Reanimatsiya joyining tayyorligi quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
• jihozlar, materiallar va medikamentlarning jamlanganligi;
• parvarish jihozlari, materiallar va medikamentlarning sterilligi
(sterilizatsiya vaqti ko‘rsatiladi);
• ishni kontrol tekshirish-laringoskop yoritishi, dozimetr, O‘SV uchun
apparat ishi, elektr tarmog‘iga issiqlik manbai, O‘SV uchun elektrso‘rg‘ich va
apparatni ulash;
• dozimetrning kislorod sistemasiga va O‘SV apparatiga ulanish.
Reanimatsiya joyining tayyorligini nazorat qilish (bola tug‘ilishiga qadar)
davolash (O‘SV apparati va b.), himoya (nur issiqligi manbai), monitoring
(pul’soksimetr va b.) uchun zarur hamma asbob-uskunalarning ishlashini
tekshirish.
5-rasmda tug‘ruq xonasida Yangi tug‘ilgan chaqaloqqa birlamchi yordam algoritmi
keltirilgan.
113
Har bir YTCH holatini tug‘ilishi bilan quyidagi 4 ta belgi asosida tezda baholash
kerak:
Homiladorlik muddatiga etganmi ?
Homila oldi suvi tozami ?
YTCH nafas oldimi yoki yig‘ladimi?
YTCHning mushak tonusi qoniqarlimi ?
Agar hamma 4 ta savolga ijobiy javob bo‘lsa, bunda YTCH reanimatsiyaga muhtoj
emas.
Agar savollardan bittasiga salbiy javob bo‘lsa, bunda YTCH baholanadi va nur
issiqligi manbai ostida yordam beriladi. Agar homila oldi suvlarida mekoniy
aniqlansa, bolada taktil stimulyatsiya singari birlamchi qadamlarni o‘tkazmasdan
oldin, nur issiqligini manbai ostiga olinadi. Apgar shkalasi reanimatsiyaga
muhtojligi aniqlash, uning hajmi va reanimatsion chora – tadbirlarni boshlash
uchun ishlatilmaydi.
9C-16
Э
ф
ф
е
к
ти
в
н
а
я
п
е
р
и
н
а
та
л
ь
н
а
я
п
о
м
о
щ
ь
и
у
хо
д
(
Э
П
У
)
Issiqlikni ta`minlash
To’g'ri
holat berish;
nafas yo'llarini
o’tkazuvchanligini ta`minlash
*
Quritish
, stimulasiya qilish, qayta
to’g'ri
holat
berish
Musbat bosim ostida o’pka ventilasiyasini bagarish
YUS <60
Apnoe yoki YUS<100
Samarali o’pka ventilasiyasini ta`minlash*
Yurak bilvosita massagi
Muddatiga etgan homiladorlikmi?
Homila oldi suvlari tozami ?
Nafas oldimi yoki yig'ladimi ?
Mushak tonusi yahshimi ?
Nafasni baholash, YUS, teri rangini
*
va mushak tonusini
Standart parvarish
• Issiqlikni ta`minlash
• Quritish
• Zarur bo'lsa nafas yo'llarini tozalash
• Teri rangini baholash
Ha
Tug'ilish
YUS<60
Adrenalin yuborish
*Ayni vaqtda intubasiya
qilish imkoniyatini ko’ra
bilish
Ұ
Turg'un sianoz bo'lganida
qo'shimcha kislorod berish
mumkin
А
В
С
D
30 soniya
Yo’q
Сhaqaloqlar reanimasiyasi algoritmi
European Resuscitation Council, 2005
30 soniya
30
soniya
6- rasm. Reanimatsiya algoritmi
114
A-reanimatsiya qadami (1 bosqich) bolaning boshi tug‘ruq yo‘llarida
ko‘rinishi yoki tug‘ilishi bilan og‘iz bo‘shlig‘idagi suyuqlikni an`anaga ko‘ra
nokcha yoki kateter bilan so‘rib olishdan boshlanadi. Burun yo‘llaridagi suyuqlikni
so‘rib olish bradikardiyaga sabab bo‘lishi mumkin, shuning uchun bu muolajani
ehtiyotlik bilan o‘tkazish, tug‘ruqdagi bradikardiyali bolalarda esa undan tamomila
voz kechgan ma`qul. So‘nggi yillarda bola tug‘ilgan zahoti og‘iz-xalqum
suyuqligini so‘rib olish umuman kerak emasligi to‘g‘risidagi nuqtai nazar ustuvor
bo‘lib kelmoqda, chunki bu Yangi tug‘ilgan chaqaloqqa yordam ko‘rsatish
natijasini yaxshilamaydi. “Temperatura himoyasi”ning g‘oyat muhim tomoni
ahamiyatga ega (bolani ilitilgan yo‘rgakka o‘rash, terisini tez artish va quruq iliq
steril yo‘rgak bilan almashtirish), birinchi qichqirish, birinchi nafasni faol taktil
stimulyatsiya qilish (bolani oyoq kaftiga chertish yoki elkasini ishqalash),
chinqirish paydo bo‘lganda kindigini bosish va bolani ona bag‘riga qo‘yish kerak.
