O‗quv-uslubiy qo‗llanma

ila 
gulshanda bo‘lib
dur
. 
G‘uncha ko‘z ochib 
Gul yuzida xanda bo‘lib
dur
. 
Gullar ichida 
Shohi o‘zim der edi lola, 
Mag‘rurligidan 
Ul
o‘zi sharmanda bo‘lib
dur
(E.V.) 
(Eski o‘zbek tiliga xos birliklar – 
ila, ul, "-dur"
.) 
6.
Differensiatsiya prinsipi (simvolik prinsip). 
Bu prinsip asosida tuzilgan imlo 
qoidalariga ko‘ra, shakli bir xil bo‘lgan so‘zlar (omonimlar) yozuvda signalizatorlar (ishora 
belgilari), diakritik belgilar vositasida yoki bir harf o‘rnida boshqa harf ishlatish orqali 
farqlanadi: 
atl
á
s (
mato
) – 
á
tlas (
geografik atlas
), yangi (
sifat
) – yangi (
ravish
), tan
á
 (
gavda
) 
– ta‘na (
minnat
),
bandà
(qul) – 
bànda 
(shayka), 
urish
(urmoq) – 
urush
(«jang») kabi. 
Keltirilgan so‘zlarda urg‘u (

) va tutuq (‗) belgilari orfografiyaning differensiatsiya 
prinsipi talabiga ko‘ra qo‘llangan; 
urish
va 
urush
so‘zlarida esa «i» va «u» harflarining 
ishlatilishi ham shu prinsipga asoslangan. 
7.
Shakliy-an‘anaviy yozuv.
Bu prinsip so‘z boshida yoki oxirida ikki undosh 
qatorlashib kelgan leksik birliklarning imlosini qoidalashtirishga asos bo‘ladi. Ma‘lumki, 
o‘tmishda turkiy tillarda so‘z boshida ikki undosh qatorlashib kelmagan. Shuning uchun 
boshqa tillardan o‘zlashtirilgan ayrim so‘zlarning boshida ikki undoshning yonma-yon 
qo‘llanishi uchrasa, ulardan oldin yoki shu ikki undosh orasida bir unlini orttirish odati 
bo‘lgan. Bu odat hozirgi jonli so‘zlashuvda ham uchrab turadi: 
shkaf>ishkop, staj>istaj, 
drap>dirap, plan>pilon 
kabi. Ba‘zan so‘z oxirida ham ikki undosh orasida bir unli 
orttiriladi yoki undoshlardan biri (so‘nggisi) tushirib qoldiriladi: 
sabr>sabir, nasr>nasir, 
nashr>nashir, go‘sht>go‘sh, g‘isht>g‘ish
kabi. Shakliy-an‘anaviy yozuv prinsipiga ko‘ra 
58