O‘quv adabiyoti h. K. Shodiyev, S. R. Ahmedov teri va tanosil kasalliklari

ADABIYOTLAR
10. K. Skripkin va boshsalar. «Rukovodstvo po detskoy dermatovenerologii». 1983. 399—433betlar.

«Venericheskiye bolezni» (0. K. Shaposhnikov tahriri ostida). M. 1991, 216—246betlar.

YU. K. Skripkin, «Kojnne i venericheskiye bolezni», M. 1980, 471—487betlar.

5. Talabalarning o‘z ustida ishlash rejasi:

Ishning nomi	Ishning mazmuni	Ishning maqsadi
1. Arxivdan olingan kasaplik tarixn asosida tug‘md zaxmga uchragan bemorlar bilan tanishish (mustakil)	a) kerakli ma’lumotlarni daftarga yozib olish; b) mazkur bemor to‘g‘risidagi ma’lumotlarni darslik ma’lumotlari bilan takqoslagan.	a) tugma zaxmga uchragan bomorlar kasaldsp tarixi (maxsus bo‘lim)ni yozishni o‘rganish; b) bemorlarga tashxis qo‘yishni o‘rganish.
2. «Vestnik dermatologii i velerologii» onnomasidagn tugma zaxm hakidagi maqolalar bilal tanishish (guruh bilan birga).	v) maqola bildi tinnshish mobaynida kerakli ma’lumotlarshg yozib olish; g) dermatologik statusni ko‘chirib olish.	v) olingan ma’lumotlar asosida talabalgr qo‘ygan tashxisning to‘g‘riligini tekshirish.

5MASHG‘ULOT
1. Mashgulot mavzusi. Zaxmni davolash (spetsifik, nospetsifkk, ogohlantiruvchi, oldini oladigan va sidov davolar. Zaxmda qo‘llaniladigan dori vositayaari).

2. Mavzuning qisqacha mazmuni.

Zaxmga chalingan bemorlarni davolash 1937 iilda tasdik.langap ko‘llanmaga binoan amalga oshiriyaadi. Mazkur ko‘llanma tibbiyot oliy bilimgoxlarining teritanosil kasalliklari kafedralarida va ilmiytadqiqot iyastitutlarida davo usullarini soddalashtirish maqsadnda keyingi yillarda to‘plangan tajribalar asospda ishlab chikilgan va tavsiya etilgan.

Davolashning quyidagi usullari joriy etnlgan: 1. Zaxm bilan kasallangan bemorlarda spetsifik davo ko‘llaniladi, davo kasallikni ko‘zg‘atuichi otshsh spiroxetalarni pobud kilishga karatilgandir. Shu maqsadni amalga oshirish uchun ko‘llaniladigan dorilar spetsifik dorilar deyiladi.

2. Nospetsifik davo. Zaxmga uchragan bemorlar organnzmining qarshilik ko‘rsatksh kobiliyatini oshirish va serologik reaksiyalar javobining shshfiy bo‘lishini tezlashtirish maqsadida qo‘llaniladi. Bunday dorilar nospetsifik preparatlar deyiladi.

3. Ogohlantiruvchi (preventiv) davo zaxmga yo‘likdan bemorlar bilan jinsiy yoki yaqin maigaiy munosabatda bo‘lgan shaxslarda o‘tkaziladi (bunda antibiotiklar ishlatiladi).

4. Kasallikning oldini oladigai (profilaktik) davo. Zaxm bilan kasallangan bemorlardan tugilgan bolalarda va zaxmni boshdan kschirgan xomilador ayollarda ko‘llaniladi (penitsillin bilan).

5. Sinov davo. Zaxmniig kech davrlarida kuzatiladigai diagnostik noaniklik paytlarida o‘gkaziladk (ko‘pincha vismut nreparatlari, ba’zan antibiotiklar qo‘llaniladi).

Zaxm kasalligini davolashda quyidagi spetsnfik dor« vosntalari ko‘llanishga ruxsat etilgan: penitsillin preparatlari, eritromitsin, tetrasiklin, oletetrgt, vismug va ]"yud preparatlari.

Nenitsnllin preparatlari. Ko‘p yillik klshtik kuzatuvlar va ilmiy tadkiqotlar patijasida penitsillinlar i uruhining zaxm infeksiyasida shifobaxt ta’sir ko‘rsatishi tasdik.langay,. Penitsillin preparatlari zaxmga karshi yolriz o‘zi yoki vismut preparatlari bilan bnrgalchkda qo‘llayailishi mumkin. Agar penitsillinning har bir ml kondagi mikdori 0,03 TB dan oshsa, bu mikdor z;>xmni davolashga qodir deb hisoblanadi.

Vepzilpenitsillin ta’sir etish muddati uzaytirilgan botka preparatlarga nisbatan bemorlar tomonidan yaxshi kabul kilinadi, u kamdankam hollarda asoratlar koldiradi. Shunga karamasdan bemorppng kasallik tarixida penitsillinga iisbatan ko‘ngilsiz vokealar bo‘lganbo‘lmaganchigini apiklash lozim. Penitsyllinni lastlabki yuborishdan 30 dakiqa avval har ehtimolga karshi gistaminga karshi dorilardan birortasini (dimyodrol, diazolpn. suprastin) berish lozim. Shuningdek, gis!ashnga karshi dorilar penitsillinning ta’sir muddati uzaigprilgan preparatlarini yuborishdan avval har safar qo‘llapi/shpsh lozim.

Iyenitsillin preparatlarining quyidagilarya zaxmni davolapzda ko‘llaniladi:

1. Benzilpenitsillin—benzilpenitsillin kislotaning suvda eriydigan natriyli va kaliyli tuzi. (1uvdagi eritmasi har 3 soatda tungi tanaffuslarsil mushak orasiga yuboriladi (dorining zaxmning turiga bogliq). Penitsillinning qondagi shifobaxsh miqdorini bir me’yorda saqlab turish uchun dori har 3 soatda yuborilishi shart. Aks holda dorining qoyadagi miqdori kamanib ketpb, penitsillinning treponemalarni o‘ddirish qobnliYA1I susayadi, oqibatda davolash muvaffakiyagsiz chiqadi.

2. Bitsillin3 — benzilpenitsillinning natriyli yoki kaliyli tuzi, shuningdek novokain va dibeshshl^gilendiamin tuzlaridan iborat arayaashmasi. Mushak orasiga ikki lahzali usuya bilan har 4 kunda bir marta yuboriladi.

3. Bitsillin1 (benzilpenitsilinning dibenzilutilondiamin tuzi) va bitsillyan5 (benzilpenitsillinning 80% dibenziletilendiamin tuzi) va 20% li novokain tuzlari (aralashmasi). Mazkur preparatlar mushak orasiga har 5 kunda 1 marta ikki lahzali usul bilan yuboriladi. Yuboriladigan dorm modda qon tomirlari ichiga tushib qolmasligi uchun dastlab ignaning o‘zi sanchilishi lozim. Igjadan kon chiqmayotganligiga ishonch hosil qilingandan keyin, unga shpris kiygizish loeim. So‘ngra dori modda astasekin va ehtiyotlik bilan yuboriladj.

4. Uritromitsin — treponemalarni hayaok kyalshn xususiyatiga ega bo‘lgan antibiotik. Pepitsjllin preparatlarini ko‘llash okibatida ro‘y beradyagap har xil aooratlar kuzatilganda ishlatiladya. Eritromjsiyaning zaxmga nisbatan shifobaxsh kuchi penitsillinnikiga nisbatai pastdir. Shu tufayli ol1’iz o‘zn zaxmni davolashda qo‘llannlmaydya, ya’ni eritromitsip bilan davolash kursi tugagach, vismut tuzlari yuboriladi. Eritromitsin har (5 soatda (sz^tkasiga 4 marta) 0,5 g dan ovsatdan kenin ichiga uchun beriladi.

