Shaxs tiplari:
1357
—
«Nozir»
;
1367
—
«Analitik»
;
1358
—
«Ma‘mur»
;
1368
—
«Tadbirkor»
;
1457
—
«Qo‘riqpovchi»
;
1467
—
«Insonparvar»
;
1458
—
«
Entuziast
»
;
1468
—
«Murabbiy»
2357
—
«Usta»
;
2358
—
«Marshal»
;
2457
—
«Vositachi»
;
2458
—
«Siyosatchi»
;
2367
—
«Tanqidchi»
;
2368
—
«Izlovchi»
;
2467
—
«Lirik»
;
2468
—
«Maslahatchi».
96
O’quv soati:
2 soat
Talabalar soni:
O’quv mashg’ulotining shakli
Mutaxassis (pedagog
) ishtirokidagi ma‘ruza
Mavzu rejasi
1.Shaxs taraqqiyotidagi ijtimoiy va genotipik omillar.
2.Shaxs taraqqiyotini davrlarga bo‘lish.
3.Bolalik
–
ilk yoshlik davri.
4
.O‘smirlik va o‘spirinlik davrlarida shaxs ijtimoiylashuvining
o‘ziga xos xususiyatlari..
Mashg’ulotning maqsadi
: Talabalarga bilish jarayonlari: sezgi, idrok, tasavvur,
xotira, tafakkur, xayol, diqqat, nutq to‘g‘risida nazariy
bilimlar berish, idrok qilish
jarayonlariga xos qonuniyatlarni, diqqatni jalb etishning universal qoidalarini
o‟zlashtirish
hamda xotira qon
unlariga tayanib xotirani rivojlantirish yo‘llari bo‘yicha
amaliy ko‟nikmalarni
shakllantirish.
Pedagogik vazifalar:
1.Shaxs taraqqiyotidagi ijtimoiy
va genotipik omillar muammosi
haqida to‘liq tushuncha berish;
2.Shaxs taraqqiyotini davrlarga
bo‟lish
;
3.Bolalik
–
ilk yoshlik davri
haqida ma‘lumot berish
;
4.O‟smirlik
va
o‟spirinlik
davrlarida
shaxs
ijtimoiylashuvining o‟ziga xos
xususiyatlari haqida tushuncha
berish;
5.Yetuklik davri psixologiyasi
–
Akmeologiya
haqida
axborot
berish.
O’quv mashg’ulotining
natijalari:
1.Yosh davrlari psixologiyasi. Genetik, tug‘ma
yoki orttirilgan ijtimoiy omillar muammosining
mohiyati, maqsadi va vazifalarini yoritadi;
2.Davrlarga
bo‘lishga
qaratilgan
klassifikasiyalar. J.Piaje bo‘yicha intellektni
rivojlanish bosqichlari. 1965 yili XFAning
maxsus simpoziumida qabul qilingan yosh
davrlari sxemasi. E. Eriksonning shaxs ―Men‖ini
rivojlanish
bosqichlariga
tayangan
klassifikasiyasini tushuntiradi;
3.1 yoshdan keyingi taraqqiyot. 3 yoshgacha
bo‘lgan taraqqiyot. Maktabgacha tarbiy
a yoshi
davri.
Bolalikning
maktab
davri
haqida
tushunchalarni beradi;
4.
O‘smirlik davri va uning o‘ziga xos psixologik
talqini. O‘spirinlik davri xos qonuniyatlar.
Professional o‘z
-
o‘zini anglash bosqichlari.
Yoshlardagi
attraksiya
va
emotsional
muno
sabatlar.
Do‘stlik.
Sevgi
mohiyatini
tushuntiradi;
5.
Levinson tasnifi bo‘yicha yetuklik davrining
bosqichlari. Akmeologiya va uning lug‘aviy
ma‘nosi.
Akmeologiya fanining asosiy vazifasi
haqida to‘liq axborotga ega bo‘ladilar
Ta’lim metodlari
Ma‘ruza,
te
zkor-
so‘rov,
«ekspert
so‘rovi»
metodi, tahlil
, test. ―Blits so‘rov‖, ―Klaster‖
usullari
Ta’lim vositalari
Ma‘ruza matni, kompyuter texnologiyalari,
format qog‘ozlari, markerlar, skotch, chizmali
organayzerlar.
