Tafakkur ziyosi
Yüklə 4,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
yil. Xalq so'zi gazetasi – 2019 yil 9 oktabr № 209 (7439)
belgilangan kvotalar asosida talabalarni qabul qiladi. Oliy ta’lim muassasalari psixologiya sohasi bo'yicha kadrlarga ehtiyoji bo‘lgan korxonalar, tashkilotlar hamda muassasalar bilan, shuningdek, talaba va ish beruvchi o‘rtasida ham shartnomalar tuziladi. Bugungi kunda iqtisodiyotning faol sektori ilm-fan ekanligi hech kimga sir emas. Bozor iqtisodiyoti talablari asosida raqobatbardosh, yetuk malakali kadrlar tayyorlash har doim diqqat markazimizda turgan masala bo'lib qolaveradi. Davlatimiz rahbari tamonidan ilgari surilgan taʼlim tizimini davlat-xususiy sheriklik asosida rivojlantirish g'oyasining pirovard zamirida ana shu maqsad yotibdi. Yurtimiz oliy ta’lim muassasalari orasida davlat-xususiy sheriklik tamoyili asosidagi dual ta’limni birinchi bo'lib Toshkent to'qimachilik va yengil sanoat instituti tomonidan amaliyotga tatbiq qilingan. Institut va ikkita paxta- to'qimachilik klasterlari o'rtasida “Kadrlarni maqsadli tayyorlash, o'quv-ilmiy va marketing sohalari bo'yicha o'zaro hamkorlik” to'g`risidagi shartnoma muvaffaqqiyatli imzolandi. Shu tariqa tomonlarning davlat-xususiy sheriklik asosidagi hamkorligiga mustahkam zamin yaratilib, oliy ta’lim tizimida ilk bor dual ta’lim texnologiyalari yo'lga qo'yildi. Bugungi kunda Germaniyada asos solingan bu taʼlim tizimiga Yevropa Ittifoqi hamda boshqa bir qator davlatlarning ham qiziqishi ortmoqda hamda ularda joriy etilmoqda. Unga ko'ra, Germaniyada uch oylik ta’lim, uch oylik mehnat faoliyati tamoyili asosida mashg'ulotlar yo'lga qo'yilgan. Psixologiya sohasida yetuk mutaxasis kadrlar tayyorlashda dual taʼlimni mehnat faoliyatidan ajralmagan holda amalga oshirishni rejalashtirmoqdamiz. Bu borada so'z ketganda, albatta, maxsus o'quv-rejalar va fan dasturlarni ishlab chiqish, mashg'ulotni tashkil etishda onlayn seminar va vebinarlar ulushini sezilarli darajada oshirish ko'zda tutulgan. Shu o'rinda, professor-o'qituvchilarimizning bilim, ko'nikma va malakalarinini oshirish maqsadida tizimdagi korxona, tashhkilot va muassasalar bilan mustahkam aloqalarni qo'yish masalasini ham inibatga olish maqsadga muvofiqdir. Provardida: professor-o'qituvchilar real jarayonlardan muntazam xabardor bo'lishadi; yangi, zamon talablariga mos pedagogik PEDAGOGIKA, PSIXOLOGIYA VA INNOVATSION TA’LIM “TAFAKKUR ZIYOSI” ilmiy-uslubiy jurnali 2021/4-son 50 texnologiyalar yaratish samaradorligi oshadi; inson psixologiyasining nozik qirralarini to'g'ri baholash va boshqarish ko'nikmalarini shakllantiriladi; glaballashuv jarayonida inson, ayniqsa, yosh avlod psixologiyasida yuzaga kelayotgan yangi muammolarni o'z vaqtida aniqlash va bartaraf etishning samarali mexanizmlarini qisqa vaqtlarda ishlab chiqish va uni amaliyotga keng tadbiq qilish imkonini beradi. Yoshlarni, ayniqsa maktab bitiruvchilarni kasb-hunarga yo'naltirish, ularni kejakda o'z hayot yo'llarini topishlarida kerakli maslahat, tavsiya va yo'nalishlar berish psixologiya sohasi muaxasislarining vazifasidir. Zero, kasb-hunarga ega bo'lish har bir shaxs uchun zarur ehtiyojlardan biri ekanligini buyuk bobokalonlarimiz o'zlarining durdona asarlarida aytib o'tganlar. Jumladan, Kaykavusning “Qobusnoma” asarida shunday deyilgan: “Bas, aqling bo'lsa hunar o'rgang`il, nedinkim hunarsiz aql – boshsiz tan, suratsiz badandekdur… Ey farzand, ogoh bo'lki, kishi hsmisha foydasiz bo'lur va hech kishiga naf ep ko'rmas” 4 . Dual ta’lim tizimi nafaqat ta’lim muassasasida Ta’lim jarayonini samarali bo'lishini ta`minlaydi, balki, korxona, tashkilot va muassasalar faoliyatining o'ziga xos xususiyatlarini inobatga olgan holda kadr (hodim)lar tayyorlash uchun ajoyib imkoniyatdir. Shu bilan birga ta’lim dasturi doirasida maksimal muvafaqqiyatga erishiladi. Bundan tashqari, korxona, tashkilot va muassasalar rahbarlarining yangi xodimlarini qidirish va tanlash, ularning qayta tayyorlash va moslashtirish bo'yicha iqtisodiy samaradorlikka erishsh imkonini beradi. Ya’ni dual ta’lim korxona, tashkilot va muassasalarga eng yaxshi talabalarni tanlash imkonini beradi. Talabalar uchun o'z mutaxassisligi bo'yicha kelajakdagi karerasi uchun mustahkam poydevor bo'lib xizmat qiladi. Bu, shuningdek, oilaviy munosabatlar, samarali ta’limni joriy etish, ijobiy va yuqori ish koeffiytsentiga erishish, korxona, tashkilot va muassasalar obro'siga va raqobatbardoshliligiga ta’sirini ta’kidlash lozim. Dual ta’lim dasturlarida ishtirok etish uchun korxona, tashkilot va muassasalar seminarlar, targ`ibot ishlarini 4 Kaykavus. “Qobusnoma”.:–T. // 1994. 26 b. 5 J.G`.G`aniyev. “Xorijda ta’lim”. Sharq.:–T. // 1995. 6 Sh.S.Shodmonova, P.S.Ergasheva. Qiyosiy pedagogika. O`quv qo`llanma. T.: – 2005. 7 A.Ivanova. O‘zbekiston – Germaniya ta’lim sohasidagi hamkorlik. Xalq so`zi. 2002-yil 13-mart 8 M.J.Mutalipova, B.X.Xodjayev. Qiyosiy pedagogika. Darslik. T.: – 2015. 9 N.Usmonova. “Germaniyada kasb-hunar ta’limi. Xorijda ta’lim. Ma’rifat. T.: – 2002. tashkil qilish orqali ta’lim muassasalarini jalb qilishi mumkin. Dual ta’limni amalga oshirishning mazmuni, mohiyati, ilmiy asoslari oliy ta’lim muassasalarida joriy qilish jarayoni masalasi alohida fundamental tadqiq etilmagan bo‘lsada, taniqli pedagoglar J.G`.G`aniyev, 5 Sh.S.Shodmonova, P.S.Ergasheva, 6 A.Ivanova, 7 M.J.Mutalipova, B.X.Xodjayev, 8 N.Usmonov 9 kabilarning ilmiy tadqiqodlarida dastlabki ma’lumotlar uchraydi. Oldimizda turgan keyingi o'n yillikni prognoz qiladigan bo'lsak, barcha sohalar kabi ta’lim sohasida ham katta o'zgarishlar kutilmoqda. Tajribalar shuni ko'rsatmoqdaki, fan-texnika va ilmiy taraqqiyot yutuqlari ishlab chiqarish bilan birgalikda amaliyotga tatbiq etilishi yuqori samara va muvaffaqiyatga erishishning kaliti bo'lib xizmat qilmoqda. Shu o'rinda bir muhim masala xususida to'xtalib o'tish lozim. Xulosa o'rinda bir muhim masala xususida to'xtalib o'tish lozim. Asosiy muammo shundaki, fan va ishlab chiqarish o'rtasida integratsiyasi uzilib qolgan. Dual ta’lim – fan va ishlab chiqarish o'rtasiga ko'prik vazifasini o'taydi va ta’lim tizimining barcha bo'g'inlarida amaliyotga tatbiq etish maqsadga muvofiqdir. Ta’lim tizimi uchun psixolog kadrlarga bo'lgan talabning yuqoriligini hisobga olgan holda, yеtuk malakali psixologiya sohasi mutaxassis tayyorlash jarayoniga kadrlar buyurtmachilarini faol jalb etish bilan ta’lim muassasalari o‘rtasidagi o‘zaro tarmoq hamkorligining shakl va uslublarini takomillashtirish mazkur soha rivojiga katta hissa qo'shadi,albatta. Shu bilan birga, dual ta’lim dasturlari asosida tayyorlanayotgan bitiruvchi kadrlarni baholashda ish beruvchi tomonning ishtirokini yanada kengaytirish ta’limni adolatli va shaffof baholashda yana bir muhim omil bo'lib xizmat qiladi. Qisqa qilib aytganda, hayotning o'zi zamonaviy bilim va texnologiyalarni o'zlashtirgan yangi avlod kadrlarini tayyorlashni va o‘ziga xos milliy psixologiya maktabini yaratishni taqozo etmoqda. PEDAGOGIKA, PSIXOLOGIYA VA INNOVATSION TA’LIM |