5. Tetrasiklin va oletetrin. Bu dori moddalarini penitsillin va eritromitsinga sezuvchanligi oshgan bemorlarda so‘llaniladi. Bunda vismut aroiaratlari tetrasiklin va oletetrinlar bidan byar vaqtning o‘zida ko‘llaniladi. Mazkur aitibiotiklar 0,5 g dan sutkasiga 4 mahal beraladi.

Agar vismut preparatlari bilan davolashga mopeliklar bo‘lsa, davo fakat antibiotiklar bilan olib borilaD1T Zaxmni davolashda davoning nospetsifik usullari ijobiy natijalar beradi (pirogenal, vitamiilar, biologik quvvatni oshiruvchi moddalar).

Antibiotiklar bilan davolashda kuzatiladyagan asoratlar quyidagilar:

Davolanayotgan bemorlarda tana haroratining ko‘tarilish reaksiyasi (Gerksgeymer reaksiyasi). Bu asorat ko‘n xollarda kuzatiladi (ko‘ngil ozishi, bosh ogrig‘i, kasallik belgilarining yakkol namoyon bo‘lishi va dokazo). Bundai ko‘ngilsiz hodisalar uzog‘i bilan bir kuya dalssh etib, keyin yo‘qoladi. Shu tufayli davo choralarini davom ettirishga to‘skinlik qilmaydi.

Penitsillin, ayniqsa ta’sir muddati uzaytjrilgan penitsillin preparatlari bilan davolashda allergiyaga alodador turlituman asoratlar kuzatilishi mumkin. Bunda torida paydo bo‘ladigan toshmalar eshakem yoki allsrgik dermatit (toksidermiya) ko‘rinishida uchraydi. Bunday hollarda penitsillin bilan davolash to‘xtatilib, darhol gistspshiga ;arshi moddalar va kalsiy preparaichtrini ko‘llash lozim. Shupingdek, qon tomirlarga todtchplab fizpologik eritma yoki gemodez yuborish yaxshi natijalar berapi.

Antibiotiklar ta’sirida kuzatiladigan eng ogyar va jiddvi asorat organizmning himoyasiz turtki holati (aiafElaktik shok) xisoblanadi. Bu holat kon bosnmyashshg keskin pasayib ketshli bilan ta’riflanadi, bemor hushyadan ketib, qaltirok tutadi, terisi qonsizlanib,^ , dablari ko‘karadi. Bunday hollarda zudlik bilan kon 1’olgnrlarpi toraytiradigan va Qon bosimini oshnradigap dorilar (adrepalin, noradrenalin, efedrin, kofein), tuningdek prednizolon eritmasi, dimedrol kabp allorgiyaga qarshi moddalar tomir ichiga yuborilishi lozim. Eritromitsin esa ko‘pincha allergik toshmalar paydo qiladi. bemorniig ko‘nglp aynib, ichi ketishi mumkin.

Penitsillin guruhi va zaxmii davolashda ko‘llaniladigan bosh!,;a antibiotiklarni qo‘llashga moiyeliklar:

— allergik kasalliklar (bronxial astma, eshakem), ichki sekretsiya bezlarining kasalliklari, o‘tkir oshqozonichak kasalliklari, rivojlangan sil jarayoni, qon kasalliklari, yuraktomirlar sistemasining ogir kasalliklari;

tetrasiklin va oletetrin homilador ayollarga, 5 yoshgacha bo‘lgan bolalarga berilmaydi. Bundai tagakarl. me’lum bomor organizmiga u yoki bu dori moddalarining iidividual monelik qilishi mumkinligi hisooga olinishi lozim.

