5.7 
32.0 
2-33 
2-05 
2-22 
2-36 
2-16 
2-49 
3-27 
3-00 
3-33 
3-36 
2-44 
3-54 
52 
22 
5 
15 
5 
Navoiy sement 
zavodi 
ПЦ-400 ДО 
ПЦ-400 Д20 
ССШПЦ-400 
ССШПЦ-300 
Shlak 
Shlak 
Shlak 
16.3 
24.8 
25.0 
2-28 
2-52 
2-54 
2-54 
3-49 
4-12 
4-15 
4-18 
62 
15 
7 
12 

---

12 
1.Mahsulotning nomenklaturasi. 
Har kim sement nimaligini biladi, ammo u bilan doimiy ishlaganlar bu ajoyib kulrang kukunni 
qanday qilib olinishini bilmaydilar va u suv bilan aralashtirilgan- da mustaxkamligi va 
qattiqligi bo‘yicha kremniy bilan solishtirgan moddaga aylanadi 
Xans Kyul 
PORTLANDSEMENT 
Tarkibi va klassifikatsiyasi 
Portlandsement deb tarkibida kalsiy silikatlari (70 — 80%) ustunlik 
qiladigan klinker va (3 — 5%) gipsni birgalikda mayda tuyib hosil 
qilinadigan,suvda ham, havoda ham qotadigan gidravlik boglovchi moddaga 
aytiladi. Ohaktosh va gildan iborat bo‗lgan xom-ashyoviy qorishmani 
kuydirib,klinker ishlab chiqarishadi. Gipsni qotish muddatini va tezligini nazorat 
qilish uchun qo‗shiladi.Tarkibi bo‗yicha portlandsement qo‗shimchasiz,mineral 
qo‗shimchali va shlakoportlandsementga bo‗linadi.Portlandsement olishdagi eng 
muhim texnologik jarayonlar quyidagilardir: 
A) xom ashyoviy aralashmani tayyorlash; 
B) bu qorishmani o‗tda toblab klinker hosil qilish; 
B) klinker, gips o‗ta maydalab tuyib, qo‗shimchalari bilan birgalikda 
kukunga aylantirish. 
Xom ashyoviy aralashma asosan 75 — 80% kalsiy karbonati CaCO
3
; hamda 
25 — 20% gildan tashkil topadi.Sun‘iy qorishmada gilni butunlay yoki qisman 
boshqa moddalar: domna shlakli, nefelin shlami, kul, diatomit, trepel bilan 
aralashtirish mumkin. Sement kimyosi bo‘yicha yettinchi xalqaro kongressda 
(Parij, 1980 y.) ko‗p mamlakatlarning olimlari sanoat chiqindilaridan keng 
foydalanish maqsadga muvofiq ekanligini ta‘kidladilar. Bu o‗rinda tarkibi klinker 
olish uchun zarur bo‗lgan moddalar (silikatlar)ga boy bo‗lmish domna shlaki 
nixoyatda qimmatli xom —ashyo hisoblanadi. Masalan: glinozem ishlab 
chiqarishda hosil bo‗luvchi nefelin shlamining tarkibida 25— 30% Si O
2
. 50 — 
59% CaO, 2 —5%AL
2
O
3
bo‗ladi, sement olish uchun unga 15 — 20% ohaktosh 
qo‗shish kifoya, shunda xumdonlar samaradorligi 20% ga oshadi, yoqilg‗i sarfi esa 

---

13 
20 — 25% ga kamayadi.Xom ashyoviy aralashma quruq, xo‗l, chatishtirilgan 
usullarda tayyorlanadi. Ishlab chiqarish usulini tanlash xom — ashyoviy 
qorishmani tayyorlash xususiyatlariga bog‗liqdir. Har bir usul o‗z avzalliklariga va 
kamchiliklariga ega.