111
jasorati haqidagi maqtanchoq hikoyalari ham shundan darak beradi. Abu Firas
qasidalari odatdagi lirik muqaddimali an’anaviy tuzilishga ega.
Abu Firasning ishqiy she’riyatii muhabbat dialogi yoki kechinmalari
tasvirlangan qisqa she’rlar shaklidadir. Abu Firas ko‘pgina she’rlarini do‘stlariga
bag‘ishlagan (do‘stlik haqidagi she’rlar –
ihvaniyat). Yaqinlarining o‘limi
munosabati bilan qisqa va g‘am-g‘ussaga to‘la marsiyalar shular jumlasidandir.
Qasidalarda, ularning mavzusidan qat’iy nazar, shoir o‘z ajdodlarining, o’zi kelib
chiqqan Hamadaniylar urug‘i va tag’lib qabilasining sahiyligi, olijyanobligi va
mardligini kuylagan. U Hamadaniylarni vizantiyaliklarga qarshi urushdagi
qahramonliklari, bo‘ysunmagan xorijiylarni tinchitgani, xalifaga sodiqligi va
boshqa fazilatlari uchun ulug‘lagan.
Vizantiyaliklarda asir bo‘lib turgan vaqt Abu Firas ijodiga katta ta’sir
ko‘rsatgan. Hayot shoirga faqat afsus va nadomatlar keltirgan. Bir vaqtlar boy,
aslzoda, mansabdor bo‘lgan shoir endilikda tahqirlangan. Akasi undan yuz
o‘girgan, otasi vafot etgan – shu bois uning asarlari ham g‘amgin nolish hamda
baxtli o‘tmish haqidagi qayg‘uli xotiralarga to‘la. Ammo aynan ushbu davrdagi
she’rlari shoirga munosib shuhrat keltirdi. Vizantiya (Rum) davridagi she’rlar
turkumi «Rumiyat» nomini oldi.
Vizantiyada yozgan she’rlarida shoir Sayf ad-Davlani maqtaydi va saroydagi
badxohlarning tuhmatlarini rad etishni, urug‘doshlik qonunlarini yodga olishni va
uni asirlikdan qutqarishni iltijo qilgan. U qarib qolgan va ko‘rish nasib
qilmaydigan onasiga nazokatli so‘zlar bilan murojaat etgan.
Abu Firas – «kuchli ehtirosli» shoir. Abu Firas zamondoshlariga
hissiyotlarining chuqurligi va samimiyligi, kechinmalarining nozik jihatlarini
ifodalay oladigan so‘zlarni topa olishi bilan yoqqan. Buning uchun arab
o‘quvchilari shoirning shakldagi ayrim e’tiborsizliklari va mumtoz arab she’riyati
qoidalarini buzganligini kechirganlar.
Dostları ilə paylaş: