O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti xidirova g. R., Raxmatullayeva f. M

 
Nazorat uchun savollar: 
1. Mintaqaviy turizm resurslarning ijtimoiy mazmunini tushuntiring. 
2. Mintaqaviy turizmning jamiyatdagi o’rni nimada? 

---

30 
3. Mintaqaviy turizmning iqtisodiy mazmuni tushuntiring. 
4. Mintaqaviy turizmning iqtisodiyotdagi ahamiyati nimalardan iborat? 
5. O’zbekistonning ijtimoiy – iqtisodiy hayotida mintaqaviy turizmning
ahamiyati nimalardan iborat? 
3-BOB. MINTAQAVIY TURIZMNING MOHIYATI VA TASNIFI 
3.1. Mintaqaviy turizm ta`rifi va mohiyati. Tabiiy va antropogen rekreatsiya 
resurslari 
Hozirda turizm sohasini mintaqalar iqtisodiyotidagi o`rni juda past bo`lib, 
tarqoq holda shakllanishi, eksport va aholi turmush darajasiga qo`shadigan hissasini 
kamligi bilan xarakterlanadi. Eng asosiysi, mintaqaviy turizm yangi ish joylarini 
yaratish va aholi daromadlarini oshishining muhim omili bo`lib xizmat qilishi kerak. 
Shu sababli mintaqaviy turizm bozorini iqtisodiyot bilan bog’langan holda 

---

31 
shakllantirish, uning raqobatbardoshligini oshirish va barqaror rivojlantirish uchun 
mavjud salohiyatdan samarali foydalanish ustuvor vazifalar qatoriga kiradi. 
Hozirda mintaqada turizmni rivojlantirishning o`ziga xos xususiyatlari va 
qonuniyatlarini o`rganish, mavjud muammolarni ijtimoiy-iqtisodiy sharoit bilan 
uzviy bog’liq holda xal qilishning nazariy, uslubiy va amaliy yondashuvlarini ishlab 
chiqish, bu borada jahon amaliyotidagi ilg’or tajribalardan, usul va vositalardan 
unumli foydalanish muhim ahamiyat kasb etmoqda. 
Turizm jamiyatda o`ziga xos ijtimoiy vazifalarni bajaradi. Ular aholini 
mehnatga layoqatini tiklash và rivojlantirish, bo`sh vaqtdan samarali foydalanish, 
aholi bandligini ta`minlash va daromadlarini oshirish, dam olish infratuzilmalarini 
rivojlantirishdan iborat 
Mintaqaviy turizm- ma’lum hududga qaratilgan, ijtimoiy yo’naltirilgan yani 
inson manfaatlari uchun xizmat qiladigan hamda mikro va makrodarajada 
daromadlar olishga mo’ljalangan faoliyatdir. 
Umuman, ma’lum hududga bag’ishlangan ijtimoiy harakat yo’nalishi. Bu 
tizimli bo’lishi shart (klaster). Mintaqaviy turizm mintaqalarda o’tkaziladigan tuy, 
marosim, festevallar, sayillarning turistik ahamiyati va ulardan foydalanish. 
Hozirgi vaqtda ko’pgina tarmoqlar kabi turizm industriyasi ham tez rivojlanib 
bormoqda. Turistik biznesni mavjud kapital, texnologiya, hamda malakali ishchi –
xodimlar orqaligina shakllantirib bo’lmaydi. Buning uchun birinchi navbatda 
turistik resurslarga ega bo’lish lozim. 
Rekreatsiya faoliyati nuqtai nazardan turistik resurslarga tabiiy va antropogen 
geosistemalar kiradi, tabiat manzaralari, rekreatsiya faoliyati ehtiyoji qiymatiga va 
maishiy xususiyatga ega, insonlarni ko’rsatilgan vaqtda ma’lum texnologiyalar 
yordamida sog’ligini tiklash va dam olishida foydalanish mumkin bo’lgan, 
rekreasiya faoliyati qobiliyatiga ega resurslar kiradi. Turistik resurslarning mohiyati 
shundan iboratki, ular turistik mahsulot shakllanishiga asos hisoblanadi. Umumiy 
qilib aytganda, aniq hududda turistik faoliyatda foydalanish mumkin bo’lgan barcha 
obyektlar kiradi. Turizmni rekreatsiyaning ko’rinishi sifatida olsak, «turistik 
resurslar» tushunchasi «rekreatsiya resurslari» bilan birgalikda uyg’unlashadi. 
Turistik resurslarning asosini rekreatsiya resurslari tashkil etadi. Rekreatsiya 
resurslari bu - turli komponentlar birikmasidan iborat, insonning dam olishi va 
davolanishi ehtiyojlarini qondirishda xizmat qiladigan vositalardir. Kelib chiqishi va 
foydalanish xususiyatlariga ko’ra rekreatsion resurslar ikki guruhga ajratiladi: tabiiy 
va antropogen rekreatsion resurslar (3.1-chizma).