Vismut preparatlari. So‘llanmaga binoan zaxmni daYEoyaashda quyidagi vismut dorilari qo‘llaniladi:

1. Biysxinol (Biiochinolum) — shaftoli moyida erntilgan vismut, yod va xinin aralashmasi. Tarkibida 25% vismut, 56% yod va 19% xinii bor. Mushak orasiga, dumbaning yuqori tashqi chorak dismiga uzun igna srdaiida ikki lahzali usul bilan yuboriladn. 1 ml biyoxinolning tarkibida 0,02 g sof vismut bor. Biyoxinol va boshqa vismut preparatlarini mushak orasiga yuborishdan avval issiq suvda isitilib, yaxshilab chaykatiladi. Har kuni 1 ml hioobida, kun ora 2 ml dan yeki xaftasiga 2 marta 3 ml dan yuboriladi. Davolash nursining miqdori 40—50 ml.

2. Bismoverol (Bismoverolum). Monovismutin laic.ioianyang vismutlya tuzini shaftoli moyidagi aralashmasi.

1 ml aralashmada 0,05 g sof vismut bor. Haftasiga

2 marta, 1,5 ml dan yuboriladi, bir kurs davomida 16—20 ml yuboriladi.

3. Pen tabismol (Pentabismolum). Tarkibida 47,9% sof vismut bo‘lgan suvda eriydigan aralashma. Har 1 ml eritma tarkibida 0,01 g sof vismut bor. Kun ora 2 ml dan mushak orasiga yuborpladi, davo kursi 40—50 ml ni tashkil etadi.

Ogiz shillik kavatining kasalliklari, buyrak va jigar kasalliklari, sil, qand kasalligi vismut preparatlari bilan davolashga monelik qiladigan hollar xisoblanadi.

Vvsmut preparatlari bilan davolash quyidash asoratlarni keltirib chiqarishi mumkin:

1. Milklarda, aynitssa unpng chekkalarida vnsmut tuzlarining yiyeilishi, bunda ko‘kimtir kul rang hoshiyalar hosil bo‘ladi. (vismut hoshiyalari deyiladi). Milklariing zararlanishi gingivnt deb ataladi.

2. Stomatit — ogiz bo‘shligining zararlanishi. Kam uchrasada, bemorni uzok vag;t bvzovta knyaishi mumkin.

3. Buyradaiv^!* ’zararlanishi (nefropatiya) — bunda siydik tarkibida oksillar paydo bo‘ladn (albuminuriya), ba’zan silindrlar ko‘rinadi (dilindruriya). Nefropatiyaning zaxmga alokador ekanligini isbotlovchi dalil siydikda vismut hujayralarinipg (donador sitoplazmali epitelln hujayralari) paydo bo‘^lishidir.

Yod preparatlaridan natriy yod, kaliy yod va siy yod (sayodin) lar ksng qo‘llaniladi. Bu dori moddalari asosan uchlamchi zaxm, ichki a’zolar zaxmi, sezgi organlari eaxmi va kech tug‘ma zaxmda ko‘p qo‘llaniladi. Bupdan tashqari, harorat ko‘tarilishi reaksiyasi (Gerksgeymer reaksiyasi)ning oldini olish maqsadida zaxmning erta turlarida ham ko‘llanilyapti. Bunday maqsadlarda yod preparatlari spetsifik dori moddalarini kullashdan avval beriladi (ayniqsa penitsillin preparatlarini yuborishdan oldin). Vismut preparatlari bshichg davolanayotgan bemorlarga ana shu vismut tuzlarshsh organizmdan tez chikarib yuborish (eliminatsiya deyidadi) mr.qsadida ham qo‘llaniladi. Bunda yod preparatlari dapolash kurslari o‘rtasida, ya’ni tanaffus paytlarida berpladi. Yod serologik reaksiyalar natijalarining tsz manfiylaptishiga ham yordam beradi. Yod prenaratlari do‘mbokcha va tugunchalarni, shuningdek katga hajmdagi boshqa yallgolanish maddalarining so‘rilityush tezlangshradi, tungi suyak ogriqlarini pasaytiradi.

Kaliy yod va natriy yodning 3—4—5% erigmalari 1 osh kogaikdan 3 mahal ovkatdan keyin sut bilan ichiladi. Kalsiy yodid esa 1—2 tabletkadan 3 mahal ovkatdan so‘ng 1 —1,5 oy mobaynida ichiladi. Hao 1?ursda fiO—RO g sof yod beriladi.