Keyin bola bir necha daqiqa ichida (akusherka yordamida) ona ko‘kragiga
“emaklab” uni so‘ra boshlaydi. Chinqirmasa tug‘ilgandan 10-15sek o‘tgach
kindikni Koxer qisqichlari orasida kesiladi, bolani onasidan olinadi va tezda
reanimatsion stolga nur issiqligi manbai ostiga yotqiziladi. Bola chalqancha
holatda bo‘lganda boshi bir oz orqaga tashlanadi (“aksirish pozasi”) oyoq kaftiga
yana yoki birinchi marta chertiladi va qator tug‘ruqxonalarda burun-xalqum
suyuqligini so‘rish bajariladi. Akusherka, reanimatolog-shifokor yoki tibbiyot
hamshirasi hamma amallarni qo‘lqopda bajarishlari kerak (OIV infeksiyasining
oldini olish).
Ikkinchi shifokor qopcha (Ambu turidagi) va xona havosi yordamida
qo‘shimcha ventilyatsiyani boshlaydi. Og‘ir asfiksiyali (bradikardiya, tarqoq
keskin rangparlik yoki tsianoz, tug‘ruqda og‘ir homila gipoksiyasiga ko‘rsatmalar),
shuningdek o‘ta muddatiga yetmay tug‘ilgan bolalarda birinchi nafas
stimulyatsiyasi muolajalari odatda foydasiz, chunki ular ikkilamchi apnoe bilan
tug‘iladi, shuning uchun nafas stimulyatsiyasiga ko‘p vaqt sarflashning hojati yo‘q,
bola davomiga O‘SV davridan keyingina mustaqil nafas ola boshlaydi.
115
Homila oldi suvlari mekoniy bilan bo‘yalgandagina faqat yuqori nafas
yo‘llari sanatsiya qilinadi va intubatsiyaga hojat yo‘q, so‘ngra zarurat bo‘lganda
niqob bilan O‘SV o‘tkaziladi. Agar nafas yo‘llari zich mekoniy to‘lgan bo‘lib,
homila oldi suvlari “no‘xat sho‘rva” ko‘rinishda bo‘lsa, chaqaloq tug‘ilgan zahoti
va bola ajratilgach bevosita laringoskopiya, traxeya intubatsiyasi o‘tkaziladi,
intubatsion naycha so‘rg‘ichga ulab sanatsiya qilinadi va mekoniy bilan
chiqariladi. Mekoniy chiqarilgach Ambu qopchasi va kislorodi havo aralashmasi
bilan O‘SV ni boshlash mumkin.
Bola tug‘ilgandan keyin birinchi yordam bosqichi oxirida (muddat 20-25s
dan oshmasligi kerak) shifokor bolaning nafasiga baho berishi kerak.
Bolada adekvat nafas paydo bo‘lganda (sanatsiya va stimulyatsiyadan so‘ng)
darhol YQSni aniqlash va agar u daqiqasiga 100 urishdan yuqori bo‘lsa, teri
qoplamlari esa pushti rang (yoki akrotsianoz) bo‘lsa, keyingi tadbirlarni to‘xtatish
va hayotning keyingi soatlarida kuzatuv (monitoring) tashqil qilish lozim. Tug‘ruq
xonasida hamma bolalarga K vitamini kiritish kerak (bir marta).
