3- mashq .
O‘qing. Metafora va metonimiya yo‘li bilan ma’nosi ko‘chgan so‘zlarni aniqlang. Bu so‘zlarning tagiga chizing va ma’no ko‘chish xususiyatini izohlang. 1. ... Ikki ko‘zi har nav mollar bilan to‘la xurjunni.elkaga
tashlab, ...inqillab kirdi.
(O.) 2. Charchamagan bo‘lsangiz
«Nautilus»ning quyruq tomoniga yuring.
(J. Vern.) 3. Darhaqiqat, suv
osti kemasining tumshuq qismini ko‘rib bo‘lgan edim. Kemaning
o‘rtasidan tumshug‘igacha joylashgan xonalar o‘z tartibi bilan
quyidagicha edi...
(J. Vern.) 4. Bulbullarning dudog‘idan uchgan
navoni Qo‘shiqlarim qanotida olib keltirdim.
(E. V.) 5. Tog‘larning
etagidan uchib maysaga yetar.
(M.) 6. Butun qishloq bizni so‘zlaydi,
To‘yimizni doim ko‘zlaydi.
(H. G‘.) 7. Dod deyman! Mahallani
boshimga ko‘taraman.
(H. G‘.) 8. Bir «Opa-doktor» degan Yoqib
qolgandi xalqqa; Yarim Toshkent tanirdi.
(M.) 9. Qosh qoraygach,
barcha yig‘iladi: Maktab, ferma, hamma xonadon...
(M.) 10. Zal
gurillab kulib yubordi.
(A. Q.) 8. Ne kerak zaminni titratmas surur,
Ko‘kni zir titratmas ohni netamiz. Ko‘p ham davronnishin
bo‘laverma, yur, Hazrat navoiyga ketamiz. (M.Abdulhakim.)
4-mashq .
Gaplarni o‘qib, ko‘chma ma’noli so‘zlarni aniqlang. Sinekdoxa yo‘li bilan ma’nosi ko‘chgan so‘zli gaplarni ko‘chiring; ma’nosi ko‘chgan so‘zning tagiga chizib, uning metonimiyadan farqini tushuntiring. 1. Quvnoq tongning oltin bo‘sag‘asida Tongni kutar quvnoq ming-
ming ko‘z. (M.) 2. – Qanaqa tashvishni aytyapsiz, oqsoqol? (H. N.) 3.
Egizakni ko‘p tug‘ar qo‘ylar, Ko‘payadi suruvda tuyoq. (M.) 4. Hoshim
zo‘r, Ergash polvon va boshqa qing‘ir oyoqlarning ishlari Haydarbekka
ayon. (N. S.) 5. – ... Qulingizdan qoladigan yolg‘iz tirnoq bu. Ishqilib
mendan keyin yetimligi bilinmasin! (Y. Sulaymon.) 6. Qiyig‘ing uchida
sen ko‘tarib kelgan to‘rtta olma yeyman deb turgan sakkiz og‘izga nima
bo‘ladi. (H.G‘.) 7. Eshitgan quloq nima deydi? (H. G‘.) 8. Uqubatli
kunlarni Endi ko‘rmasin boshlar. (M.) 9. Allo, hozir Toshkent bilan
gaplashasiz, – dedi telefonistka. (Y.Sh.) 10. Yo‘li menga besh qo‘ldek
ravshan bo‘ldi. (Y.Sh.)