Yod preparatlarini qo‘llashga monolik qiluvchi kasallnkdar:

1. Yod preparatlariga iisbatap sezuvchapltting oshigai va allergiya holatlari.

2. Rivojlangan o‘pka sili.

3. Buyrak kasalliklari (nefritlar va nefrozlar),

4. Kayta tiklanmaydigan o‘zgarishlar bilai kchayotgan yuraktomirlar sistemasining kasalliilari.

5. yaratadigan organlar kasalliklari.

Yod preparatlari quyidagi ko‘ngilsiz holatl&rni keltirib chikarishi mumkin;

— konyunktivitlar (ko‘zning konyunktival iardasining yallirlanishi), rinit (burun bo‘shligi shilliq kavatinipg yalltilanishi), bronxit (o‘pka nafas no‘llarishgag yallirlanishi), oshqozonichak yo‘llarining kasalliklari, yod toshmalari (yod husnbuzarlari), o‘smalar (yododerma).

Yuqorida sanab o‘tilgan yodizm belgilari paydo bo‘lgaida yod bilap davolashni vaqtincha to‘xtatish lozim. Zaxmga uchragan bemorlar suyidagi usullar bilai pavolanadilar:

Birlamchi seronegativ, birlamchi seropozitiv, ikkilamchi yangi zaxm va ogohlantiruvchi davo o‘tkazilayotganda pepitsillin eritmasini 400 000 TB dan har 3 soatda 14 kun mobaynida yuboriladi. Jami 44,8 mln TB.

Ikkilamchi qaytalangan va erta yashprin zaxm bilan kasallangan bemorlarga 400 000 TB dan sutkasiga 8 marta 28 kun davomida penitsillin yuboriladi. Jami 89,6 mln TB.

Koch yashirin zaxmda (orttirilgan va tug‘ma) dastlab biyoxinol (2 ml dan kun ora, 12—14 ml ga yetgunja) yuboriladi. So‘ngra penitsillin (200 000 TB dan hag> 3 soatda, jami 40 mln TB)bilan davolanadi. Davo oxirida biyoxinol miqdori 40—50 ml ga yetkaziladi. Oradan 1,5—2 oy utgach penitsillinvismut davo kursi takrorlanadi. Bunday bemorlarni davolash tugadi deb hisoblapt uchun vismut preparatlari bilan yana ikki davo kursi o‘tkazilishi lozim. Har gal vismut dorjsining turi o‘zgartirilib (goh bmsmoverol, goh pentobismol) turilishi va davo kurslari o‘rtasida 1,5—2 oy tanaffus silipishi kerak.

Uchlamchi zaxm bilan ogrigan bemorlarni davolash kech yashirvn zaxmda bo‘lganidek olib boriladi. Bunda dastlab yuboriladigan biyoxinol miqdori 20 ml ga stkazilishp lozim.

Erta tugma zaxm (belgili va yashirin)ga chalingan bemor bolalar faqatgina penitsillin bilan 30 kun davomida uzluksiz davolanadi. Dorini bir martalik va sutkalik miqdori 2jadvalda ko‘rsatilgan.
12j a d v a l
Erta tugma zaxmga uchragan bolalarni davolash

Go‘dakning yoshi	Dorining har bir kg tapa og‘irligiga to‘g‘ri keladigan sutkalik miqdori	Dorinn yubsrplish miqdori (har 4 soatda)
5 oygaga 100 000 1B/kg 5 oydan 1 yoshgacha 75 000 TB/kg 1 yoshdap 2 yoshgacha 50 000 TB/kg		50000—100000 TB dan 100000—150000 TB dan 100 000200 000 TB dan

Masalan, orirligi 6 kg bo‘lgan 4 oylik go‘dakni davolash uchun penitsillin eritmasi sutkasiga 600 000 TBdan (100 000 TB dan har 4 soatda) 30 kun davomida (jami 18 mln TB) yuborilishi kerak.