Agar mustaqil nafas olishda bolaning teri qoplamlari tsianotik bo‘lsa, niqob
va Ambu turidagi qopcha bilan O‘SV boshlash, tsianoz dinamikasini kuzatib,
uning sababini aniqlashga urinib ko‘rish kerak. Ko‘pincha umumiy tsianoz
gemodinamikaning buzilishi (tug‘ma yurak nuqsonlarida yurak etishmovchiligi,
persistirlovchi fetal tsirkulyatsiya, har xil etiologiyali arterial gipotenziya va b.),
o‘pka zararlanishlari (massiv aspiratsiya, homila pnevmoniyasi, pnevmotoraks,
diafragma churrasi, atelektazlar, o‘pka rivojlanish nuqsonlari, nafas buzilish
sindromi va b.), asidozga bog‘liq bo‘ladi.
SHuning uchun kislorod davosi fonida ko‘krak qafasi rentgenogrammasi,
qon kislota asos holati va gematokrit ko‘rsatkichi zarur.
B-reanimatsiya qadamining vazifasi tashqi nafasni tiklash hisoblanadi,
samarasiz mustaqil nafas oladigan bolalarda o‘tkaziladi.
Reanimatsiyaning keyingi qadamiga o‘tishni hal etish quyidagi baholash natijasiga
asoslanadi.
Nafas soni–Yurak urishi soni–Teri rangi
116
Umumiy ahvoli o‘zgargan chaqaloqlar reanimatsiyasi vaqtida yordamchi
ventilyatsiyadan foydalanish muhim va samarali bo‘lib hisoblanadi.
Nafas olmayotgan yoki yurak urish soni 1 daqiqada 100dan kam bo‘lgan
chaqaloqlarga erkin kislorod oqimining berilishi yoki taktil stimulyatsiyani davom
ettirish hech qanday ma`no kasb etmaydi, balki kerakli davo muolajasini
kechikishiga sabab bo‘ladi.
Niqob va Ambu turidagi ventilyatsiyadan boshlab, nafas olish bosimi ustidan qunt
bilan tekshiriladi (birinchilari 3-5 nafas olish 30-35 sm suv ustuni bosimi bilan,
keyingilari 20-25 sm suv ustuni hisobida), buning uchun manometr yoki ehtiyot
klapan kerak, ular bo‘lmaganda ko‘krak qafasi ekskurtsiyasini sinchiklab
kuzatiladi.
Aksariyat 60% kislorod havo aralashmasidan foydalaniladi. Aralashma
oqimi tezligi daqiqasiga 6-10l bo‘lishi kerak, Kislorod oqimining 1 daqiqada 5l
bo‘lishi reanimatsiyaga muhtojlikning oldini oladi.
Yangi tug‘ilgan chaqaloqlar reanimatsiyasi uchun 2 xil o‘lchamdagi niqoblardan
foydalaniladi
Kichik massali va muddatiga yetmay tug‘ilgan chaqaloqlar uchun 0 o‘lchamli.
Muddatiga yetib tug‘ilgan chaqaloqlar uchun 1 o‘lchamli.
Ambu qopchasiga bo‘lgan talablar:
Elastik, havo bilan o‘zi to‘ladigan, hajmi muddatiga qarab YTCH lar uchun 250-
500 ml.
Qopchani siqqanda 45sm suv ustunidan kam bo‘lmagan bosim hosil bo‘lishi kerak.
Oson yig‘iladigan hamda ajraladigan, tozalashga quo‘lay bo‘lishi kerak .
Muddatiga yetib tug‘ilgan chaqaloqning birinchi spontan yoki sun`iy nafasi
o‘pkada funksional qoldiq hajmini hosil qiladi. Optimal bosim, nafas olish va
havo yo‘nalishi tezligi vaqtida o‘pkada funksional qoldik xajmini yaratish uchun
aniqlanmagan. Nafas olganda o‘rtacha boshlang‘ich yuqori bosim 30 – 40 sm
N
2
O ga teng bo‘lganda, muddatga etgan chaqaloqlar uchun natijali ventilyatsiyani
ta`minlaydi. Odatda erdamchi ventilyatsiya daqiqasiga 40-60 marta o‘tkaziladi,
birok, turli tezlikdagi o‘tkazilgan ventilyatsiya effekt O‘SVigi hozirgacha
117
o‘rganilmagan. Yurak urish sonining tez oshib borishi, adekvat boshlang‘ich
ventilyatsiyaning asosiy me`zonlaridan biri hisoblanadi. Yurak urishi soni
oshmaganda ko‘krak qafasi harakatini kuzatish kerak
7- rasm. Niqobni to‘g‘ri quyish texnikasi
Niqobni bola yuziga yumshoq tirab qo‘yiladi, u iyak, og‘iz va burunni qoplab
turishi kerak (rasm-7)
.
Ambu qopchasi bilan yordamchi nafas berilganda ko‘krak qafasi harakatini
kuzatish lozim Agarda ko‘krak qafasi nafas olishda ishtirok etmasa, uning harakati
kuzatilmasa, u holda bunga quyidagi sabablar bo‘lishi mumkin:
Boshning noto‘g‘ri joylashishi.
Niqobni yuzga to‘liq tiralmasligi.
Noadekvat ventilyatsiya.
Nafas yo‘llarida shillik, qon yoki mekoniy bo‘lishi.
Ambu qopchasi bilan ventilyatsiyadan 30 daqiqadan so‘ng nafas va yurak
urish sonini qayta baholash lozim. SHundan keyin navbatdagi qadamga o‘tish
mumkin.
1 daqiqali yurak urish sonining natijasini olish uchun yurak urish soni 6 soniya
davomida sanaladi va natijani 10ga ko‘paytiriladi.
Juda katta niqob
катта
ниқоб
Juda kichik niqob
кичик
ниқоб
Niqobning to`g`ri joylashuvi va meyoriy o`lchami
118
Agar bola yig‘lasa yoki yaxshi nafas olsa (“ gasping” tipidagi nafas, ixrab nafas
chiqarish, yaqqol qovurg‘alar oralig‘ini tortilishi bo‘lmasa) va yurak urishi soni
daqiqasiga 100 martadan oshsa “teriga -teri” kontaktini o‘tkazish uchun onaga
beriladi. Bolani kuzatishda davom etiladi (teri qoplamlari rangi, nafasi, harakat
aktO‘SVigi, tana haroratini) va bolani birinchi marotaba ko‘krakka qo‘yishni
ta`minlanadi.
Endotraxeal intubatsiya uchun ko‘rsatmalar: nafas qopchasi va niqob bilan
ventilyatsiyaning samarasizligi, mekoniy aspiratsiyasi, bradikardiya (YUQS
daqiqasiga 80 dan kam uradi va tashqi yurak massaji zarurligi), davomi nafas bilan
quvvatlash zarurligi. Traxeya intubatsiyasi laringoskop yordamida ko‘pi bilan
20sek mobaynida o‘tkaziladi; agar bu yordam bermasa, gipoksemiyani tugatish
uchun maska yordamida O‘SV ga qaytiladi. Intubatsion naylarning o‘lchamlari:
diametri – bolaning tana vazniga 1 kg dan kam bo‘lganda – 2,5mm; 1.0 – 2,5kg –
3 mm; 2,5 kg dan ortiq bo‘lganda – 3,5mm; 4 kg ko‘p bo‘lganda – 4 mm; naycha
uzunligi oldingi milklardan – tanasi 1 kg bo‘lsa – 7 sm; 2 kg – 8 sm; 3 kg – 9 sm; 4
kg dan ortiq bo‘lganda – 10 sm. endotraxeal naychaning pastki uchi traxeya
bifurkatsiyasi ustida, ya`ni 2 - ko‘krak umurtqasi sathida joylashishi kerak.
Intubatsion naycha joylashuvini auskul’tativ va rentgenologik nazorat qilishi kerak
(13-jadval).