Ta’lim shakllari
Frontal, jamoaviy, guruhlarda ishlash.
O’qitish shart
-sharoiti
Texnik vositalardan foydalanish va guruhlarda
ishlashga mo‘ljallangan auditoriya
Monitoring va baholash
Og‘zaki nazorat, savol
-javob, reyting tizimi
asosida baholash.
Ma‟ruzaning texnologik xaritasi
97
Faoliyat
bosqichlari
Faoliyatning mazmuni
O’qituvchining
Talabaning
I. Kirish
bosqichi
(10 daqiqa)
1.1.Mavzuning
nomi,
maqsadi,
o‘qitish
natijalarini, mavzuning rejasini e‘lon qiladi.
O‘quv mashg‘ulotining o‘tkazilish shakli va
tartibini tushuntiradi.
Tinglaydilar.
II. Asosiy
bosqich
(60 daqiqa)
2.1.Nazariya va amaliyotni taqqoslash asosida
yangi materialni o‘rganishni tashkil qiladi.
Buning uchun Shaxs taraqqiyotidagi ijtimoiy va
genotipik omillar
haqida ma‘lumot beradi.
(mavzu rejasi asosida). Rasm, jadvallarni
namoyish etadi va sharhlaydi (slayd).
2.2.Amaliyotchi
sifatida
pedagog-
o‘qituvchi
ning
ma‘ruza
rejasi
bo‘yicha
ma‘lumot berishini tashkil qiladi.
2.3.Talabalarga mavzuga taalluqli savollar
berishni taklif qiladi.
O‘qituvchi
tomonidan mavzuning har bir qismi
bo‘yicha bergan javoblarini umumlashtiradi.
Tinglaydilar.
Savollar
beradilar.
Fikr almashadilar.
III. Yakuniy
bosqich
(10 daqiqa)
3.1. Talabalar diqqatini mavzunining asosiy
tomonlariga qaratgan holda, rejaning dastlabki
uchta savoli yuzasidan xulosalar qiladi va
yakun yasaydi.
3.2. Mustaqil ishlashlari uchun vazifa beradi:
mavzuning
keyingi
savollarini
insert
texnikasidan foydalangan holda o‘rganib
kelish.
Eshitadilar.
Vazifani yozib
oladilar.
-ilova
J.Piaje bo‟yicha intellektni rivojlanish bosqichlari
2-ilova
1965 yili XFAning maxsus simpoziumida qabul qilingan yosh davrlari sxemasi
Intellektning
rivojlanish
bosqichlari
sensomotor
intellekt
bosqichi (0-2
yosh). Bunda
asosan olti
bosqich
farqlanadi
konkret
operasiyalarni
bajarishga
tayyorlash va
uni tashkil etish
bosqichi (3-11
yoshlar)
formal
operasiyalar
bosqichi (12-15
yoshlar). Bu
davrda bola
nafaqat bevosita
ko‘rib turgan
narsasi, balki
mavhum
tushunchalar va
so‘zlar vositasida
ham fikr yurita
oladi
98
yosh davrlari
erkaklarda
ayollarda
chaqaloqlik
1-10 kun
1-10 kun
emiziklik davri
10 kundan 1 yoshgacha
10 kundan 1 yoshgacha
ilk bolalik
1-2 yosh
1-2 yosh
bolalikning 1-davri
3-7 yosh
3-7 yosh
bolalikning 2-davri
8-12 yosh
8-11 yosh
o‘smirlik davri
13-16 yosh
12-15 yosh
o‘spirinlik davri
17-21 yosh
16-20 yosh
o‘rta yetuklik davri:
birinchi bosqich
22-35 yosh
21-35 yosh
ikkinchi bosqich
36-60 yosh
36-55 yosh
keksalik davri
61-75 yosh
56-75 yosh
qarilik davri
76-90 yosh
76-90 yosh
uzoq umr ko‘ruvchilar
90 yoshdan ortiq
90 yoshdan ortiq
3-ilova
E. Eriksonning shaxs “Men”ini rivojlanish
bosqichlariga tayangan klassifikasiyasi
“Men”ni
ng
rivojlanis
h
bosqichl
ari
1-
bosqic
h
2-
bosqic
h
3-
bosqic
h
4-
bosqic
h
ishon
ch va
ishon
chsizl
ik
hayot
-ning
1-yili
must
aqillik
va
qat‟iy
at-
sizlik
2-3
yoshl
ar
tadbi-
rkorli
k va
guno
h
hissi
4-5
yoshl
ar
chaq-
qonli
k va
yetis
h-
mov-
chilik
6-11
yoshl
ar
99
4-ilova
Professional o‟z
-
o‟zini anglash bosqichlari
5-ilova
Levinson tasnifi bo‟yicha yetuklik davrining bosqichlari
bosqich
tasniflar
yosh
ko‟rs
atkichlari
0
kattalar hayotigacha bo‘lgan davr
tug‘ilishdan 22
yoshgacha
1
yoshlik davriga qadam qo‘yish
17-22
2 yoshlik davrida mustaqil hayotning boshlanishi
22-28
3
o‘ttiz yoshlilik davriga qadam qo‘yish
28-33
4 yoshlikning kulminasion bosqichi
33-40
5
hayotning o‘rta davridan o‘tish
40-45
6
ellikyoshlilik davriga o‘tish
50-55
Professiona
l o‟z
-
o‟zini
anglash
Birinchi
bosqich
bolalar o‟yini
Ikkinchi
bosqich
o‟smirlik
fantaziyasi
Uchinchi
bosqich
dastlabki
kasb-hunarni
tanlash
To‟rtinchi
bosqich
amaliy qaror
qabul qilish
–
kasbni
tanlash
5-
bosqic
h
6-
bosqic
h
7-
bosqic
h
shax
s
identi
-
fikasi
ya-si
va
roller-
ning
chalk
a-
shligi
8-
bosqic
h
12-18
yoshl
ar
yaqin
lik va
yolg‟i
zlik
yetuk
liknin
g
boshl
anish
i
umu
mins
oniyli
k va
o‟zig
a
berili
sh
yetuk
lik
davri
yaxlitl
ik va
ishon
chsizl
ik
keks
alik
100
7 hayotiy siklda yetuklikning kulminasion davri
55-60
8
keksalikka o‘tish
60-65
6-ilova
«Zigzag» texnikasi
O’zaro o’qitish
yagona tamoyilga asoslangandir
: o‘quv guruhi kichik guruhlarga
bo‘linadi. Har bir guruh a‘zosi o‘rganilayotgan mavzuning ma‘lum sohasi bo‘yicha ekspert
bo‘ladi va boshqalarga o‘rgatadi.
Har bir guruhning asosiy maqsadi: har bir talaba mavzuni to‘liq o‘zlashtirishi kerak.
4-ilova
1-bosqich:
Mustaqil
ish.
Mustaqil
o‘
rganishlari
uchun
guruh ichida
o‘q
uv
materialini
taqsimlash.
2-bosqich:
Ekspertlar
uchrashuvi.
Ekspert
guruhlarida
o‘q
uv
materialini
hamkorlikda
o‘
rganib chiqish
va
o‘
zgalarni
o‘
rgatishga
tayyorlanish.
3-bosqich:
O’
zaro
bir-
birini
o’
rgatish.
O‘
zaro
o‘
rgatish,
egallangan
bilimlarni
o‘
zaro
nazorat qilish
va baholash
101
8.1.Ma'ruzani olib borish texnologiyasi
Mashg„ulot shakli
Ma'ruza rejasi
1.Insoniy munosabatlar psixologiyasi.
2. Shaxslararo muomalaning shaxs taraqqiyotidagi o„rni.
3. Insoniy muomala va muloqotning psixologik vositalari.
4. Muloqot va uni o„rganish muammolari.
O‘quv mashg‘ulotining
maqsadi
Psixologiyada insoniy munosabatlar masalasining qo‗yilishi, insoniy
munosabatlar texnikasi, strategiyasi, muomala turlari, vositalari, muloqotni
o‗rganish muammolari haqida umumiy tasavvurni berish.
