O’zbek ozi bilim soh Ta’lim so Ta’lim y kiston tos iq-ovqa yo hasi ohasi yo’nalishi respub shkent at mah og’LA

 
MOYLARNI OQLASH 
Asboblar:
probirka, tarozi, elektrisitgich, stakan, aralashtirgich, buklama filtr, kolorimetr, 
byuxner voronkasi, vakuum nasos. 
Ishning bajarilishi.
Oqlashda oldindan quritilgan moy ishlatiladi. Oqlanmagan moydan 
oqlovchanlik faktorini aniqlash uchun probirkaga namuna olib qo‘yiladi va 125-150 g atrofida 
stakanga solinadi. 
So‘ng, stakan moyi bilan birga tarozida tortiladi, elektrisitgichga joylashtiriladi va 200 
ayl/min tezlik bilan aylanayotgan aralashtirgich bilan aralashtirib qizdiriladi. 
Harorat 60
o
Sga yetganda isitish va aralashtirishni to‘xtatmagan holda moy massasiga 
nisbatan 1-3% oqlovchi tuproq qo‘shiladi. Moy harorati 90-95
o
C yetgaziladi va moyni aralashtirish 
yana 15 min davom ettiriladi. So‘ngra aralashtirgich to‘xtatilib, moy stakandan buklama filtrga 
quyiladi. Oqlangan tiniq moy oqlovchanlik faktorini aniqlash uchun ishlatiladi.
ADSORBENTNING OQLASh FAKTORINI ANIQLASh 
Oqlovchanlik faktori oqlangan va oqlanmagan moylarga tepadan bir vaqtda qaralganda bir 
xil rangda bo‘lgandagi balandliklari nisbatini ifodalaydi. Oqlangan moyning rangini intensivligi har 
doim kichik bo‘ladi (oqlanmaganga nisbatan), shuning uchun oqlanmagan moyning balandligi har 
doim oqlangan moyning balandligidan kichik bo‘ladi. Shu sababli oqlovchanlik faktori har doim 1 
dan katta bo‘ladi. Oqlovchanlik faktorini aniqlash, odatda, kolorimetrda amalga oshiriladi. 
Kolorimetr analizining mohiyati kyuvetalarga solingan suyuqliklarning qalinliklarini o‘lchashga 
asoslangan. 
Silindrlar holati nol holatda bo‘lganda oyna bilan yoritib, uning yoritilishini bir xilligi 
(normadaligi) tekshiriladi. So‘ngra kyuvetalardan biriga oqlanmagan moydan 10 ml solinadi, 

---

 145
ikkinchisiga esa oqlangan moy solinadi va moyga shisha silindrlar joylashtiriladi. Xohlagan 
balandlikda kyuvetalardan birining harakatsiz holatida ikkinchi kyuvetaning turish balandligi 
aniqlanadi. Bunda bo‘yalish intensivligi ko‘rish maydonining ikkala yarmida ham mos tushishi 
kerak. Keyin shkaladan mos balandliklar yozib olinadi. Aniqlash oqlanmagan moyning turli 
balandliklarida 3 martadan oshiq bajariladi va hisoblash uchun o‘rtacha qiymati olinadi. Oqlangan 
moy balandligining oqlanmagan moy balandligiga nisbati oqlovchanlik faktorini beradi.