Penitsillin eritmasi bilan oldini oladipsh (irofilaktik) davo 2 hafta davomida o‘tkaziladya. Buida dorining sutkalik miqdorn 100 000 TB/kg ni tashkil ztadi. Masalan, ogirligi 5 kg bo‘lgan bir onlik chakaloqqa kuniga 500 000 TB, jami 7 mln TB penitsillin yuboriladi. Oyuhlaptiruvchi (nreventiv) davo ko‘pincha 3 yoshgacha bo‘lgan bolalarda o‘tkazilib, iyenitsillinning davo mpkdorp go‘daknipg yoshiga karab turlicha:

1 yoshgacha bo‘lgan bolalarga 500 000 TB/kg;

15 400000 TB/kg; 610 yoshga—300 000 TB/kg;

1115 yoshga 200 000 TB/kg;

yoshi 15 dan oshgan o‘smirlarga 100000 TB/kg ni tashkil etadi.

Zaxmga uchragan bemorlarni davolashda qo‘llaniladigan nospetsifik davo usullari ko‘pincha uning kech davrlarida (kech yashirin zaxm, uchlamchi zaxm, ichki a’zolar g.a asab sistemasipiig zaxmi) yaxshi samaralar beradi. Ikkilomchi qaytalangan va erta yashirin zaxmtarda ham nospotsifik doridarmonlar berish maqsadga muyofikdir. Bunda ko‘proq quyidagi nospetsifik ireparatlar yashlatnladi:

1. Pirogen moddalar (pprogenal, prodigiozan);

2. Biogen stimulyatorlar (aloe, FiBS, shshpasimon tana, splenip);

3. Vitaminlar (tiamin, pirpdoksin, vitamin S, vitamin 612); i. Iospetsifik pmmun dorilar (dekaris, natriy pukleinat, metiluratsil); 5. Koshsh ultrabinafsha nurlar bilan nurlab yuborish (reinfuziya); moslashishni tezlashtiruvchp (adaytogon) ireparatlar (pantokrin, eleuterokokk va ooshkalar).

Serorezkstent zaxmda, serologik qaytalanish hollarida, orsa miya suyuqligida chuqur o‘zgarishlar kuzatilgaida iospetsifik davoni keng ko‘lamda qo‘llap:, ayniqsa iirogen davo kutilgan natijalar beradi.

Xozvrgi paytda zaxm kasalligi muvaffaqpntlp davslaimovda. Zaxmning eng og‘ir turyaari (ko‘rshya nerviiing atrofiyasi, orqa miya suxtasi, rivojlang^p falajlik) kam kuzatilmokda. Tugma zaxm ham kamaylb borayapiii. Zalmning erta davrlarida davo choralarini boshlaga kasalliknipg butuplan tuzalpb ketishiga g«rov bo‘la oladi.

Zaxmga karshs davolangan bemorlarda kasyallt; bolgnlar1gpzng yo‘kolishi, serologik reaksnyalar jag.obttniig mapfshk^ashishm bemer zaxmdan holi bo‘ldl, degam so‘» e.mas. oaxl belgilari ma’lum muddatdan so‘ng yaja pajdo bo‘lshln, serologik reaksiyalar qayta musbat jdveb beriyan! mumkin. Shu sababli zaxmdan davolangaipik mezone davo olgan bemorlarni uzoq muddat mobaynida kuzatib borilga!zda aniqlanadi. Dispanser xisobiga olipgai bemorlar bir yildan 5 yilgacha kuzatiladi:

birlamchi seronega^’yav zaxmga uchragan bogorlar —

birlamchi seropozitiv, ikkilamchi yangi zaxm — 3 yil. — mkkilamchi saytalangan, yashirin va uchlamchi zaxm, shuningdek zaxmning boshqa kech turlari — 5 yil.

