O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi sh. Dj. Ergashxodjaeva strategik marketing toshkent – 2019

Kommunikasiya oqimlarini tashkil qilish. Talab va taklif o‘rtasidagi
samarali muvozanatni ta’minlash uchun jismoniy ayirboshlash shartlarini
bajarishning o‘zi kamlik qiladi. Tovar ayirboshlash jarayoni amalga oshishi uchun
potensial xaridorlar tovarlarning mavjudligi haqida, ya’ni o‘z ehtiyojlarini

---

---

24

qondiradigan xususiyatlarining muqobil shakllari borligi haqida xabardor bo‘lishlari
kerak.
Mavjud bozorda turli kommunikasiya oqimlarining etti xil turini 1.3-rasmda
ko‘rsatib o‘tish mumkin.

Ishlab chiqarish

P
taklif

Q
Xaridor

P
taklif

Q
Talab va taklif taxlili

qondirilganlik (qondirilmaganlik)

To`g`ri kanal

Tug`ri
bo`lmaga
n kanal

ShS (3)

Rеk(5)

Tovar oqimi

Axborot oqimi

ShS- shaxsiy sotuv

Rag'b – rag’batlantirish

(2)
(1)

Sotish

Xolati
Vaqti

O’rni

Rеk. va ragb.(4)

(6)
(7)
Rеk.-rеklama


1.3-rasm. Bozor iqtisodiyoti sharoitida marketingning roli 

1. Ishlab chiqaruvchi investitsiyalarni amalga oshirishdan avval xaridorlarning

ehtiyojlari va istaklarni aniqlash maqsadida axborot to‘playdi. Bu erda strategik
marketingning roli bozorni tadqiq qilishdan iborat.
2. Xuddi shu yo‘l bilan potensial xaridor etkazib beruvchilar taklif qilayotgan
imkoniyatlarni o‘rganib chiqish va sotishga oid takliflarni tahlil qilishga turtki
bo‘ladi.
3. Ishlab chiqarish amalga oshirilgandan so‘ng, ishlab chiqaruvchining
kommunikasion dasturi sotishga yo‘naltirilgan bo‘ladi va uning maqsadi tovarning
bozor tomonidan qabul qilinishidan hamda sotish joyi, tovarlarni siljitish va narxlar
masalasida sotish tizimi bilan kooperasiyalanishdan iborat bo‘ladi.
4. Ishlab chiqaruvchi pirovard xaridorni markaning o‘ziga xos tavsifnomalari
mavjudligi haqida xabardor qilish maqsadida tovarni siljitish faoliyatini reklama va
o‘z savdo xodimlari yordamida amalga oshiriladi.

---

---

25

5. Sotish tizimi yordamida amalga oshiriladigan va pirovard xaridorga
yo‘naltirilgan siljitish va kommunikasiya faoliyatining maqsadi markaga sodiqlikni
ta’minlash, tovar harakatini amalga oshirish, yangi paydo bo‘lgan savdo markalarini
qo‘llab-quvvatlash, savdo-sotiq shartlari va hokazolar haqida axborot berishdan
iborat.
6. Tovar foydalanilgandan yoki iste’mol qilingandan so‘ng iste’molchilarning