O`zbekiston Respublikasi Oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi Toshkent farmatsevtika inistitu

Irodaviy aktning bo'g'inlari. Irodaviy harakatlar sababli har doim 
ozmi-ko'pmi darajada anglanilgan xarakterda bo'ladi. U yoki bu ehtiyojning qanchalik 
anglanilganligiga bog'liq holda intilish va istakni ham farq qilsa bo'ladi. Intilish ham 
differensiyalashmagan, yetarli darajada anglanilmagan extiyojdan iborat faoliyat 
motivi. Istak faoliyatinning motivi sifatida extiyojning yetarli darajada tushunib 

---

yetilganligi bilan xarakterlanadi. Bunda faqat extiyoj ob'yekti emas, balki uni 
qondirishning mumkin bo'lgan yo'llari ham tushunib yetiladi. Faoliyatning butun 
sabablari kishining yashash sharoitlarini aks ettirish va uning extiyojlarini fahmlash 
natijasi hisoblanadi. Ana shu sabablar orasida hayotning har bir daqiqasida bir xillari 
ko'proq, boshqalari kamroq ahamiyatga ega bo'ladi. Kishida turli extiyojlar 
ahamiyatining o'zgarishi munosabati bilan motivlar kurashi paydo bo'ladi, bir istak 
boshqa istakka qarama-qarshi qo'yiladi. Muhokama va motivlar kurashi natijasida 
qaror qabul qilinadi. Ya'ni muayyan maqsad va unga erishish usuli tanlanadi. Paydo 
bo'lgan qarorni muntazam ravishda bajarmaslik irodasi kuchsizligini ko'rsatadi. 
Irodaviyxatti-harakatning so'nggi jihati ijrodir. Unda qaror harakatga aylanadi. Ijroda, 
irodaviy xatti-harakatda yoki ishlarda kishi irodasi namoyon bo'ladi. Kishining irodasi 
haqida birgina yuksak g'oyaviy motivlarga qat'iy qaror va niyatlarga qarab emas, balki 
ishlarga qarab hukm chiqarish kerak. 
Irodaviy zo'r berish. Irodaviy aktning eng muhim bo'g'ini-qaror qabul qilish 
va uni ijro etishdir. Bu ko'pincha alohida hissiy holatning irodaviy zo'r berish sifatida 
tavsiflanadigan holatning kelib chiqishiga sabab bo'ladi. Irodaviy zo'r berish hissiy 
hayajon shakli bo'lib, kishining harakatga qo'shimcha motivlarni vujudga keltiradi. 
Irodaviy zo'r berish natijasida bir xil motivlarning haraktini to'xtatib qo'yib, 
boshqalarning harakatini xaddan ziyod kuchaytirish mumkin bo'ladi. Irodaviy kuch 
g'ayrat ishlatish natijasida dangasalik, qo'rquv, charchash kabilan ustidan qozonilgan 
g'alaba anchagina hissiy zavq beradi, o'z ustidan erishilgan g'alaba singari boshdan 
kechiriladi. Tashqi to'siq yengib o'tish lozim bo'lgan ichki qiyinchilik, ichki qarshilik 
kabi boshdan kechiriladigan bo'lsa, u irodaviy zo'r berishni talab qiladi.
Irodaviy kuch-g'ayrat odamlarning barcha qaxramonlik ishlariga zarur qism 
bo'lib kiradi. Irodaviy kuch-g'ayrat sarflash odati manonatli fe'l atvorni 
shakllantirishning majburiy shartidir.