Erta va kech turma zaxmga qarshi davolapgap bemo.rlar va oldini oladigan (profilaktik) davo olgan bolalar 5 iillik muvaffaqiyatln klpnik va serolg.gik kuzatuvdan so‘ng hisobdan chiqariladi.

B>tda zaxm bilan og‘rigan bemorlarda klassik ssroYA01IK reaksnyalarning barchasi manfiy javob b’3]shpguycha ular har syda klinik va serologik nazoratdai >tkazib turiladi. Shuidai so‘ng bir yil mobaynida har chorakdn, kuzat.uvniYEg ikkinchi va uchinchi yillarida esa har olti oyda bir marta klinikserologik tekshiruvdan o‘tkaziladi. Nazoratning keyingi yillarida bemorlar yiliga bir marta j,7ii!EaK va serologik tekshpruvlardan utsb turishlari. shart. Klinik va serologik kuzatuvlarning barcha dag.r va bosnichlari bemor qaysi tuman yoki vilolt:i yagpab turgan bo‘lsa, o‘sha joydagi dispanserda o‘tkaziladi. Gap shundaki, davolash boshqa shaharlrda joylashgan dispans^rlarda o‘tkazplgan bo‘lishi mumkin.

Zamonaviy davolash usullari yordamida sifatli va vak.shla o‘tkazilgan davo zaxmga uchragan be .yurlorning butunlay sogaypb ketishlarnga olib keladj. Davolaigav bsmorlarnE kuyidagilar asospda zaxm infog

1) saxmning barcha davrlarida, xususan uyaing birlamchi va ikkilamchi davrlarida boshlayagaya va syafatli o‘tkazilgan davo tufayli mazkur bemorlarda butun kuzatuv mobaynttda zaxmning biror belgilari paydo bo‘lmasligi;

2) zaxmning yangi belgilari faqat kayta (takroriy) yuqish oqibatida paydo bo‘lganda;

3) speiifik davo o‘tkazilgandan yeo‘ng hoiilador bo‘;lan ayollardan tug‘ilgan bolalarda zachmgtin! ham klinjk, ham serologik belgilari k\matilmasligi, bu o‘rinda homiladorlikning birinchi yarmida o‘tkazilgan sifatli davo natijasida ham soglom bolalar tugilayotganligini ta’kidlash lozim; zaxmga qarshi sifatln davolangan, ammo boshko baxtsiz hodisadar natijayeida o‘lgan kishilar yorib ko‘rilganda ularning ichki a’zolarida zaxmnivg biror spetsifik belgilari toshshmagashshgya.

Ammo Oa’zi bemorlarda o‘tkazilayotgan dave choralariga qaramasdan klassik serologik reaksiyalar musbax javob berpshi mumkin. Uzluksiz usul bilan dyavolangandan sung bir yildan ortiq bo‘lgan muddat mobaanida KSR patyajalarining o‘ta musbat qolish hollariga serochsdamlik zaxm deyiladi. Shuningdek surunkali us;ul bilap davo o‘tkazilayotgan va davolashning oxirgi kursi boshlattgan bemorlarda KSRning musbat javoblar bernsh hollari ham serochidamlilik deb tushuniladi. Zaxm bemorlarida serochidamlik hollari kuzatilganda qo‘shimcha davo kurslari buyuriladi. Bunday hollarda ko‘pincha ikkilamchi qaytalama zaxmga uchragan bemorlardn o‘tkazilatsyagap davo takrorlanadi. Serochidamli zaxmda antibiotiklar va vismut preparatlari yirindisini o‘z ichiga olgan 3 kurs davo o‘tkazilsa ham bo‘ladi. Serochidamljk zaxmga karshi tanlangan davo usullaridan qat’i nazar, su spedifik davo nospetsifik davo usullari bilan qo‘shib o‘tkazilganp ma’qul. Zaxmning kech davrlarida (pchki a’.yular pa asab sistemasi zaxmlarining bar^a turlarida) o‘tkaailgan davo choralariga qaramasdan KSRning musbat ;ka’ob berish hollari serochidamlik deb tushunilmaydi. Shu sababli qo‘shimcha davo kurslari buyurilmaydn. Yaumning bunday kech turlarida kasallpkpiyag, kliishx belgilarining yo‘qolishi davoning acocuii guzalgailik mezoni hisoblanadi.

