5
büdcəyə vergi ödənişlərinin ümumi gəlirin 30 % həcmində təyin
olunması tərəfdarı idi.
A. Smit nəzəriyyəsinə əsaslanan müasir iqtisadi nəzəriyyə vergi
sisteminin quruluşunun 5 əsas prinsipini işləyib hazırlamışdır.
1. Ədalət prinsipi. Bu prinsipə görə vergilər ödəyicilərin maddi
maraqları nəzərə alınmaqla ödənilməli və əhalinin gəlirləri bərabər
qaydada vergiyə cəlb edilməlidir.
2. Müəyyənlik prinsipi. Verginin məbləği, ödəmə müddəti, ödəmə
qaydası və faiz dərəcəsi aydın olmalıdır.
3. Münasiblik, uyğunluq prinsipi. Vergi ödəyiciləri, vergi borcunu ona
münasib vaxtda və uyğun formada ödəməlidir.
4. Səmərəlilik prinsipi. Vergiqoymada bu prinsip iqtisadi artıma və
sahibkarlığın inkişafına xidmət etməlidir.
5. Sadəlik prinsipi. Vergilərin hesablanması asan və sadə olmalıdır.
Beləliklə , vergilər bir iqtisadi kateqoriya olmaqla tarixi xarakter
daşıyır. Onlar cəmiyyətin tarixi inkişafı ilə əlaqədar dəyişmirlər.
Azərbaycan Respublikasının müasir vergi sistemi.
Vergilər
dövlətin
yarandığı
gündən
cəmiyyətdə
iqtisadi
münasibətlərin zəruri həlqəsini təşkil edir. Dövlət quruluşunun inkişafı
və dəyişməsi ilə əlaqədar olaraq vergi sistemində də dəyişikliklər baş
verir.
Vergi və mütəlləfiyyətlər içəridində ən ümumi qazidağ, maraq və
xarg idi. I Xosrovun vergi islahatlarından sonra qazidağ termini “ can
vergisi” mənasında işlənib. Əvvəllər ümumiyyətlə, vergi mənasında olan
“xaraq” termini də elə həmin dövrdə ( III- IV əsrlər) torpaq vergisinə aid
edilib.
I Xosrovun dövründə üzərinə vergi qoyulmuş torpaqlar siyahıya
alınırdı. Torpaq siyahısı hələ Kavadin dövründə tutulmağa
başlanmış,oğlu I Xosrovun zamanında başa çatdırılmış. Vergi vahidi
1/10 hektara bərabər olan qarib sayılmağa başladı. Torpaq vergisinin
miqdarı əkilən bitkinin xarakterindən asılı olaraq müxtəlif idi.
Dostları ilə paylaş: 
