35
So‘rovnomalar natijasiga ko‘ra, deyarli 100%
sportchilar dopinglar
to‘g‘risida dastlabki maʼlumotni, shu jumladan ularni sport natijalariga
ko‘rsatadigan taʼsirini, doping turini tanlash, dozalash
va qabul qilish tartibini
mashg‘ulot zalidagi sheriklaridan olisharkan. Natijada sportchilar aksariyatining
ishonchi komilki, dopingsiz mushaklar xajmini ko‘paytirish, sport natijalarini
oshirish yo‘lida muvaffaqiyatga erishib bo‘lmaydi,
shuning uchun ular doping
isteʼmol qilish liderlik uchun kurashning zarur omili sifatida ko‘rishadi. Bu
maʼlumotlarni ular yangi kelgan sportchilarga bajonidil ulashishadi; to‘g‘rida –
yangi kelganlar buni eshitib va “ko‘pni ko‘rgan” sportchilarni ko‘rib, ularga va
ularning doping nafaqat bezarar, balki kerak bo‘lsa organizmga katta jismoniy va
ruhiy yuklamalarni o‘zlashtirishda “yordam ko‘rsatadi”
kabi gaplariga astoydil
ishonishadi.
Sportda taqiqlangan moddalarning ro‘yhati doimiy kengayib borib, hozirgi
kunda 10 mingga yaqin moddalarni ichiga qamrab olgan.
HOQ Tibbiy qo‘mitasi tomonidan 1988 yilda
tasdiqlangan taqiqlangan
farmakologik moddalarning rasmiy ro‘yhati quyidagi asosiy sinflardan iborat:
- doping moddalar;
- faollashtiruvchi moddalar (markaziy asab tizimi stimulyatoplari,
simpatomimetiklar, analeptiklar);
- giyohvand moddalar (giyohvand analgetiklar);
- anabolik steroidlar va boshqa gormonal anaboliksimon moddalar;
- doping uslublar (qon va peshobga turli ishlov berish uslublari);
- foydalanishi chegaralangan farmakologik vositalar;
- alkogol;
- maxalliy anestetiklar;
- koptikostepoidlar.
Ularning ayrimlariga batafsilroq to‘xtalib o‘tamiz.
Markaziy asab tizimi faollashtiruvchi stimulyatorlari: amfetamin, fenamin,
kofein, efedpin, kopazol, kopdiamin va b.
Bu preparatlar guruhi ruhiy faoliyatni keskin faollashtirib, ruhiy va jismoniy
charchoqni kamaytiradi. Ular isteʼmol
qilinganda lanjlik, uyquchanlik ketib,
o‘rnini yaxshi kayfiyat, jismoniy va aqliy ishchanlik bosadi.
Hammasi durust, lekin yuqorida sanab o‘tilgan taʼsirlardan tashqari mazkur
preparatlar tabiiy zo‘riqish tuyg‘usini yashirib og‘riq xissini susaytiradi – bu esa
"svetoforning qizil rangida xarakatlanish"
demakdir, chunki jiddiy jarohatlarni
Dostları ilə paylaş: