malika Nazar Bibi», A.N. Samoylovich «Annamurod bobo», «Erni er qilgan xotin» ertaklarini nashr ettirganlir. A.F. Eynxgorn va V.V. Leyseklar bir qancha xalq
kuylarini yozib olganlar.
O`zbek xalq ertaklari, topishmoqlari, maqol va matallari hamda og`zaki teatr
namunalarini to`plash va nashr etishda rus missioneri N. P. Ostroumovning
xizmatlari ham salmoqlidir. U bir necha marta o`zbek xalq ertaklarini nashr ettirdi,
topishmoqlar to`plamini tuzdi. O`zbek xalq teatri etnografiyasiga oid bir qancha
maqolalarni e`lon qildi. Xuddi shu davrda o`zbek folklorining ayrim namunalari
dunyo miqyosida ham tanila boshladi. Bunda mojor olimi va sayyohi Herman
Vamberining xizmatlari katta bo`ldi. U 1867 yilda Leypsigda chop etilgan
«Chig`atoy tili darsligi»da yuzdan ortiq o’zbek xalq maqollarini, «Yusuf va Ahmad» dostonidan olingan parchalarni nemischa tarjimasini arab imlosidagi o`zbekcha matn
bilan birgalikda nashr qildi. 1911 yilda esa «Yusuf va Ahmad» dostonining Xorazm
variantini to`laligicha olmon tilida nashr ettiradi.
XIX asrda ayrim folklor va kitob ishqibozlari, shuningdek, baxshilar
tashabbusi bilan xalq dostonlarining ayrim qo`lyozma nusxalari yuzaga kela
boshlaydi va ular nusxa ko`chirish, keyinroq tosh bosma, tipografiya usulida nashr
etish orqali xalq o`rtasida keng tarqatildi. Bunday asarlar qatorida «Hikoyati Go`ro`g`li sulton», «Yusufbek bilan Ahmadbek», «Tulumbiy», «Chor darvesh», «Rustami Doston», «Tohir va Zuhra», «Oshiq G`arib va Shohsanam», «Sanobar», «Bo`z o`g`lon», «Bahrom va Gulandom», «Dilorom», «Hurilqo va Hamro», «Gulfarah», «Bo`z yigit», «Aldar ko`sa» va boshqalarni eslash mumkin.
Folklorshunoslik fanining uch asosiy yo`nalishi bo`lib, shu yo`nalishlar
fanning maqsad va vazifalarini belgilab beradi:
1. Folklor namunalari yig`ish - to`plash va yozib olish.
2. Folklor namunalarining mukammal nusxalarini nashrga tayyorlash va chop
etish.
3. Folklor namunalarini ilmiy jihatdan tadqiq etish.
Mana shu uch yo`nalishda olib boriladigan ishlar o`zaro uzviy bog`liq bo`lib,
folklorshunoslikning nazariy va amaliy asoslarini belgilaydi.
XX asrning yigirmanchi yillarda o`zbek xalq ijodini to`plash, o`rganish ishlari
jiddiy boshlanib ketdi. 1922 yilning yozida G`ozi Olim Yunusov Toshkent, Sirdaryo
va Samarqand viloyatlarida ilmiy safarda bo`lib, ertaklar, qo`shiqlar, maqollar,
topishmoqlar, juda ko`p dialektologik va etnografik materiallarni to`pladi.
13
1921-1922 yillarda G`ulom Zafariy Farg`ona vodiysiga, shoir va olim Elbek
Toshkent viloyatining Bo`stonliq tumaniga safar qildilar va turli qo`shiqlar, laparlar,
og`zaki drama namunalarini yozib oldilar. Shuningdek, Bekjon Rahmonov
tomonidan Xorazmdan to`plangan besh yuz oltmish to`rt maqol va matallarni o`z
ichiga olgan, «O`zbekcha otalar so`zi» to`plami 1923 yilda nashr etildi.
1926 yilda «Maorif va o`qitg`uvchi»jurnalida «O`zbek el adabiyotiga
