Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти мухандислик қурилиш инфраструктураси факультети

Suvga talabchanligi va sement hamirining quyuqlanishi. 
 
Suvga talabchanligi — bu sementga normal quyuqlikda hamir olish uchun 
kerak bo‗lgan suv miqdori. Oddiy potrlandsementlar uchun suv miqdori 24 — 28% 
ni tashkil etadi. Ortiqcha bo‗lgan suv miqdori sementtoshga salbiy ta‘sir ko‗rsatadi, 
bunda g‗ovaklilik ko‗payadi. Suvga talabchanligi sementdagi minerallar tarkibiga 
bog‗liq va alyuminatlar qancha ko‗p bo‗lsa, bu ko‗rsatkich ham baland bo‗ladi. 
Sementlarni suvga talabchanligi qo‗shimchalar yordamida o‗zartirish mumkin. 
Masalan: trepel, diatomit, sirtqi moddadar. 
Hamirni tutib qolish: sement hamirining tutib qolishi – shunday jarayonki 
bunda sement bilan suv suyuq birikmasi sekin asta qota boshlaydi va boshlang‗ich 
mustahkamlikka ega bo‗ladi. Bog‗lovchi moddada tutib qolishni aniqlash 
boshlanishi va oxiri kuzatiladi, bunda boshlanishi 45 min. oldin emas, oxiri esa 10-
12 soatdan keyin o‗tadi. Tutib qolish tezligiga sementni mineralogik tarkibi katta 
ahamiyatga ega. Masalan, kaltsiy Alyuminatini sementlar qisqa vaqtda tutib qoladi, 
belit esa sekin-asta qotadi. Sement hamiri tutib qolishdan oldin tiksotropiya 
xossaiga ega. Oxirida esa qayta ishlanishi og‗irlashadi va u tinch holatda qotishi 
kerak. 

---

21 
Portlandsementni tutib qolishi muddatlarini boshqarish uchun CaSO
4 
x 2H
2
O 
3,5% miqdorda klinkerga maydalanish jarayonida qo‗shiladi. Tutib qolish 
muddatlarini boshqarish uchun har hil qo‗shimchalardan foydalanish mumkin. 
Masalan sementning maydalik darajasini oshirilsa tutib qolish muddati 
tezlashtiradi, yoki suv sement nisbatini oshirganda va harorat pasayganda tutib 
qolish va qotish muddatlarini tezligi kamayadi va aksincha.
Hajmning notekis o‗zgarishi. Hajmni notekis o‗zgarishiga quyidagilar olib 
kelishi mumkin:
- Erkin holatdagt magniy oksidini klinkerda (5 %dan ortiq bo‘lganda) 
gidratlanishi, ya‘ni Mg (OH)
2
hosil bo‗lishi. 
- Erkin holatdagi magniy oksidini (agar periklaz ko‗rinishida bo‗lsa), 
gidratlanishi:
Bu holni oldini olish uchun:
- Sementda erkin magniy oksidi miqdorini 5 % gacha chegaralash lozim. 
- Qotayotgan sementda ettringit tuzini hosil bo‗lishi.
-