O‗quv-uslubiy qo‗llanma
Yüklə 0,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- G‘ x h S on or lar Yumuq fokusli burun tovushlari
- Sirg‘aluvchi- lar l y
|
O
voz b il an sh ovq in n in g m u n osa b at iga k o‘ ra A rt ik u lat si ya u su liga k o‘ ra Artikulatsiya o‘rniga ko‘ra Bo‘g‘iz undoshi Labial undoshlar Til undoshlari Lab-lab Lab- tish Til oldi- tish Til oldi- tang lay Til o‘rta Sayoz til orqa Chuqur til orqa Faringal undosh S h ov q in li lar Portlovchi b P d t g k q Qorishiq portlovchi J (dj) ch Sirg‘aluvchi V F z s J sh G‘ x h S on or lar Yumuq fokusli burun tovushlari m n η Sirg‘aluvchi- lar l y Titroq r J -li J -si z j- li J -si z J -li J -si z J -li J -si z J -li J -si z J -li J -li J -si z J -li J -si z J -si z Un paychalari ishtirokiga ko‘ra Fonetik tahlil namunasi. Bo‗lmasin . Bolmas‘n so‗zida uchta unli tovush bor u, a, i o‗ – o‗rta keng, orqa qator, lablangan unli, u – o‗zbekcha o‗zak – negizlarning faqat birinchi bo‗g‗inida kela oladi. Bu tovush q, g‗, x tovushlari yonida qattiqroq, k, g, y, ch kabi tovushlar yonida yumshoqroq talaffuz etiladi. So‗zda ham bir oz qattiqroq eshitiladi. Urg‗uli bo‗g‗inda, kuchli pozitsiyada kelgan. So‗zda beshta undosh tovush bor: b, l, s, m, n. b – lab-lab, portlovchi, shovqinli tovush. U lablarning bir-biriga qattiq tegib, tez uzoqlashuvi asosida havoning o‗tishidan hosil bo‗ladi. Jarangsiz jufti bor: b-p. Bu so‗zda unlidan oldin, ya‘ni kuchli pozitsiyada kelgan – b so‗zning tovushi so‗zning mutlaq oxirida kela olmaydi, unli o‗rnida jarangsiz jufti p talaffuz etiladi. l – til oldi, sonor tovush. Til yuqori tishlar milkiga tegishi natijasida havo uning ikki yonidan o‗tadi va bu tovush eshitiladi. So‗zning har qanday bo‗g‗inida kela oladi. Jarangsiz jufti yo‗q. Ba‘zi so‗zlarda unli oddiy talaffuzda tushib qolish hollari bor qolmoq- qomoq, bo‗lgan-bo‗gan. s – til oldi, sirg‗aluvchi, jarangsiz, shovqinli tovush. S tilning ozgina ko‗tarilgan uni ustidan havoning shovqin bilan o‗tishi natijasida hosil bo‗ladi. U so‗zning barcha bo‗g‗inlarida o‗z sifatini saqlaydi. Jarangli jufti bir s – z. n – til oldi yumshoq burun sonor tovushi. Jarangli, jarangsiz jufti yo‗q. Uning talaffuzida lablar bir-biriga yaqinlashadi, lekin tegmaydi; til yuqori tishlarga tegib havo yo‗lini berkitadi. Havo burun orqali o‗tadi. N so‗zning hamma bo‗g‗inida kela oladi. So‗z uch bo‗g‗indan iborat bo‗l-ma-sin. Birinchi va uchinchi bo‗g‗inlar yopiq, ikkinchi bo‗g‗in ochiq. Bo‗g‗in tuzilishi: undosh+unli+undosh, undosh+unli, undosh+unli undosh, ya‘ni CVC- CV- CVC. 10 Urg‗u birinchi bo‗g‗inga tushadi. So‗zga shakl yasovchi qo‗shimchalar qo‗shilganda ham urg‗u keyingi bo‗g‗inlarga ko‗chmaydi. Bo‗lmadi, bo‗ldi, bo‗lasan kabi. So‗zda sakkizta harf va sakkizta tovush bor. Yüklə 0,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|