14 – jadval
Traxeya intubatsiyasida qo‘llaniladigan intubatsion naycha o‘lchami va
kiritish chuqurligi
Gestatsion yoshi
(haftalarda)
Tana vazni
(gr)
Endotraxeal
naycha o‘lchami
(ichki diametr)
(mm)
Yuqori labdan
kiritish chuqurligi*
(sm)
< 28
< 1000
2.5
6-7
28-34
1000-2000
3.0
7-8
34-38
2000-3000
3.5
8-9
>38
>3000
3.5 - 4.0
9-10
119
*
Yuqori labdan kiritish chuqurligi
(sm)
=
tana vazni (kg) + 6
C-reanimatsiya qadami. O‘SV boshlanishidan 20 – 30 s o‘tgach YUQS ni
hisoblash zarur (6 s uchun va olingan soni 10 ga ko‘paytirilsin). Agar YUQS
daqiqasiga 60 urishdan kam bo‘lsa, tashqi yurak massajini boshlash zarur. Bunda
to‘shning pastki uchdan bir qismi (ko‘krak uchini biriktiradigan chiziqdan
pastroqni, lekin qilichsimon o‘simtani emas, chunki jigarning yirtilish xavfi bor)
1.5sm pastga daqiqasiga 100 – 140 90 marta bosiladi. Yurak massajini
ventilyatsiya bilan muvofiqlashtirishga hojat yo‘q.
Yurakning bilvosita massaji
Yurakning bilvosita massaji (YBM) adekvat o‘pka ventilyatsiyasi
o‘tkazilgandagina effektiv bo‘ladi. YBM to‘sh suyagining pastgi 1/3 qismida
o‘tkaziladi, chuqurligi ko‘krak qafasini oldingi orqa o‘lchamini 1/3ning tashqil
etadi. YBM O‘SV bilan sinxron bo‘lishi kerak bir vaqtni o‘zida quyidagi
ta`sirlardan saqlaning:
To‘shga daqiqaiga 90 marta bosish 30 marotaba nafas berish bilan birga (2
soniya davomida 3 marta bosish va 1 marta nafas berish) shunday qilib har ta`sir
0,5 soniya davom etadi. SHunda nafas chiqarish nafas olgandan keyin to‘sh
suyagini bosganda sodir bo‘ladi.
Ventilyatsiya va kompressiyaning birgalikda kechishini ta`minlash uchun ko‘krak
qafasi bosilishini tibbiy xodim eshitib sanaydi, (guruh bilan ishlash).
Nafas, yurak urish soni, teri qoplamlarining rangi har 30 soniyaan keyin
baholanishi kerak: yurak urish soni 60 martadan oshguncha ventilyatsiya va
kompressiyani birgalikda davom ettirish kerak.
Yurakning bilvosita massajini o‘tkazish usullari
Yurakning bilvosita massajini o‘tkazishning ikkita usuli mavjud:
Ikkala bosh barmoq bilan
120
Bir qo‘lning ikkita barmog‘i bilan.
Ikkala bosh barmoq usuli
Ikkala bosh barmoq usuli YBMning optimal usuli: ikkala bosh barmoq to‘sh
suyagining paskgi 1/3 qismida joylashadi, ikkala qo‘lning qolgan barmoqlari esa
bola tanasini kamrab oladi, uning orqasini ushlab turadi.
Kompressiya o‘tkazilaetgan vaqtda ko‘krak qafasi yuzasidan barmoqlaringizni
olmang.
Ikki barmoqli kompressiya usulini qo‘llaganda ikkinchi qo‘l bolaning orqa
tomonidan ushlab turadi.
Massaj o‘tkazayotgan vaqtda barmoqlarni ko‘krak qafasi yuzasidan uzmang. Bu
usul kindik venasiga katetirizatsiyasi vaqtida ishlatiladi(2-3, yoki 3-4 barmoq
oxirlari).
Rasm – 8. Tug‘ilgandan 90 soniyadan so‘ng
YBM va O‘SV ni 30 daqiqadan keyin to‘xtating va nafas chastotasi hamda
YUS ni qayta baholanadi.
Adekvat ventilyatsiya va qon aylanishi tiklangandan keyin bolani adekvat
parvarish va doimiy dinamik kuzatuvda bo‘lishi uchun bo‘limga ko‘chiriladi.
