O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy

Maxsus iqtisodiy geografik o’quv ekskursiyalari. Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya kurslarida maxsus o’quv ekskursiyalari ko’proq o’tkaziladi.
Maxsus iqtisodiy geografik o’quv ekskursiyalarida xo’jalikni ayrim tarmoqlari aloxida chuqur va xar tomonlama o’rganiladi. Masalan, joyning miniral resurslari; suv resurslari; ishlab chiqarish korxonalari va h.k
Mazkur o’quv ekskursiyalari davomida o’quvchilarda sanoat va qishloq xo’jaligi xaqida chuqur bilim va ko’nikmalar shakilantiriladi.
Sanoat korxonalarini quyidagi tortibda o’rganish mumkin:
1. Korxonaning barpo etilish vaqti, sabablari, rivojlanishning asosiy bosqichlari.
2 Korxonaning iqtisodiy geografik o’rni; tabiiy obyektlarga nisbatan joylashishi (joy relyefi, suv xavzalari, o’rmonlar, foydali qazilma konlari va h.k); transport yo’llariga, boshqa aholi manzilgoxlariga va yirik xo’jalik obyektlariga nisbatan joylashishi.

3. 
   Korxonani qaysi vazirlikka bo’yso’nishi: tuzilishi; texnologik jarayonini o’ziga xos xususiyati; texnologik jihatdan qurollanganligi va avtomatlashtirish darajasi; korxonani ishlab chiqarish aloqalari; fan texnika yutuqlarini qo’llanilishi.
   
4. 
   Korxonani ixtisoslashuvi va uni asoslash; mahsulot turlari; foydalanilgan xom-ashyo, yoqilg’i va materiallar turlari va ularni tejash; elektro texnika ta’minoti; chiqindilardan foydalanish.
   
5. 
   Korxonadagi ishchilar soni va ularni mehnat kategoriyalari, kasblar va malakalar bo’yicha tarkibi; ishchilarni ma’lumotlik darajasi; mehnat va hayot sharoiti va ularni yaxshilash choralari.
   
6. 
   Mehnat unumdorligi o’sishi; mahsulot sifatini oshirish va tannarxni pasaytirish.
   
7. 
   Korxonani rivojlantirish yilliklari.
   

Qishloq xo’jalik korxonalari quyidagi tartibda qrganiladi:

1. 
   Qishloq xo’jalik korxonasining (fermer xo’jaligi) vujudga kelish vaqti va sabablari. Tabiiy sharoitning o’ziga xos xususiyatlari. Tabiiy va iqtisodiy obyektlarga nisbatan geografik joylashishi; suv ayirg’ichda, vodiyda, botiqda, terassada, yoyilmada joylashishi; yo’llarga (asosiy, ikkinchi darajli, temir yo’llar va h.k.) va axoli punktilariga nisbatan joylanishi.
   
2. 
   Qishloq xo’jaligi korxonasining o’lchamlari: ekin maydoni, axolisi va uning zichligi (1m² ga)
   
3. 
   Fermer xo’jaligining yer fondi, ularning o’lchamlari va turlari.
   

Foydalanilayotgan yerlar; yaxshilangan yerlar (sug’orilish, qurilish, sho’r yuvish, jarlarni tekislash).

4. 
   Fermer xo’jaligining ixtisoslashuvi (don, sabzavot, texnika ekinlari, bog’dorchilik, uzumchilik).
   
5. 
   CHorvachilikka ixtisoslashgan fermer xo’jaligi: ixtisoslashuvi (qoramolchilik, qo’ychilik, echkichilik, yilqichilik, parrandachilik va h.k). yem- xashak ta’migoti.
   

2.