Zaxmga qarshi davolangan bemorlarda quiYEdagilar davolanganlik mezoni bo‘lib xizmat qiladi:

a) o‘tkazilgan davo choralarining sifati (qo‘llanilgan usulzshng to‘griligi, dori mikdorining yetarlp dara;kada bo‘lishi, preparatlarni almashtirib turyash tartibi, davo kurslari orasidagi muddat va boshqalar);

b) teri g.a shilliq qavatlarda zaxmga alotsador belgilarniYEg yo‘qligi;

v) itki 8130 va sistemalarda kuzatiladigan siyetsnfik o‘zgarnshlarning hozirgi holati;

g) rontgsnologik tekshiruv natijalari;

d) laboratoriya (klinik, serologik, likvorologggk) geknttfuilarning natijalari.

Shu sababli orttirilgan va tugma zaxm bo‘lib o‘ggav bemorlar hisobdan chiqarilishidan avval, ular sipchkovlnk bilaya har tomonlama tekshiruvdan o‘tkazilishp kerak. Ayniqsa, pediatr va terapevt (bemorning yoshiga karab), nevropatolog, okulist, otolaringolog, giiyekolog (ayol va kizlarda), rentgenologlarning klinsh: trkshiruvlari Ntijasi juda muhim. Shuningdek qon vya orka miya suyuqligi olinib, barcha serologik reaksiya.tgr (KSR, THCHR, YYOR) qo‘yilishi lozim. Rentgenologik kuzatuv o‘tkazyaladp,

klinek, serologik kuzatuvlar davrida zaxmning yapg belgilarya kuzatilmagan, barcha a’zolari va sistemalarida rivojlanayotgan spetsifik o‘zgarishlar anyaklanmagan, serologik reaksiyalar manfiy natijalar borgen bemorlar (zaxmiing kech davrlari bundan isgisno) ssyalom deb tan olinadi va hisobdan chiqariladi.

Zaxmnilg yudumli turlari. bilan kasallanpb o‘tgan otsamlarga bolalar muassasalarida va umumyy ovkatlanish muassasalarida sifatli davo natijasida kasallpknrgng barcha klinik belgilarn yo‘qolgandan so‘chg ishlagaga ruxsat beriladi.

3. Mashgudotnpng mak.sadi.

Talabalar zaxmni davolashda asosiy hujjat—qo‘llanmashshg chub mohiyatini anglashlari, davolash usullari, zaxmda do‘llaniladigan dori moddalarining turlarini va xossalarini bilishlari lozim. Shuningdek, zaxmni davolashta qo‘yiladigan talablar, bemorlarning davolangaklik mezonini aniqlash va ularni hisobdan cht;arish kondalarini so‘zlab berishlari lozim. Ul&r kuyidagilarni o‘zlashxirgan bo‘lishlari kerak:

a) iyenitsillinshshg dyurant preparatlari va vigaut dorilarni ikki lahzali usul bilan yuborish;

b) dori moddalarini so‘llash oqibatida namoyon bo‘ladigan noxush hodisalar, j;umladan allergik toshmalarni aniqlash;

v) ko‘llanmaga tayanib zaxmning u yoki bu turlarini davolash rejalarini tuzishlari, preparatlarning suzkalik va davo mivdorini matematik y>^;l btaan hiyeoblay olishlari lozim.

4. Uyga vakifa:

Speshofik dorilarning ta’sir mexannzmini tushuntiriig, Yeismut ireparatlarini qo‘llashga monelik kiluvchi xolatlar va kasalliklarni sanab bering. Bolalarda tugma zaxm qanday davolanadi? Kasallikdan davolanganlik mezoni kanday aniqlapadp?