Orom og‘ushida dilrabo bu tun: Oydin zulumotda jilmayar bahor
Yüklə 3,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
– Bugungi kunda qaysi ijodkorlarning asarla-
rini o‘qib turasiz, sizningcha kimlar o‘zbek adabi- yotida o‘z o‘rniga ega? – O‘zimdan kelib chiqib aytaman. O‘zimga ma’qul ijodkorlarni aytaman, albatta. Bugun men qayta-qayta o‘qiydigan yozuvchilarimiz kam- chilik. Ko‘proq Abdulla Qahhorning muxlisiman. Jahon adabiyotini o‘qishga harakat qilaman. Stolimda hamisha Dostoyevskiy asarlari turadi. Bugungi adabiyotimizga kelsak, shubhasiz, Erkin A’zam ning qayta-qayta o‘qiladigan, har safar odamni hayratga soladigan asarlari bisyor. Bu qadar so‘zga e’tibor, bu qadar o‘zgacha uslub... Erkin akadan tashqari Isajon Sultonning ko‘p asarlarini qayta-qayta o‘qiyman, uning tili sofligiga, boyli giga, ayniqsa, tabiat tasvirlarida mohirligiga havas qilaman. Bu haqda kichikroq maqola ham yozgandim. Nihoyat, Nazar Eshon - qul asarlari bot-bot o‘qila digan ulug‘ yozuvchila- rimizdan biri. Zamonamizda shunday yozuvchilar borligi – bizning baxtimiz. Biz ular bilan faxrla- nishimiz, asarlari ning qadriga yetishimiz kerak, deb o‘ylayman. – Siz doim ijoddasiz: adabiyotda, dramatur- giyada, kinoda. Mana shularga ulgurish uchun g‘ayratni qayerdan olasiz? Ijodkorlikni sizdek saqlash uchun nima qilish kerak? – Qaysi bir suhbatdayam aytib o‘tgandim shekilli, negadir o‘zimni dangasaroq, qimmatli vaqtining ko‘p qismini behuda ishlarga sarf- laydigan odam deb o‘ylayman. Hayot-da bu... “Puankare” chiqqanidan so‘ng atay Namangan - dan muallifni izlab kelgan otaxon ishxonamizda kechgan bir soatlik gurungimizdan so‘ng “Bu yumushlarning hammasini tashlab, tog‘-poqqa chiqib keting-da, tuzukroq bir narsa yozing”, degandi. Shu maslahatni ko‘p eslab turaman... Baribir ko‘proq kitob o‘qisam deyman. Dunyo adabiyotida durdona asarlar shunaqa ko‘pki, www.ziyouz.com kutubxonasi 10 www.yoshlikjurnali.uz / №9-10 (361) 2021 qani endi vaqting yetsa-yu, ularni qayta-qay- ta o‘qisang, lazzatlanib tarjima qilsang. Hech bo‘lmasa o‘zing uchun. Ammo... Mayli, yaraga tuz sepmaylik. Oz-moz ishlashimga esa, shukurki, uyda shart-sharoitlar yetarli. Shuning uchun asosan uyda, kechasi ishlayman. – She’r va kino hayotingizda qanday o‘ringa ega? – Tabiiyki, ko‘plar qatori yozishni she’rdan boshlaganman. Ularning ayrimlari tuman, viloyat gazetalarida chiqqan ham. She’r yosh - likka yarashsa kerak, talabalik davrimda ham she’r-dostonlar qalashib ketgan. Lekin, to‘g‘risi, o‘zimni shoir hisoblamayman. Garchand bitta she’r kitobim chiqqan bo‘lsa ham. Shunchaki havas-da bu... Lekin bu havas hayotda qo‘l kelib qoladi. Masalan, kinossenariy qabul qilinganida saundtreklarga she’rlarni o‘zim yozib beraman. Kinoga o‘tsak. Kinoni kim yaxshi ko‘rmaydi. Maktab paytidan kinoga havasim boshqacha edi. Aktyorlar, rejissyorlar haqida katta-katta albom- larim bo‘lgan. Menda aktyorlik salohiyati yo‘q, shuning uchun bor-yo‘q orzuyim kinossenariy edi. Alal-oqibat shu istagim amalga oshdi. Dast- lab, “Kichkina odamlar” filmi chiqdi. Keyin ishlar o‘z-o‘zidan yurishib ketdi. – Yaxshi yozuvchi yaxshi publitsist bo‘lib shakllanadimi? – Ruslarda bir hikmat bor: “Iste’dodli odam hamma sohada iste’dodli”. Davrlar bo‘ldiki, adabi - yot emas, publitsistika birinchi o‘ringa chiqdi. Shunda ham publitsistlarning oldingi safida iste’dodli yozuvchilarimiz bo‘lishdi. Publitsistika – ko‘ngil tuyg‘ularini, voqe - likka munosabatni, aytilmoqchi bo‘lgan dolz - arb gapni tezroq o‘quvchiga yetkazish vositasi. Yaxshi yozuv chi, albatta, yaxshi publitsist bo‘ladi. Unutmaylik, yozuvchi – xalq vijdoni. Vijdon esa hamisha uyg‘oq va bezovta. Vijdonan, ku yib- pishib, dard bilan yozilgan publitsistik maqola yozuvchining shaxsiyatini, fuqarolik pozitsiyasini ham ko‘rsatadi. Nekrasov ta’biri bilan aytganda, shoir bo‘lmasliging mumkin, ammo grajdanin bo‘li shing shart. – Millatimizning bugungi va o‘n besh yil keyingi ma’naviy qiyofasiga chizgilar berolasizmi? – Har nechuk, ertangi kunimizda ko‘proq ijobiy o‘zgarishlar bo‘ladi, farzandlarimiz, nevaralari miz ajib zamonga shohid bo‘lishadi degan nekbin ilinjlar bilan yashaymiz. Aks holda hayotning qizig‘iyam qolmasdi. O‘n besh yildan keyin... millatimiz nazari to‘q, ta’bir joiz bo‘lsa, inson bu hayotga kun ko‘rish uchun emas, ma’naviy yuksalish, parvoz uchun kelishini to‘laqonli tushunib yetgan xalqqa aylanar. – Sizningcha, qaysi sohalar bugun e’tibordan chetda qolyapti? – Birgina misol bilan cheklansam. Nazarimda, sanoatga aylantirilgan kino san’ati sohasi butkul o‘z holiga tashlab qo‘yilgandek. Xususiy telekanallarda shunaqangi filmlar, seriallar namoyish etilyaptiki, besh-o‘n daqiqa tomosha qilsangiz, bas, yoqa ushlab qolasiz, “dod” deb yuborasiz. Bunaqangi rasvo, mil - latni yerga uradigan, ko‘p sonli tomoshabinlar ma’naviyatini balchiqqa chaplayotgan “asar”larni kimlar suratga olyapti va nima uchun, bularni kimlar efirga olib chiqyapti va qay maqsadda? Nima, bu kanallarda badiiy kengashlar, muhar - rirlar yo‘qmi? Axir bunday fahsh, razolat va xiyonatni targ‘ib etuvchi filmlar, seriallar millat ma’naviyati uchun asta-sekin portlovchi minaga aylanmaydimi... O‘tgan asrning oxirlarida mamlakatimizni “sariq matbuot” bosib ketdi. Endi uning o‘rnini “sariq televideniye kanallari” egalladi chog‘i... Shunga, ancha bo‘lib qoldi, o‘zimizning telekanallarni tomosha qilmayman. – Samimiy suhbatingiz uchun rahmat. www.ziyouz.com kutubxonasi |