O‘zbekiston respublikasi ichki ishlar vazirligi a k a d e m I y a
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Moliya huquqining O‘zbekiston Respublikasi huquq tizimida tutgan o‘rni.
|
Markazlashgan fondlar
– respublika, viloyatlar, tumanlar fondlaridan iborat bo‘lib, ular faqat shu hududlarning ehtiyojlari uchungina foydalaniladi. Markazlashmagan fondlar – korxona va tashkilotlar pul fondlari bo‘lib, ular ishlab chiqarish va boshqa ijtimoiy maqsadlarga ishlatiladi. Davlatning moliyaviy faoliyati quyidagi bir necha prinsiplar asosida amalga oshiriladi: 17 – qonuniylik prinsipi; – moliyaviy faoliyatni amalga oshirishda demokratik prinsipi; – moliyaviy faoliyatni amalga oshirishda fuqarolarning va mehnat jamoalarining ishtiroki prinsipi; – milliy siyosat prinsipi. Moliya huquqining O‘zbekiston Respublikasi huquq tizimida tutgan o‘rni. Ilgari yuridik adabiyotlarda moliya huquqi huquq tizimining mustaqil sohasi sifatida namoyon bo‘lishi shubha ostiga olinar edi. Moliya huquqiga davlat (konstitutsiyaviy) huquqi va ma’muriy huquqning yoki faqat ma’muriy huquqning bir qismi sifatida qaralgan. O‘zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligiga erishgandan so‘ng iqtisodning yangicha yo‘nalishga qaratilganligi moliyaviy mexanizmni qayta ko‘rib chiqishni, moliya huquqini mustaqil huquq sohasi sifatida rivojlantirishning chuqur huquqiy asosini ishlab chiqishni talab etdi. Moliya huquqining mustaqilligi, birinchi navbatda, mazmuni, moliya huquqi tomonidan tartibga solinadigan ijtimoiy munosabatlarning birligi bilan xarakterlanadi. Bu munosabatlarning barchasi pul mablag‘larini yig‘ish, taqsimlash va qayta taqsimlashga qaratilgan bo‘lib, boshqa ijtimoiy munosabatlardan ajralib turadi. Bu munosabatlarning yig‘indisi mustaqil huquqiy tartibga solishga muhtojdir. Moliya huquqi boshqa huquq sohalariga taalluqli bo‘lmagan o‘zining tartibga solinuvchi predmetiga, aniqrog‘i davlat moliyaviy faoliyati jarayonida vujudga keluvchi ijtimoiy munosabatlarga ega. Bu munosabatlar o‘z mazmuni va yo‘nalishiga ko‘ra, davlat (mahalliy) pul jamg‘armalarini tashkil etish, taqsimlash va undan foydalanish bilan bog‘liq bo‘lgan boshqaruv shakllari, shuningdek bu jarayonlarni nazorat qilish tartibi bilan ajralib turadi. Moliya huquqi bilan tartibga solishning asosiy usullaridan biri bu davlat - hokimiyat vakolatidan foydalanishdir, ya’ni moliyaviy munosabat-larda ishtirok etuvchi tomonlarning biri davlat nomidan ish olib boradi hamda unga bu sohada berilgan vakolatlardan foydalanadi. Bu usul boshqa huquq sohalarida ham mavjud, (masalan, ma’muriy huquqda). Lekin moliya huquqida u aniq mazmunga ega ekanligi bilan, hokimiyat harakatlarini olib borish vakolati berilgan organlar doirasining kengligi bilan farq qiladi. O‘zining mazmuniga ko‘ra, davlat - hokimiyat vakolatlarining berilishi davlat budjet tizimiga yoki budjetga tegishli bo‘lmagan jamg‘armalarga to‘lanadigan mablag‘lar hajmi va tartibiga taalluqlidir. Bu usul orqali pul mablag‘lari o‘z vaqtida va to‘liq davlatga 18 kelib tushadi, pul mablag‘larining maqsadga muvofiq foydalanilishi ta’minlanadi. Bundan tashqari, moliya huquqida boshqa usullar ham mavjud. Masalan, qo‘llanmalar chiqarish, kelishuv va boshqa usullar. Hozirgi vaqtda moliyaviy munosabatlar subyektlari mustaqilligining oshib borishi sababli, bu usullardan keng foydalanilmoqda. Moliya huquqining o‘ziga xos xususiyatlari, uni huquqning boshqa sohalari bilan taqqoslab ko‘rganda yoki uni huquq sohalaridan chegaralanganda ko‘rish mumkin. Moliya huquqi davlat faoliyatining ma’lum bir sohasini qamrab olganligi sababli, u konstitutsiyaviy huquq va ma’muriy huquq fanlariga yaqin turadi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|