O’zbеkiston rеspublikasi oliyva o’rtamaxsus ta’limvazirligi

 
 
1.1. Artterapiya usuli yordamida bolalardagi xavotir holatini tuzatish....................20 
1.2. Musiqaterapiya usuli yordamida bolalardagi xavotir holatini tuzatish.............24 
1.3. Rasm yordamida bolalardagi xavotir holatini tuzatish metodikalari ................27 
 
XULOSALAR VA TAVSIYALAR.........................................................................30 
FOYDALANGAN ADABIYOTLAR......................................................................31 

---

3 
KIRISH 
Mavzuning dolzarbligi: O`zbekiston Respublikasi mustaqilligi, ijtimoiy 
hayotimizdagi o`zgarishlar, mamlakatimizdagi demokratiyaning tantanasi, huquqiy 
davlat tuzimiga intilish psixologiya fanining qonuniyatlari va ilmiy materiallarini 
o`rganish hamda ulardan turmushda foydalanishni talab qiladi. Jamiyatimizda 
ta`lim-tarbiya tizimini sog`lom insonparvarlik yo`nalishida qayta tashkil etish, uni 
zamon talablari darajasiga ko`tarish, barkamol, ma`naviy dunyosi boy, axloqiy pok, 
mard va jasur komil insonlarni tarbiyalash kechiktirib bo`lmaydigan, davlat 
ahamiyatiga molik vazifa bo`lib turibdi. 
«Psixologiya, degan edi L.S.Vigotskiy, – birinchidan, konkret, amaliy bo`lib 
– ta`lim va tarbiya, bolaning rivojlanishi, mehnat faoliyati haqidagi fan bo`lmog`i 
lozim. Faqat shu vazifagina psixologiyani tirik va kerakli fanga aylantirishi 
mumkin». 
Bizga ma`lum, psixologiya fanining mavzu baxsi - umuman ruhiyatning, 
xususan, inson ruhiyatining namoyon bo`lishi, rivojlanishini o`rganuvchi sohadir. 
Psixologiya ongli sub`ekt – insonning ichki dunyosini o`rganadi. Psixologiya 
atamasi «psyuxe» – qalb (ruh), «logos» – taliymot (o`qish) so`z ma`nosini bildiradi. 
Ammo bu qisqa jumla inson ruhiyati haqida yetarli ma`lumot bermaydi. Psixologiya 
fanining mavzu bahsini, ruhiyatni to`laroq tasavvur qilish uchun ruhiy 
jarayonlarning kechish mohiyatini, ichki kechinmalarning (sezgilar, fikrlar, 
hissiyotlar) namoyon bo`lish qonuniyatlarini tushunish lozim. Biz so`z yuritmoqchi
bo`lgan mavzu – bu, bolalardagi va xavotirlanish emotsional holatlari. 
Ma`lumki, xavotir barcha xissiyotlar ichida eng xavflilardan biri hisoblanadi. 
Unga bag`ishlangan bugungi kundagi qator tadqiqotlar ushbu ahamiyatli xissiyotni 
bundan buyon tushunish uchun juda yaxshi zamin yaratmoqta. 
Bu masala bo’yicha maxsus adabiyotlar unchalik ko`p emas. Shunday bo`lsa 
ham, maktabgacha va kichik maktab yoshi davridagi bolalardagi xavotirlanish 
muammosi bugungi kunda ancha darajada dolzarb bo`lib kelmoqda. Shuningdek, 
ta`qidlash lozimki, xavotirlanish muammosi bog`cha va boshlang`ich maktab 

---

4 
amaliyotida yetarsiz darajada e`tiborga olinmoqta. Lekin bolalardagi xavotirlanish 
holatini vujudga kelishining o`zi, albatta, birinchi galda ana shu maktabga borishi 
bilan bog`liq bo`lmoqda. Shu bois, bolalar hali bog`cha davridayoq 
xavotirlanishning maxsus psixodiagnostik testlaridan hamda korrektsion 
mashqlardan o`tkan bo`lib, o`zlarining ongida qo`rquv holati to`sig`ini zabt etishlari 
kerak. 
Ma`lumki, xavotir soya singari insonni qadim zamonlardan buyon iziga 
ergashib quvib kelmoqda. U doyim xavf ostida yurgan qadimgi odamda ham 
bo`lgan. Biroq uning xavotiri instinktiv tabiatiga ega bo`lib, uning o`zi hamda 
tevarak-atrofidagi yaqinlarining hayotiga bevosita xavf holatida bo`lgan. Xavotir 
– insoniyat evolyutsiyasining ajralmas qismi. Chunki u hayot uchun g`oyat xavfli 
bo`lgan bemani va impul`siv harakatlarini oldini olgan. 
Bola hayotining ilk yillarida barcha yangi, begona narsalardan qo`rqadi, 
narsalar va ertaktagi personajlarni jonlandiradi, notanish hayvonatlardan cho`chiydi 
hamda ota-onasini mangu yashashiga ishonadi. Kichik bolalarda hamma narsa real 
bo`ladi, demak, ularning xavotir holatlari ham real xarakterga ega bo`ladi. Misol 
uchun, Yolmog`iz-kampir, u yaqin joyda yashaydigan bir jonli mavjudot. Faqat vaqt 
o`tishi bilan bolalarda tushunchalarning ob`ektiv xarakteri paydo bo`ladi. Ular 
o`zidagi sezgilarni ajratishni o`rganadi, o`z hissiyotlarini nazorat qilishadi. 
Psixologlar fikricha, xavotirlar yoshga bog`lik hamda nevrotik turlaridabo`ladi. 
Shunday qilib, yuqorida aytilganlarning hammasi, o`ylaymizki, biz tanlagan 
kurs ishi ishining dolzarbligin va ahamiyatliligin ko`rsatadi.