121
Agar bolada spontan nafas bo‘lmasa yoki yurak urish soni daqiqasiga 100 tadan
kam, lekin 60 tadan ko‘p bo‘lsa YBM ni to‘xtating, ventilyatsiyani 30 soniya
davom ettiriladi.
Agar spontan nafas bo‘lmasa traxeya intubatsiyasi qo‘llash mumkin: bu
holatda endotraxeal intubatsiya samarali ventilyatsiyani ta`minlaydi.
Reanimatsiyaning D qadami. Reanimatsiya vaqtida dori-darmonlarga kam
hollarda ko‘rsatma bor.
Lekin, agar:
Agar yurak urish soni daqiqasiga 60 tadan kam bo‘lsa 30 soniya davomida
yurak bevosita massaji, 100% kislorod bilan O‘SV qilinadi va ba`zi hollarda
adrenalinni yuborishga ko‘rsatma beriladi. CHaqaloqlarga tavsiya etiladigan
adrenalinning qontsentratsiyasi 1:10 000.
Endotraxeal yuborilganda adrenalinnning dozasi–1:10000 eritmadan 0,3-
1,0ml/kg, eritmang yuborilgandan so‘ng musbat bosim ostida bir necha
ventilyatsion harakatlarni o‘tkazish kerak.
Vena ichiga yuboriladigan adrenalinning dozasi – 1:10000 eritmadan 0,1-
0,3ml/kg, eritmani yuborilgandan so‘ng kateterni 0,5–1,0ml fiziologik eritma bilan
yuviladi.
Adrenalinni oqim holida, maksimal tez yuborish kerak
Yurak urish chastotasini adrenalin yuborilgandan 30 soniyadan so‘ng
baholanadi.
15 – jadval
Chaqaloqlar reanimatsiyasi uchun dori vositalari
Dori
vositasi
Qo‘llash
konsen-
trasiyasi
Tayyor-
lash
Miqdori
/yuborish
yo‘li
Yuborish tezligi /ogohlantirishlar
Adrenalin
1:10000
1 ml da
1:10000 li
eritma
0,1-0,3
ml/kg V/I
(0,3 – 1,0
ml/kg e/T)
Tez yuborish - struyno
Endotraxeal
yuborganda1-2
ml
fiziologik
eritmada
suyultirish
mumkin.
122
Volemik
suyukliklar
Fiziologik
suyuqlik
(afzalroq),
Ringer
-
laktat, qon
(qat`iy
ko‘rsatmaga
ko‘ra)
40-50 ml ni
bitta
katta
yoki ikkita
kichik
shpritsga
tortiladi.
10 ml/kg
v/i, kindik
venasi
5-10 daqiqa davomida yuborish.
Faqat quyidagi hollarda:
chaqaloq reanimatsiyaga javob
bermadi;
Qon ketishi aniqlanganda;
Nalokson
gidroxloridi
Rastvor
1mg /ml
1 ml
0,1 mg/kg,
v/i
(afzalrok)
Tez yuborish
Faqat quyidagi hollarda:
chaqaloqda
yurak
faoliyati
tiklanib, o‘z-o‘zidan nafas olishi
tiklanmasa;
Ona tug‘ruqdan oldingi 4 soat
davomida narkotik anal’getiklar
olgan bo‘lsa;
60 s mobaynida yurak massaji yaxshi natija bermasa, yurak faoliyatini yo
kindik venasiga yoki endotraxeal 0.01% doza hisobidan adrenalin yuborib
rag‘batlantirish lozim. Adrenalin eritmasi natriy xloridning teng miqdori bilan
suyultiriladi. Kiritishni 5 daqiqa o‘tgach (3 martagacha) takrorlash mumkin. Ayni
vaqtda O‘SV va yurakning bilvosita massaji davom ettiriladi. SHundan keyin
kindik venasi kateterlanadi (kindik venoz kateteri uzunligi elkasidan kindikkacha
sm dagi masofa – 5sm ga teng va kateter uchi diafragma bilan chap bo‘lmacha
orasida turishi kerak), venoz va arterial bosim o‘lchanadi, mikrotsirkulyatsiya
holatiga baho beriladi (“oq dog‘” simptomi). “Oq dog‘” simptomi 3s va ko‘proq
(shifokor barmog‘i bilan bosganda yo‘qoladigan) bo‘lishi gipovolemiya belgisi
hisoblanadi, bunda hajmni to‘ldiruvchi eritmalar (natriy xlorid izotonik eritmasi,
Ringer -laktat, qon) 10ml /kg dozada kiritilishi kerak.