Tayanch tushuncha va
iboralar
Psixologik ta'sir, verbal ta'sir, paralingvistik tasir, noverbal ta'sir.
Pedagogik vazifalar:
O„quv faoliyati natijalari:
Insoniy munosabatlar
psixologiyasi mohiyati yoritiladi;
Insoniy munosabatlar psixologiyasining mohiyatini aytib bera oladilar;
Shaxslararo muomalaning
shaxs taraqqiyotidagi o„rni
tushuntiriladi;
Shaxslararo muomalaning shaxs taraqqiyotidagi o‗rnini aytib bera oladilar;
8-
Mavzu
ShAXS INSONIY MUNOSABATLAR TIZIMIDA. MUOMALA TeXNIKASI VA
STRATeGIYaSI. PSIXOLOGIYaDA IJTIMOIY TA'SIR MASALASI. SAMARALI
TA'SIR SIRLARI
(ma'ruza – 2soat, amaliy mashg„ulot 2
102
Muloqotning psixologik vositalari
sanab o‘tiladi va tasnifi beriladi;
Muloqotning psixologik vositalari va tasnifiga ta'rif bera oladilar;
Muloqot va uni o„rganish
muammolariga oid
tushunchalar yoritib beriladi;
Muloqot va uni o‗rganish muammolarini asoslab bera oladilar;
Samarali ta'sir psixologiyasi
sanab o„tiladi va mohiyati
tushuntiriladi.
Samarali ta'sir psixologiyasini aytib bera oladilar.
O‘qitish usullari
Ma'ruza, namoyish, blits-
so‗rov, pinbord texnikasi, aqliy xujum.
O‘qitish vositalari
Ma'ruza matni, komp'yuter texnologiyasi
(«
Psixologiya
»
fanidan elektron o
‗
quv-
uslubiy majmua), slaydlar.
O‘qitish shakllari
Frontal, kollektiv ish
O‘qitish sharoiti
Texnik vositalar bilan ta'minlangan, o„qitish usullarini qo„llash mumkin
bo„lgan o„quv xona.
Monitoring va baxolash
Kuzatish, og„zaki nazorat, yozma nazorat, o„quv topshiriq
Ma'ruzaning texnologik kartasi
Ish jarayoni
bosqichlari
vaqti
Faoliyatning mazmuni
Фаолиятнинг мазмуни
o„qituvchi
talaba
ўқитувчи
талаба
1 bosqich.
Kirish
(15 daqiqa)
1.1. O‗quv darsining mavzusi va
rejasini aytadi. Tayanch ibora va
tushunchalarni, darsdan kutiladigan
natijalarni tushuntiradi.
1.2. Ma'ruza darsining maqsadi va
o‗quv faoliyati natijalarini aytadi.
Talabalarni aqliy xujumga tortish
uchun jonlantiruvchi savollar beradi.
Tinglaydi va yozadi
Mavzu nomini yozib oladilar
Savollarga birlamchi javob beradilar.
1.1.
Ўқув дарсининг мавзуси ва
режасини
айтади. Таянч ибора ва
тушунчаларни, дарсдан
кутиладиган натижаларни
тушунтиради.
1.2. Маъруза дарсининг мақсади
ва ўқув фаолияти натижаларини
айтади. Талабаларни ақлий
хужумга тортиш учун
жонлантирувчи саволлар беради
.
Тинглайди ва ёзади
Мавзу номини ёзиб
оладилар
Саволларга бирламчи
жавоб берадилар.
2 босқич.
Асосий
жараён
(55 дақиқа)
2.1. Ma'ruza rejasining barcha savollari
bo„yicha vizual materialni namoyish
qiladi. (4- ilova)
Mavzuning
asosiy
joylarini
yozib
olishlarini so„raydi.
Faollashtiruvchi savol-javob o„tkazadi.
1.
Muloqot
shaxs
uchun
qanday
ahamiyatga ega deb o„ylaysiz?
2.
Muomalaning
qanday
shakllari,
vositalari bor, deb o„ylaysiz?
Tinglaydi, o‗rganadi,
Yozadi, aniqlaydi,
savollar beradi.
Asosiy joylarini yozadi
2.1.
Маъруза
режасининг
барча
саволлари бўйича визуал материални
намойиш қилади. (4- илова)
Мавзунинг асосий жойларини ѐзиб
олишларини сўрайди.
Фаоллаштирувчи савол-жавоб ўтказади.
1. Мулоқот шахс учун қандай аҳамиятга
эга деб ўйлайсиз?
2. Муомаланинг қандай шакллари,
воситалари бор, деб ўйлайсиз?
Тинглайди
,
ўрганади,
Ёзади, аниқлайди,
саволлар беради.
Асосий жойларини
ёзади
103
3. Muomalada psixologik ta'sir mohiyati
nimadan iborat?
4.Samarali ta'sir psixologiyasining qanday
deb bilasiz?
Javoblarni to„g„rilaydi va xulosalaydi.
2.2. Mavzuning tayanch iboralarini
klaster usulida o‗rganiladi. Mavzuga
oid bo‗lmagan iboralar olib
tashlanib, kerakli tushuncha va
iboralar qo‗shiladi. Javoblarni
to‗g‗rilaydi va xulosalaydi. (5
-ilova)
2.3. Talabalarga erkin fikr aytishga
ruxsat beriladi va ularni
rag‗batlantiradi.
Savollarga javob beradi
Xar bir tayanch tushuncha va iboralarni
muxokama kiladi. Yozadi.
Javob beradi
3.
Муомалада психологик таъсир
моҳияти нимадан иборат?
4.Самарали таъсир психологиясининг
қандай деб биласиз?
Жавобларни
тўғрилайди
ва
хулосалайди.
2.2. Мавзунинг таянч ибораларини
кластер усулида ўрганилади.
Мавзуга оид бўлмаган иборалар
олиб ташланиб, керакли тушунча
ва иборалар қўшилади.
Жавобларни тўғрилайди ва
хулосалайди. (5
-
илова)
2.3. Талабаларга эркин фикр
айтишга рухсат берилади ва
уларни рағбатлантиради.
Саволларга жавоб
беради
Хар бир таянч тушунча ва
ибораларни мухокама
килади. Ёзади.
Жавоб беради
3 босқич
.
Якуний
босқич (10
дақиқа)
3.1. Mavzu bo‗yicha umumiy xulosa
qiladi.
3.2. Talabalarning bilim va
ko‗
nikmalarini baxolaydi.
3.3. Navbatdagi mashg‗ulotda
ko‗riladigan masalani e'lon qiladi, va
mustaqil tayyorgarlik ko‗rishlarini
so‗raydi.
3.4. Talabalarga uyga vazifa qilib:
(1).―Shaxs va uning muomalasi‖
mavzusida esse yozib kelish;
(2). Kelgusi mavzu e'lon kili-nadi va
seminarga tayyorlanib kelishni aytadi.
(3). O„zini-o„zi nazorat qilish uchun
savollar beradi. (6- ilova).
(4). Tavsiya etilgan adabiyotlarni
o‗rganishga beradi.
tinglaydi
Mustaqil ishlash uchun topshiriqni
yozib oladi
Dokladlar mavzusiga tayyorlanadi.
O‗UMga qarang
3.1.
Мавзу бўйича умумий хулоса
қилади.
3.2.
Талабаларнинг билим ва
кўникмаларини бахолайди.
3.3. Навбатдаги машғулотда
кўриладиган масалани эълон
қилади, ва мустақил тайёргарлик
кўришларини сўрайди.
3.4. Талабаларга уйга вазифа
қилиб:
(1).―Шахс ва унинг муомаласи‖
мавзусида эссе ёзиб келиш;
(2). Келгуси мавзу эълон кили-нади ва
семинарга тайѐрланиб келишни айтади.
(3). Ўзини-ўзи назорат қилиш учун
саволлар беради. (6- илова).
(4). Тавсия этилган адабиётларни
ўрганишга беради.
тинглайди
Мустақил ишлаш учун
топшириқни ёзиб
олади
Докладлар мавзусига
тайёрланади.
ЎУМга қаранг
104
1-
илова
Dostları ilə paylaş: |