Kichik guruhlarda ishlash. O’qituvchi mehnatining murakkabligi har bir
o’quvchi ko’ngliga yo’l topishda, har bir shaxsdagi yoki guruhdagi
imkoniyatlarning rivojlanishiga sharoit yarata bilishdir. Eng muhimi,
o’quvchining o’zini shaxs deb tushunishiga o’qituvchi yordam berishi zarur,
o’zligini, hayotini, dunyoni idrok etishga ehtiyoj uyg’otishi darkor: unda insoniy
g’urur tuyg’usini va uning tarkibiy qismi –o’z hati-harakatlari uchun o’zi,
do’stlari, litsey, jamiyat oldida ma’suliyat hissini tarbiyalash kerak. O’quvchilar
bilim olish yo’lidagi mashaqqatli mehnatida muvaffaqiyat qozonishi uchun
o’qituvchi har bir o’quvchining imkoniyatlariga ishonishi zarur. Bu yo’ldagi
muvaffaqiyatlar o’qituvchining qat’iyatiga, toqatiga, o’z vaqtida yordamga kela
bilishiga bog’liq. O’quvchilarni 4 ta guruhga bo’lib olish kerak. Keyin ularga
nom berish kerak. Masalan, atom, molekula, kuch, ish yoki boshqacha
nomlanadi. O’tiladiga mavzudagi muhim so’zlar bilan nomlansa, juda ham
maqsadga muvofiq bo’lar edi.
O’qituvchi o’quvchilarga quyidagi masalani berib, har bir guruhning
xulosasini eshitadi.
Massasi 2 tonna bo’lgan samolyot 400 m balandlikda 50 m/s tezlik bilan
uchayotgan edi. Samolyot dvigateli o’chirilgan holda shu balandlikdan pasaya
boradi va qo’nayotganda uning tezligi 30 m/s bo’ladi. Dvigatel ishlatilmagan
tarzda samolyot uchishiga havo qarshilik kuchining bajargan ishi topilsin.
Berilganlar: m = 2 t = 2000 kg,
υ
1
= 50 m/s, υ
2
= 30 m/s, h = 400 m, A = ?
37
Yechilishi: a) samolyotning keyingi (ikkinchi) vaziyatdagi potensial
enegiyasini nolga teng deb hisoblasak, birinchi vaziyatdagi ( h balandlikdagi)
potensial energiyasi mgh bo’ladi. Shuning uchun samolyotning birinchi va
ikkinchi vaziyatlardagi mexanik energiyalarini quyidagicha ifodalash mumkin:
2
2
1
1
mhg
mv
E
va
2
2
2
2
mv
E
b) samalyotning birinchi vaziyatidan ikkinchi vaziyatiga o’tishda unga
og’irlik kuchidan tashqari havoning qarshilik kuchi ham ta’sir qiladi. Bu
kuchning bajargan ishi to’la mexanik energiyaning o’zgarishiga teng, ya’ni
A = E
2
– E
1
=
-
2
2
2
mv
)
2
(
2
1
mhg
mv
)
2
2
(
2
1
2
2
gh
v
v
m
c) formulalarga qo’yib hisoblashlarni olib boramiz.
A = 2
.
10
3
kg
.
(30 m/s)
2
/2 – (50 m/s)
2
/2 – 9,8 m/s
2.
400 m ) = - 8,6
.
10
6
Dostları ilə paylaş: |