YTCHga yordam ko‘rsatayotganda bolaning holati haqida ota-onasiga
ma`lumot berish juda zarur.
Reanimatsion chora-tadbirlarni to‘xtatish
Reanimatsiyani to‘xtatishni komanda lideri va xodimlar ishtirokida qabul qilinishi
kerak.
123
YTCHga 10 daqiqa reanimatsiya ko‘rsatilgandan keyin hayotiy belgilar paydo
bo‘lmasa (spontan nafas va yurak urishi yo‘q) nerv tizimi rivojlanishining og‘ir
buzilishlariga va o‘limga xavf soladi.
10 daqiqali adekvat va to‘xtovsiz reanimatsion ta`sirdan keyin, hayotiy belgilar
paydo bo‘lmasa reanimatsiyani to‘xtatish mumkin.
20 daqiqa adekvat O‘SVdan keyin spontan nafas paydo bo‘lmasa YTCHda
og‘ir asfiksiya rivojlanadi. Agar u yashasa keyinchalik intensiv terapiya o‘tkazish
talab qilinadi. Agar intensiv terapiya o‘tkazish imkoniyati tug‘ilsa,intensiv terapiya
bo‘limiga o‘tishga tayyorlaguncha 30 daqiqa O‘SV davom ettiriladi. Agar intensiv
terapiya o‘tkazishga imkon bo‘lmasa, 20 daqiqali ventilyatsiyadan keyin bolada
reanimatsiyaga javob bulmasa(spontan nafas yo‘q) O‘SVni to‘xtatish mumkin.
Postasfiksiya sindromining kechishi tug‘ilish vaqtida turli og‘irlikdagi
homila rivojlanishida qo‘shilib kelgan kasalliklar va asoratlar borligi, shuningdek
parvarishning monandligiga bog‘liq.
Asoratning ikki guruhi mavjud: erta (hayotining birinchi soatlari, birinchi
kunida rivojlanadi) va kechki (hayotining birinchi haftasi oxiri va keyinroq).
Asoratlarning ikkala guruhi a`zolar va tizimlarning zararlanishi bo‘yicha
tasniflanadi.
Erta asoratlari:
1) MNS zararlanishi – miya shishi, kalla suyagi ichiga qon quyilishlar
(KIQQ), periventriqo‘lyar leykomalyatsiya, bosh miya moddasi nekrozlari;
2) yurak qon-tomir tizimi o‘zgarishlari – o‘pka gipertenziyasi, tranzitor
miokard ishemiyasi, yurak etishmovchiligi, shok (karaxtlik);
3) buyraklar disfunktsiyasi – prerenal buyrak etishmovchiligi, kortikal
nekroz, buyrak interstitsiyasi shishi, buyrak tomirlari trombozi, ya`ni O‘BE har xil
variantlari;
4) pnevmopatiyalar – shish, o‘pkadan qon ketishi, aspiratsion sindrom,
ikkilamchi surfaktant tanqisligi, surfaktant ishlab chiqarilishining susayishi va\yoki
uning ingibitsiyasi eki sintezi susaish natijasida.
124
5) me`da-ichak yo‘li zararlanishlari – dinamik ichak tutilishi, parez va
motorikaning boshqa nuqsonlari, nekrozlanuvchi enterokolit;
6) gematologik aniqlanadi; anemiya yoki politsitemiya, trombotsitopenik
purpura yoki DVS – sindrom.
Kechki asoratlar orasida nevrologik turi ustunlik qiladi: gipoksik-ishemik
ensefalopatiya, gipertenzion gidrotsefal sindrom, talvasa sindromi. Kechki
asoratlarga shuningdek pnevmoniyalar, meningit, sepsis ko‘rinishidagi infeksiyalar
ham kiritiladi. Kislorod terapiyasining asorati bronx-o‘pka displaziyasi va
retinopatiya bo‘lishi mumkin.
Dostları ilə paylaş: |